Op een warme zomerdag laat ik me door de navigator leiden naar ‘De Oase’ in Dokkum, waar ik heb afgesproken met de koster, die binnenkort afscheid neemt op het moment dat hij zijn 45-jarig jubileum viert. De rit eindigt bij de ‘Kleine Oase’ achter de kerk. Dit is een kinderdagverblijf dat weliswaar in het kerkgebouw zit, maar hier moet ik niet zijn. Vertwijfeld kijk ik rond: Waar is de pastorie ofwel de tuin van ds. Ton? Dat herinner ik me wel: de pastorie staat bij de kerk, zoals gebruikelijk. Op zoek naar de juiste ingang maak ik wat foto’s en als ik bij de pastorie ben aangekomen, bel ik maar even met mijn afspraak: ‘Klopt het? Zit ik goed?’ Natuurlijk zit ik nu goed en een poosje later zit ik tegenover Johannes van der Hoek, de koster van CGK Dokkum.
We herkennen elkaar. Johannes was al koster toen onze jeugdvereniging uit Leeuwarden een uitwisselingsweekend had met de vereniging van Dokkum. 1979 schrijven we. Het jonge gezicht draag ik op het netvlies en steeds als ik Johannes aankijk herken ik hem van vroeger. Het maakt dat het gesprek ongedwongen en gezellig verloopt.
In de wieg gelegd voor koster
Johannes is daadwerkelijk geboren in de kerk. Althans zijn wieg stond waar nu de achterzaal is. Vader van der Hoek was op dat moment koster van de kerk. De kosterswoning stond naast de kerk. In de jaren zeventig wordt besloten tot nieuwbouw van het kerkgebouw en de kosterwoning moet wijken. Voor de koster wordt een huis aangekocht dat grenst aan het parkeerterrein. Zoals zoveel gemeenteleden helpt Johannes mee met allerlei klussen die zich voordoen en als hij op een bepaald moment boven in de spanten neerkijkt op de bouwplaats wordt hem de vraag gesteld: ‘Zou jij niet koster willen worden?’ 27 jaar is hij en hij heeft verkering met Martha. Na rijp beraad neemt hij de plaats van zijn vader in. Zijn ouders trekken uit de kosterswoning en Johannes koopt zelf de woning. Hij weet waaraan hij begint. Immers van jongs af aan heeft hij kunnen zien wat er zoal moet gebeuren. Geboren en getogen in de kosterswoning en zogezegd in de wieg gelegd voor koster.
Veranderingen door de tijd
Het is een logisch moment om de oude koster op te volgen. Met name de technische ontwikkelingen brengen heel wat aanpassingen met zich mee waar de oude koster niet zoveel zin meer in heeft. Op 1 oktober 1977 wordt Johannes de nieuwe koster. Het is een halve baan. Twintig uur. We nemen door wat de taken van een koster zijn en hoe die uren snel gevuld worden. Vooral de zaterdag is een drukke dag, waarop allerlei taken samenkomen. Het is een groot voordeel dat de koster zo dicht bij de kerk woont, zodat hij er snel kan zijn.
Mij viel, toen ik een rondje om de kerk maakte, de mooie roos op, die bij de achteringang van de kosterswoning staat. Deze roos vertegenwoordigt de tuin, die ook door de koster wordt bijgehouden. Weliswaar beslaat de parkeerruimte een groot deel van de grond die bij de kerk hoort, maar iedereen weet dat onkruid echt wel doorgroeit als je er niets aan doet. Een onbesproken taak, totdat de brandnetels hoog staan. De roos staat symbool voor de goede zorg.
Lief en leed
In 1977 begint Johannes samen met Martha aan deze mooie taak. In 1978 trouwen ze en er worden hen drie kinderen geschonken: Menno, Nienke en Johan-Henk. De kinderen zijn nog vrij jong als Martha ziek wordt en in 2012 komt te overlijden. Dan is het juist het kosterschap dat Johannes op de been houdt. De centrale plek die hij in de gemeente inneemt maakt dat er ook goed op hem wordt gepast en dat er met hem en de kinderen wordt meegeleefd.
Ook nu is dat nog te zien.
De keuken is het domein van Johannes en één complete wand is behangen met prachtige foto’s van de kleinkinderen die zijn grote trots zijn. De gemeente leeft mee als er weer een kleintje is geboren en ziet door deze foto’s dat ze groeien.
Afscheid
Na 45 jaar mag Johannes er een mooie punt achter zetten. ‘Valt hij niet in een gat?’ Dat is Johannes zeker niet van plan. Samen met zijn vriendin Froukje mag hij genieten van rust en leuke activiteiten.
Bovendien blijft hij actief als waker bij de VPTZ. Dit is een organisatie, waarbij vrijwilligers worden ingezet bij terminale zorg. Na het overlijden van Martha is Johannes bij dit mooie werk betrokken geraakt.
En hoe zal het de gemeente Dokkum vergaan zonder Johannes? Inmiddels is er een advertentie geplaatst voor een nieuwe koster. Is dat een zorg voor Johannes? Zeker niet! Hij neemt op 1 oktober 2022 afscheid en zal in het zonnetje worden gezet tijdens een afscheidsreceptie.
We maken nog een rondje door de kerk, de werkplek. Die plek zal niet verdwijnen. Johannes zal hier niet als koster blijven werken, maar er zeker blijven kerken. We wensen hem samen met Froukje nog mooie, goede jaren toe. Onder de zegen en zorg van onze goede God.
Nel Noppe, Leeuwarden