De ogen van het Lam
Het boek Openbaring vertelt het verhaal van Gods doel om de wereld te verlossen door de zending van het Lam. Bovendien wil het boek kerken (en gelovigen) vormen en toerusten om deel te nemen aan Gods bevrijdend handelen. In dit artikel maak ik een reuzesprong en ga van hoofdstuk 1 naar hoofdstuk 5.
De boekrol
Hoofdstuk 5 van het boek Openbaring is het scharnier waar het visioen van Johannes om draait. Het visioen neemt ons mee naar de hemel en daar zien we God op de troon met in zijn hand een boekrol. Er is veel gezegd en geschreven over deze rol maar simpel gezegd komt het hierop neer: de inhoud van de boekrol betreft het beleid van God waarmee Hij het kwaad en de dood in deze wereld een halt wil toeroepen en Zijn rijk van recht en vrede wil brengen.
De boekrol is echter verzegeld en kan alleen opengemaakt worden door iemand die werkelijk in staat is om dat beleid ten uitvoer te brengen. Maar het blijft angstwekkend stil in de hemel. Niemand treedt naar voren en Johannes raakt bevangen door verdriet. Nu zal Gods beleid niet worden uitgevoerd en blijft het kwaad bestaan.
Wat zou het ons te zeggen hebben dat het zo stil blijft? Zou het kunnen betekenen dat er geen enkel schepsel is dat in staat is om de strijd met het kwaad aan te gaan zonder gecorrumpeerd te worden? Zou het kunnen betekenen dat het ons mensen gewoonweg niet lukt om onrecht te bestrijden zonder onrecht te bedrijven?
Horen en zien
Maar dan, dan klinkt er een stem van een van de oudsten die Johannes maant om te stoppen met huilen, want: De leeuw uit de stam Juda zal de boekrol openen. En met dat Johannes weer naar de troon kijkt ziet hij een lam dat eruitziet alsof het geslacht is.
Opvallend: de oudste zegt dat er een Leeuw naar voren zal treden, maar als Johannes kijkt ziet hij een Lam. Johannes hoort van een groot en machtig dier, de koning van het dierenrijk, dat symbool staat voor kracht, dat angstaanjagend is voor zijn tegenstanders, maar hij ziet het tegenovergestelde: een lammetje, kwetsbaar en verwond. Johannes hoort van een machtig dier, maar ziet een kwetsbaar beestje.
Ergens raakt dit aan de ervaring die veel christenen misschien ook wel hebben: in de Bijbel en de kerk worden grote woorden gesproken over de overwinning op het kwaad en de dood, over Jezus die alle macht heeft en de tegenstand heeft verslagen, maar als je om je heen kijkt, dan zie je daar weinig van terug.
Je zou dan eventueel kunnen zeggen: ja, dat is omdat we nu nog op de aarde zijn, en we er onvoldoende oog voor hebben. Maar dan moet je beseffen dat Johannes hier in de hemel staat (in zijn visioen). Met andere woorden: dat er zo’n groot verschil is tussen wat je ziet en hoort heeft niet zozeer te maken met de gebroken situatie van deze wereld, maar is een wezenlijke karaktertrek of een principe van Gods beleid. Ook in de hemel!
De ogen van het Lam
Is God dan nergens zichtbaar in deze wereld? Toch wel. We lezen iets opvallend, namelijk dat het Lam zeven ogen heeft. Johannes zegt erbij, dat zijn de zeven Geesten van God. We moeten daarbij bedenken dat het getal 7 voor volledigheid en vervulling staat. Met andere woorden, wat Johannes probeert te zeggen is: het Leeuw/Lam is volledig vervuld van de Geest. Het gaat hier dus om de Heilige Geest, die hier geschetst wordt als de ogen van het leeuwlam (Jezus dus).
Nu kan ik me voorstellen dat je hier weinig mee kan. Twee passages uit het Oude Testament kunnen helpen om dit beeld te begrijpen. In 2 Kronieken 16:9 lezen we dat de Heer zijn ogen voortdurend over de aarde laat rondgaan om hulp te bieden aan hen die Hem zijn toegedaan. De ogen van God zijn hier dus duidelijk niet alleen zintuigen maar staan symbool voor Gods hulpvaardige aanwezigheid in de wereld door de Heilige Geest.
De tweede passage waar het beeld van de ogen aan refereert is Zacharia 3 en 4. Dat is een lastig Bijbelgedeelte, maar misschien het meest bekend vanwege de woorden: Niet door eigen kracht of macht zal hij slagen – zegt de HEER van de hemelse machten – maar alleen met hulp van mijn geest. Met andere woorden: de Geest openbaart zich niet per se in geweld of kracht, maar op een andere manier. In Zacharia 3 en 4 gaat het ook over de ogen van God en daar worden de ogen van God in verband gebracht met de vergeving van schuld en de gave van een nieuwe toekomst. Het visioen van Johannes refereert daaraan: de zeven ogen van het Lam is de Geest van God die over deze wereld speurt naar manieren waarop Hij de macht van zonde en onrecht kan breken om een nieuwe toekomst te openen.
Laat ik het proberen op een noemer te brengen:
Openbaring 5:6 laat zien dat de Heilige Geest van Christus deze wereld in gaat om te speuren waar zijn mensen hulp nodig hebben om in hun eigen omgeving de macht van het kwaad te breken door vergeving en verzoening en de weg naar de toekomst te openen. Daarbij gaat het niet per se om kracht en geweld, maar om kwetsbare en gevende liefde die uit is op herstel en heling en zo veel krachtiger is dan welk menselijk wapen ook.
Dit klinkt nog abstract. In het volgende artikel neem ik een volgende reuzesprong naar hoofdstuk 11. Dan zal duidelijker worden wat dit betekent voor de roeping van de kerk en de gelovigen.
Rein den Hertog, Amsterdam