Een tussenweg is er niet
In deze biografie probeert Bearn Bikker een zo compleet mogelijk beeld te geven van de markante en ongrijpbare dominee Johannes Hendrikus Zelle (1907-1983).
Als je leest wie hij was en wat hij deed, verbaas je je er soms over hoe dit allemaal gegaan is. Het boek is zeer gedetailleerd en bespreekt de persoon van dominee Zelle ook in de bredere (kerk)historische en culturele en politieke context. De lezer krijgt zo ook iets mee van de ontwikkelingen in de twintigste eeuw in de gereformeerde zuil. Een aanrader voor wie interesse heeft op het gebied van kerkgeschiedenis of het kerkelijk leven, en voor wie deze predikant misschien zelfs nog wel heeft meegemaakt.
Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen
N.a.v. Bearn Bilker, Een tussenweg is er niet. Biografie dominee J.H. Zelle. Gorredijk: Noordboek, 2024, 504 p., € 39,90, ISBN 978 94 6471 139 4
Aandachtig leven
Dit boek is bedoeld voor millennials, mensen geboren tussen 1980 en 2000 (de groep waartoe ook uw recensent behoort). Tramper onderzoekt de tijd waarin wij leven en vergelijkt die met de tijd waarin hij opgroeide. Technisch gezien zouden we nu tijd over moeten hebben, maar vanwege allerlei zaken hebben veel millennials last van burn-out-klachten en stress.
Tramper pleit in dit boekje voor verbinding, rust en om met een woord van iemand anders te spreken 'lummeltijd', tijd voor vertraging en meditatie.
Het boek bevat veel mooie zinnen, echter een goede redactie had het boek strakker en veelzeggender kunnen maken. Nu heeft het iets aforistisch en is de bladspiegel afleidend onrustig.
J. Oosterbroek, Dronten
N.a.v. Niek Tramper, Onrustig is ons hart. Aandachtig leven in een veeleisende wereld, Groen: Leeuwarden, 2021, 175 p., € 16,99, ISBN 978 90 8897 276 8.
Bisschop in de vroege kerk
In onze kerken hoor je af en toe een verzuchting: hadden we maar een bisschop. Iemand die de mobiliteit van predikanten kon aansturen, iemand die in conflicten kon bemiddelen en hier en daar wat gewicht in de schaal leggen. In de gereformeerde ambtsstructuur zoals wij die als kerken kennen, is daar geen ruimte voor. 'Geen dienaar zal over een andere dienaar heersen' is een belangrijk uitgangspunt en regel in onze kerkorde.
In het Nieuwe Testament komen we de figuur van de episkopos tegen. Episkopos betekent letterlijk 'degene die toezicht houdt'. In zijn boek over de bisschop in de vroege kerk onderzoekt neerlandicus Ben van de Baar de ambtsontwikkeling in de eerste vijf eeuwen van onze jaartelling. Het is een indrukwekkend boek, qua formaat en zeker ook qua inhoud.
Van den Baar gaat nauwgezet de nieuwtestamentische gegevens langs en volgt de ontwikkeling van het ambt van bisschop met grote acribie. Wat een onvoorstelbare hoeveelheid teksten heeft die man tot zich genomen! In het bestek van deze recensie is het onmogelijk om recht te doen aan zoveel informatie. De belangstellende lezer krijgt ontzettend veel waar voor zijn geld.
Van den Baar besluit zijn boek met de conclusie dat de bisschop een 'levende paradox is; hij is eenvoudig, dienstbaar, ascetisch, zorgzaam voor de allerzwaksten in de samenleving, gastvrij en vrijgevig een dienstknecht van het Woord van Jezus Christus'. In de beschreven geschiedenis laat Van den Baar zien dat het ambt dan alleen goed functioneert als de persoon van de bisschop heel dicht bij deze (overigens ook nieuwtestamentische) profielschets blijft. Zodra rijkdom en status een rol gaan spelen, gaat het mis (vooral na de vijfde eeuw).
J. Oosterbroek, Dronten
N.a.v. Ben van den Baar, De bisschop in de vroege kerk. Verkenning van vijf eeuwen ambtsontwikkeling, Groen: Leeuwarden, 2023, 557 p., € 39,99, ISBN 978 90 8897 372 7.