Wanneer kinderen iets ergs overkomt, zijn we geschokt. Zoals vorige week. Bij het bericht over een meisje in Hoogeveen. Acht jaar. Gevallen van een flatgebouw. Afgebroken leven. Het gebeurde midden in de nacht. Afgrijzen alom, en terecht. Gedachten over de moeder. Echter, haar eventuele schuld moet nog worden bewezen. En tot zolang …
Ouders kunnen hun eigen kinderen geweld aandoen. Zo tegennatuurlijk. Wat een monsters, zo klinkt ons harde oordeel. Maar wacht. Hebben wijzelf nooit eens gedacht of gezegd dat wij ónze kinderen soms wel achter het behang kunnen plakken? Blijkbaar kan iemand die ons het liefste is juist het lelijkste in ons oproepen. Natuurlijk, beter die gedachte dan de daad. Maar begint niet élke slechte daad met een slechte gedachte? En dan hebben we het maar even niet over andere schade die we onze kinderen toebrengen: verbaal, door onbegrip, onvoldoende aandacht etc.
Tegenover de harde visie staat een andere visie. ‘Afwijkend gedrag’ wordt domweg veroorzaakt door psychische ziekte, door ons brein. Bij voorbaat niet-toerekeningsvatbaar dus. Ons brein bepaalt ons gedrag. Ouderwetse ‘straf’ zou dan onbarmhartig zijn. De vraag is echter of deze ‘ziektevisie’ wel zo barmhartig is. Als men afwijkend gedrag en (psychische) ziekte als één pot nat beschouwt. Als men daarom therapie in plaats van straf oplegt. Zo’n ‘humane’ visie kan zich uiteindelijk ook tégen ons keren, aldus C.S. Lewis. De maatschappij kan dan immers ook religiositeit of kunstzinnigheid als een afwijking, een ziekte betitelen. Dan worden zij die ‘afwijken’ tot therapie gedwongen, eventueel levenslang. Tot ‘genezing’ erop volgt. Eerder komt men niet vrij.
Verder laat zo’n visie buiten beschouwing dat de mens gemaakt is naar Gods beeld. En daarom verantwoordelijk. Zo’n ‘ziektevisie’ gaat eveneens voorbij aan het geschonden recht (!) van een mensenkind. En zo niet wij dan wel heeft God iets met recht. Juist het recht van de zwakke!
Maar: naast ‘verdiende straf’ heeft een dader mededogen nodig. Zoals wij dat allemaal nodig hebben. Vanwege onze éigen gedachten en daden. Voor ons die van grote hoogte vielen. En er daarom zo vaak een liefdeloos potje van maken.
Nynke Sikkema-Holwerda, Hoogeveen