Wat fake news of, in goed Nederlands, nepnieuws is, weten de meeste mensen zo langzamerhand wel. Je komt het vooral tegen op sociale media. Als je bijvoorbeeld iets leest over corona, moet je je realiseren dat niet alles wat je leest waar is. Dit is best een groot probleem, want mensen vormen een mening over iets aan de hand van wat ze menen te weten.
Deepfake gaat nog een behoorlijke stap verder. Deepfakes zijn beelden, stemmen, geluiden en teksten die met intelligente software zijn gemaakt. Zoiets als fotoshoppen, maar dan in een filmpje. Deze filmpjes lijken zo echt, dat bij onderzoek hiernaar het grootste deel van de proefpersonen niet herkent dat het nep is. Zo heeft de Universiteit van Amsterdam Sybrand Buma woorden in de mond gelegd, waardoor de kijkers toch wel negatiever over hem dachten. Slechts acht van de honderdveertig mensen twijfelden aan de echtheid van het filmpje.
Dit kan heel bedreigend zijn. Je weet niet meer wie je nog kunt vertrouwen.
Politici kunnen dingen in de mond gelegd krijgen die maken dat de verkiezingsuitslag hierdoor beïnvloed wordt. Iemands reputatie kan beschadigd worden, chantage is zelfs een mogelijk gevolg.
Maar ook voor nieuws dat wel echt is heeft deepfake gevolgen. Als je niet meer weet wat nep is of niet, waarom zou je dan dingen geloven die je eigenlijk niet wilt geloven? Het zal wel nep zijn….
Dit staat allemaal wel heel ver af van het negende gebod: Leg over een ander geen vals getuigenis af. De Heidelbergse Catechismus zegt het zo: ‘Dat ik tegen niemand een vals getuigenis afleg, niemands woorden verdraai en geen kwaadspreker of lasteraar ben. Dat ik ook niemand lichtvaardig en onverhoord veroordeel of help veroordelen’. Voor je het weet heb je dat toch gedaan!
Er zijn manieren om deepfake te herkennen, maar dit is niet makkelijk. Facebook en andere sociale media ontwikkelen gelukkig software hiervoor.
Op internet is veel kennis over deepfake te vinden. Verdiep je er in, realiseer je dat niet alles is wat het kijkt. Een gewaarschuwd mens telt voor twee!
Janneke van der Molen, Bierum