De laatste tijd is er nogal wat te doen over wat wáár is en wat niet. We worden geconfronteerd met wat men noemt fake news ofwel nepnieuws, wetenschappelijke onderzoeken, complottheorieën, selectieve geheugenstoornissen en ga zo maar door. Wat is waar? En wat niet? Het brengt mij in verwarring. Hoe kan het dat de ene groep mensen een geheel andere theorie uitwerkt, terwijl hen dezelfde feiten worden gepresenteerd? Hoe kan het dat de een het gelooft en de ander niet?
Waarheid
De Dikke van Dale geeft een ingewikkelde definitie bij het woord waarheid: ‘het in-overeenstemming-zijn van het denkbeeld met de wetten van het denken’. Mijnwoordenboek.nl is eenvoudiger (het is namelijk een puzzelwoordenboek) en geeft een aantal synoniemen waarvan ik de eerste drie noem: echtheid, eerlijkheid, en feitelijkheid.
Als ik de door Van Dale gegeven definitie naast of tegenover de synoniemen plaats, begin ik al wat meer van mijn verwarring te begrijpen. Eigenlijk staat er in die definitie: iets is pas waar als mensen ook vinden dat het de waarheid is. Als je geloof hecht aan een theorie, ben je geneigd het als waarheid te accepteren. Het wordt een overtuiging.
Waarheidsvinding
In het strafrecht is het belangrijk te onderzoeken hoe en wat er zich exact heeft voorgedaan, bewijs te verzamelen en zo de ware toedracht van een gebeurtenis te kennen. Dat is waarheidsvinding. Het voert te ver om elk bericht dat je hoort aan een dergelijk onderzoek te onderwerpen. Toch is het belangrijk om alles wat je hoort en ziet tegen het licht te houden. Ons is als mens een mooi vermogen gegeven om te onderscheiden wat goed en verkeerd is. Hoor en wederhoor toe te passen. Oordeel niet te snel, maar verplaats je in de situatie en bedenk wat er aan de hand kan zijn.
Geest der waarheid
Het is Pinksteren geweest. God heeft zijn Geest gegeven aan zijn gemeente. Allen die echt hun vertrouwen stellen op Jezus mogen weten dat zij deze Geest hebben ontvangen. De Geest overtuigt van de waarheid. En dat maakt niet helderziend, uiteraard niet. Een betere rechercheur maakt het ons niet. Maar er is waarheid die boven alles uitgaat.
Toen de Here Jezus afscheid nam van zijn discipelen, zei Hij dat Hij de Vader zou bidden om de heilige Geest te sturen: De Trooster, de heilige Geest die de Vader zal zenden in Mijn naam, die zal u alles leren en u te binnen brengen alles wat Ik u gezegd heb (Joh. 14, 25- 26). De discipelen hadden dus de heilige Geest nodig om herinnerd te worden aan alles wat Jezus hen geleerd had toen Hij bij hen op aarde was. Op precies dezelfde manier wil de heilige Geest nu tot ons spreken door de Bijbel, het Woord van God. Daarom is het zo belangrijk om in de Bijbel te lezen. De heilige Geest helpt ons om te kunnen begrijpen wat we lezen. En dan, in allerlei situaties, wil de heilige Geest ons dat onderscheidingsvermogen geven, vooral door ons die woorden uit de Bijbel weer te binnen te brengen.
Nel Noppe, Leeuwarden