Met de lijdenstijd lijkt onze samenleving niet uit de voeten te kunnen. Hoe anders is dat met kerst. De kerstsfeer komt je al vroeg tegemoet in de winkelstraat. Op een mooie nazomerdag kun je vaak alweer kerstkransjes kopen. Hoe donkerder het wordt, hoe meer aandacht er besteed wordt aan lichtjes en versiering. Het kerstfeest kan en mag niet gemist worden. Het betekent voor veel mensen licht in donkere tijden en hoop in bange dagen. Een moment om je even te onttrekken aan het gewone leven met zijn moeiten en zorgen. Met kerst zijn niet alleen de buiken gevuld, maar zijn zelfs de kerken meer gevuld dan op andere momenten. Als de kerk ooit op het onzalige idee zou komen om kerst af te schaffen, dan zal er vanuit de samenleving hevig tegen geprotesteerd worden. Het kerstfeest kun je de samenleving niet meer ontnemen.
Hoe anders is het met de lijdenstijd. Er is geen haan die er naar kraait als die wordt afgeschaft. Behalve dan dat er een oplossing gevonden moet worden voor het carnavalsfeest dat vanouds verbonden is met de vastentijd. Goede Vrijdag is dan wel een officiële feestdag in Nederland, maar veel mensen moeten gewoon naar hun werk. Op veel plekken wordt nog wel een kerstnachtdienst gehouden die veel bezoekers trekt, maar dat geldt in veel mindere mate voor een Paasnachtdienst (als die al gehouden worden). Onderzoeken laten zien dat de betekenis van de stille week, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag ook onbekend zijn bij veel Nederlanders. Hoe verder in het kerkelijk jaar, hoe minder de samenleving weet wat die feesten betekenen.
De kerk kan niet zonder Goede Vrijdag en Pasen. Ook niet zonder Kerst natuurlijk, want de heilsfeiten zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar het is niet voor niets dat men in de Vroege Kerk geen Kerst vierde, maar wél Pasen. Het Paasfeest vormde het hart. En al vroeg in de kerkgeschiedenis is de tijd voor Pasen een tijd van verstilling en versobering geworden om bewust te worden van het lijden en sterven van de Here Jezus. Het hoogtepunt vormde de Paasnacht, waarin de catechumenen werden gedoopt en vervolgens vierde men het avondmaal.
Niet alleen kan de kerk niet zonder Goede Vrijdag en Pasen. Ook de samenleving kan niet zonder deze feesten. Stichting Sire is begonnen met een campagne: ‘Vind je lichtpuntje, durf te hopen.’ De achtergrond van deze campagne is dat de wereld voor veel mensen als duister wordt beleefd. Er is zoveel nood en lijden in de wereld en het komt allemaal direct op ons netvlies via de media. Ouderen en jongeren voelen zich onzeker en eenzaam. En dan is er ook nog het persoonlijke lijden dat mensen meemaken. De schaamte die er kan zijn bij mensen over wat hen is aangedaan, de schuld waar mensen in blijven hangen, het onrecht dat hen treft of de ziekte waar ze mee te kampen hebben. In een wereld waarin alles leuk, snel, flitsend moet zijn, is er geen tijd voor verstilling en versobering. Maar dat betekent niet dat er geen lijden is.
In Jesaja 53 wordt gezongen over een knecht. Hij werd veracht en is met ziekte vertrouwd. Hij leed en werd mishandeld en door een onrechtvaardig vonnis werd Hij weggenomen. En dat voor dwalende schapen. Jesaja schrijft: ‘Na het lijden dat hij moest doorstaan, zag hij het licht en werd met kennis verzadigd. (Jesaja 53,11)’ Het is te hopen dat we als kerk en samenleving het Licht (weer) gaan zien.
Ds. Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen