De zondeval
Satan zet een boompje op
Als je geïrriteerd raakt door de bewoordingen van die laatste zin, dan heb je groot gelijk. Wat we lezen in Genesis 3 is allesbehalve een onschuldig vergrijpje. Kijk maar eens wat de slang doet, nadat hij de aandacht van de vrouw op de boom van kennis van goed en kwaad vestigde: hij suggereert dat de vrouw zal zijn “als God” (of: “als goden”), wanneer ze van de boom zal nemen. Zoiets klinkt verleidelijk, toch? Het zal je maar aangeboden worden. Je bent al gemaakt naar het beeld van God en dan kun je ook nog dezelfde kennis opdoen als Hij. Het gaat er bij de vrouw in ieder geval in als zoete koek. Ze “zag dat die boom goed was om ervan te eten en dat hij een lust was voor het oog, ja, een boom die begerenswaardig was om er verstandig door te worden” (Gen. 3: 6). Dus nam ze van de vrucht en gaf er ook van aan haar man. Die liet het zich al even goed smaken.
Wat is er zo erg?
Zo gingen de eerste mensen het verkeerde pad op. Ze overtraden het gebod van hun Maker. Die had immers gezegd: “(…) maar van de boom van de kennis van goed en kwaad, daarvan mag u niet eten, want op de dag dat u daarvan eet, zult u zeker sterven” (Gen. 2: 17). De reden waarom ze dat deden, maakt het allemaal nog een graadje erger. Genesis 3: 6 klinkt zo onschuldig. De vrouw wilde toch alleen maar “verstandig” worden? Wij zien er niet veel kwaads in als iemand slimmer of wijzer wil worden. Maar hier ligt het anders. Van de kennis van goed en kwaad werd de mens niet beter, maar slechter.
Bij de schepping had de Heere de mens als heerser over de aarde en alle levende wezens aangesteld (Gen. 1: 28). Adam en Eva mochten een goede schepping beheren en besturen. Ze hadden een prachtige plaats toebedeeld gekregen. Maar het was hen niet genoeg: ze gingen in op de uitnodiging van de slang om als God, of in ieder geval als goden, te worden. Wat een hoogmoed!
Hoogmoed komt voor de (zonde)val
Maar, zoals alle hoogmoed kwam ook deze voor de val. De slang kreeg gelijk: de mens kreeg kennis van goed en kwaad. Alleen niet zoals God zelf. Die staat als Schepper en Onderhouder van de wereld boven alle kwaad. De als goed geschapen mens daarentegen maakte – letterlijk – aan den lijve kennis met het kwaad: man en vrouw “merkten dat zij naakt waren” (Gen. 3: 7). Ze voelden zich bang en kwetsbaar. Ze hulden zich in vijgenbladeren en verstopten zich voor God. Adam en Eva kwamen niet met hun Schepper op één en hetzelfde niveau te staan, nee, ze raakten verder van Hem verwijderd dan ze tevoren waren geweest. Ze wandelden niet langer met Hem, maar vluchtten voor Hem. En toen Hij hen achterhaalde, schakelden ze over van vluchten op het verzinnen van uitvluchten. “Het komt door die vrouw die U mij gegeven hebt,” beschuldigde de man. “Nee, het was de slang die mij bedrogen heeft,” riep de vrouw.
Het is besmettelijk
Als ik het zo opschrijf klinkt het misschien wat dommig, naïef en kinderachtig. Tegelijk weet ik zeker dat je het plaatje herkend. Niet alleen uit Genesis, maar ook uit het leven van jezelf en je medemensen. Wat toen begon, is sindsdien doorgegeven van ouder op kind (vgl. o.a. Ps. 51: 7): God, die ons als Schepper door en door kent, geeft ons richtlijnen voor het goede leven, maar wij passeren die links en rechts. Waarom? Omdat wij denken dat dat leuker of beter zal uitpakken. Of misschien ook wel omdat we (al dan niet openlijk) God hebben afgeschreven en menen dat we de god van ons eigen bestaan zijn. Wat maakt één kleine zonde nou uit? Het moet toch ook een beetje leuk blijven? Maar al zijn onze uitvluchten nog zo snel, de Heere achterhaalt ons wel.
Voetstappen in de verte
Daarover nog één laatste woord. De zondeval werd bestraft met de dood, precies zoals de mens al van tevoren had geweten (zie Gen. 2: 17). Bovendien werden Adam en Eva weggestuurd uit Eden. De dagen van het wandelen met God in het paradijs waren over. Maar tegelijk stuurde de Heere hen niet maar harteloos weg. Hij gaf hen kleren in plaats van die onbeholpen vijgenbladeren. Bovendien vervloekte Hij wel de slang, maar niet Adam en Eva. Maar boven dat alles gaf Hij hen een belofte mee: de kop van de slang zal vermorzeld worden (Gen. 3: 15). Als je goed luistert, hoor je héél in de verte al de voetstappen van de komende Messias. Maar dat is voor een andere keer.
Alexander Weggemans