Onlangs verscheen een nieuw boek van Els van Dijk, directeur van de Evangelische Hogeschool te Amersfoort. Het boek, 'Oefenen in verlangen', is een vervolg op 'De hunkerende generatie', een veelbesproken boekje in christelijk Nederland.
De hunkerende generatie gaat over de leefwereld van jongeren. "Het is ontstaan omdat mensen zeiden: ‘Els, je moet het op gaan schrijven’. Wat volgens mij anders is ten opzichte van vroeger, is dat het gezin niet meer de primaire schil rondom de jongere is. De invloeden van buitenaf zijn meer en groter dan de invloeden van binnenuit. Hoe komen jongeren bijvoorbeeld tot hun morele standpunten en overtuigingen? Niet meer door wat ze thuis hebben geleerd of in de kerk, dat resoneert nog wel ergens, maar wat er in hun eigen subcultuur gebeurt heeft meer invloed. Het is al een aantal jaren zo dat er binnen kerkelijke gezinnen en gemeenten een verlegenheid is ontstaan hoe om te gaan met de leefwereld van jongeren. Er wordt (te) vaak op een negatieve manier naar gekeken. Ook ik zie dingen waarvan ik denk: dat is niet goed. Maar waar komen ze uit voort? Jongeren verlangen naar verbondenheid, echtheid, duidelijkheid, zingeving. En als je die niet meer in het echte leven vindt, zoek je ze in (sociale) media, etc. Jongeren zijn zoekende mensen, verlangende mensen. De vraag is: zijn wij volwassenen beschikbaar om levenswijsheid over te brengen in plaats van informatie? Informatie en levenswijsheid zijn twee heel verschillende dingen."
Samen verlangen verbindt
‘Dat smaakt naar meer,’ was de reactie van de uitgever op De hunkerende generatie. Ook kwamen er veel reacties op lezingen die Els van Dijk wekelijks geeft. Zo ontstond het vervolg: Oefenen in verlangen. "Ik geef daarin geen pasklare antwoorden, maar probeer aan te reiken waar het om gaat in de relatie met jongeren. Het gaat om verbinding, om ontmoeting. Een luisterend oor zijn en meebewegen met hun vragen. Niet meepraten, dat is wat anders. Jongeren lijken verstandig en wereldwijs, ze zijn ook heel mondig, maar ze zoeken een advies, ze zoeken levenswijsheid."
In het begin van Oefenen in verlangen wordt beschreven hoe je naar elkaar kunt kijken. Mensen blijven vaak steken in zintuigelijke waarneming. "Een docent ziet ’s morgens vroeg bijvoorbeeld een leerling met het hoofd op tafel liggen en denkt: 'Die is onverschillig, die heeft er geen zin in.' Maar waarom ligt dat kind met z’n hoofd op tafel? Was er ‘s nachts een echtelijke ruzie? Kwamen er steeds berichtjes via de app binnen? Die prikkels, 24 uur per dag, doen een aanslag op je lichamelijke en geestelijke fitheid. Zit dat erachter? Wat is er aan de hand?”
Wat verbindt generaties?
"De waarheid, de werkelijkheid. Daar waar je samen een weg vindt en van betekenis voor elkaar kunt zijn, is verbondenheid. Jezus volgen, een gezamenlijk verlangen. Dat verbindt. Het leven van onze jongeren bestaat uit verschillende compartimenten: school, sport, hobby, jeugdvereniging, etc. Zij zien vaak niet hoe God met alle aspecten van hun leven van doen heeft.
Uiteraard wordt het zicht op Christus en de geloofsbeleving tussen generaties verschillend beleefd. Hoewel dat per persoon ook nog weer kan verschillen. Volgens mij kun je niet zeggen dat de jongere generatie het compleet anders doet.
Als je dan toch over verschillen praat, kan kerkelijke achtergrond, het godsbeeld en mensbeeld of de sfeer in het gezin verschil maken. Bijvoorbeeld gezinnen waar geloofsbeleving heel open gedeeld wordt tegenover traditionele gezinnen, waar alleen formuliergebeden worden gebeden en weinig van hart tot hart gesproken wordt."
Dimensies van verlangen
De titel Oefenen in verlangen is een uitspraak van Augustinus. Hij zei: ‘Heel het leven is een oefenen in verlangen’. "Een prachtige uitspraak! Het verlangen heeft verschillende dimensies. Die heb ik geprobeerd in het boekje uit te leggen. De eerste dimensie is het verlangen naar God zelf. Dat heeft God diep in elk mens gelegd, zo zijn we geschapen. Nogmaals in de woorden van Augustinus: ‘God heeft zout in onze monden gelegd, opdat we zouden dorsten naar Hem.’ Er zijn verschillende uitingsvormen, maar het verlangen naar God is van alle generaties. Je vindt elkaar als dat verlangen de essentie is. Vanuit die overeenkomst kun je de verschillen hanteren.
Een andere dimensie is het verlangen naar perspectief in dit leven. Het verlangen naar een betere wereld van vrede en gerechtigheid. Zijn wij volwassenen daarin een voorbeeld voor jongeren en nemen we hen daarin mee? We worden immers door God zelf uitgenodigd om te laten zien dat de wetten van Zijn Koninkrijk zo anders zijn dan de wetten van deze wereld, waarin het gaat om de grootste, de sterkste, de machtigste, de rijkste.
Als laatste is er ook nog de dimensie van het verlangen naar elkaar. Ieder van ons is geschapen als gemeenschapswezen en niet als solist. Voor kerken, scholen en gezinnen is een belangrijke rol weggelegd. In de wereld waarin wij leven wordt gemeenschap niet gestimuleerd. We hebben de evenementen en de hypes nodig om nog enige gezamenlijkheid te creëren. Is het evenement voorbij, dan is de verbondenheid ook voorbij. Het medicijn voor deze wereld zit hem in gemeenschapsvorming. Gemeenschap met God en met de naaste."
Elkaar meenemen in verlangen
Hoe doe je dat, oefenen in verlangen?
"Stil zijn ... Verlangen begint vanuit de stilte. Stilte moet je organiseren in deze hectische wereld, anders gebeurt het niet. Als je niet stil kunt zijn, kun je ook niet luisteren. Stilte is iets engs voor veel mensen. Als ik mijn studenten voorstel om drie avonden in de week de apparaten om 20.00 uur uit te doen en de stilte te laten neerdalen, is hun reactie: ‘dan word ik gek’. Dan denk ik ook: hoeveel volwassenen doen dit voor? Ik vrees van weinigen, want we zijn zo druk.
Wat gebeurt er op maandag met de visioenen voor een betere wereld, die op zondag over het kerkvolk worden uitgestort? Die worden verdrongen door de ‘ditjes en datjes’ en de overvolle agenda’s. Ik vind het afschuwelijk dat christenen in deze wereld gezien worden als beperkte mensen die maar weinig mogen. Terwijl ze bekend zouden moeten staan als mensen met visioenen voor een betere wereld. Ze kunnen juist verschil maken door te laten zien dat de wetten van het Koninkrijk van God heilzaam zijn voor deze wereld. We moeten onze jongeren meenemen in die vergezichten. Meenemen in die verlangens."
Hanne Sok-van Marrum
Dit artikel werd met toestemming overgenomen uit de Wekker.