Het lijkt zo vanzelfsprekend: iedere zondag een dominee op de
preekstoel. Of een hoogleraar, of een kandidaat. Er wordt vaak niet bij
stil gestaan dat daar vaak een preekvoorziener achter zit die daar heel
wat tijd in steekt. Vroeger per telefoon, tegenwoordig vaak per email.
Kan het nog beter geregeld worden?Er zijn in de kerk taken die niet zo de aandacht trekken, en ook niet zo 'geestelijk' lijken als andere functies, maar die toch onmisbaar en van onschatbare waarde zijn voor het kerkelijke leven. Naast de taak van de koster kunnen we hier denken aan die van de preekvoorziener. Vooral in een vacante gemeente heeft hij vaak een zeer tijdrovende taak om voor elke eredienst een student, predikant of hoogleraar te vinden die kan voorgaan. Urenlang zit hij aan de telefoon. Soms geeft een predikant hem een paar zondagen. Vaker een enkele dienst. En nog veel vaker krijgt hij te horen: ?Ik kan u helaas deze keer niet helpen?, ?Dank voor uw tijd, en excuus dat ik u heb lastig gevallen?. Ondanks de teleurstelling toch vriendelijk blijven, dat is een bijzondere gave van een preekvoorziener.
Een taak die veel vraagt
De preekvoorziener heeft een lastige taak om diverse redenen. Iedere prediker heeft zijn methode om zijn agenda in te vullen. De ??n maakt z'n afspraken lang van tevoren, en de ander niet eerder dan in september - voor het daaropvolgende jaar. Soms zijn er veel vacante gemeenten in een classis, en dus meteen weinig voorgangers. Diverse gemeenten bevinden zich in een uithoek van het land, en dan is de afstand al gauw een bezwaar om een afspraak te maken. Predikanten met een gemeente hebben maar een beperkt aantal vrije zondagen, waarvan ze ook nogal eens een aantal in het buitenland verblijven, op familiebezoek gaan, of een classisbeurt vervullen. En vaak moet een preekvoorziener ook nog rekening houden met het eigen karakter van de gemeente.
Zo zijn er jarenlang preekvoorzieners geweest die dag na dag aan de telefoon hingen om hun rooster ingevuld te krijgen. Er zijn duidelijke signalen dat hierin wel een grondige verandering is opgetreden. De laatste tijd wordt meer en meer gebruik gemaakt van email. Er zijn predikanten die hun preekafspraken bijna alleen nog maar via de mail regelen. Dan gaat het zo: een preekvoorziener stuurt aan ??n of meerdere voorgangers een bericht met daarin een lijstje van zijn openstaande diensten. De voorganger kijkt of hij in staat is om de betreffende gemeente te dienen en mailt terug met een voorstel. Zo komen de afspraken tot stand.
Het kan ook zo
Ook deze methode heeft z'n nadelen.
Het mailverkeer groeit sterk, en er zijn veel berichten die aandacht nodig hebben. Het gevaar is dat dan een bericht van een preekvoorziener niet de aandacht krijgt die het verdient. Misschien is de voorganger er nog niet aan toe om voor het volgende jaar afspraken te maken. Maar over een aantal maanden is het lijstje van de preekvoorziener al weer achterhaald. Als de voorganger toch dat oude lijstje nog eens nakijkt, en zich opgeeft voor een dienst, is de kans groot dat die plek ondertussen al is ingevuld door een ander. Zou het niet mooier zijn als er steeds een bijgewerkte lijst van openstaande plaatsen beschikbaar is? Is er niet een beter systeem te bedenken?
Een poging daartoe heeft ondergetekende ondernomen toen hij een paar jaar geleden nog geen eigen gemeente weer had. Hij heeft een internetpagina gebouwd (http://preekafspraken.everin.net) die kan helpen om preekafspraken tot stand te brengen. Preekvoorzieners kunnen er hun open plaatsen opgeven. Voorgangers kunnen er opgeven wanneer ze nog ruimte hebben om voor te gaan. Ook kunnen voorgangers verzoeken tot ruiling plaatsen. Als er iemand nieuwe data opgeeft, krijgen degenen die daar belang bij hebben binnen een dag een bericht per email. Verzoeken van een preekvoorziener komen bij de voorgangers terecht. Vrije zondagen van een voorganger worden naar de preekvoorzieners van zijn kerkverband gemaild. Via de webpagina kan meteen met een mail gereageerd worden op ??n of meer verzoeken. Zo kunnen snel nieuwe afspraken tot stand komen.
Werkt het?
Ter voorbereiding van dit artikel is er een kleine enqu?te gehouden onder de deelnemers. Daaruit blijkt dat de webpagina duidelijk in een behoefte voorziet. Veel preekvoorzieners geven aan dat ze blij zijn met deze methode. Als het goed functioneert, kan het heel veel telefoontjes besparen. Dit is vooral handig als er op korte termijn een lege plaats ontstaat, bijv. vanwege een afzegging.
Ook voor een voorganger heeft het systeem belangrijke voordelen. Hij heeft de gelegenheid om een evenwichtige keus te maken tussen de preekverzoeken. En hij wordt veel minder gebeld met preekverzoeken, waarbij hij meestal 'helaas' nee moet verkopen.
Tegelijk hangt het succes natuurlijk af van de deelnemers. Momenteel zijn er wel een behoorlijk aantal preekvoorzieners ingeschreven, maar nog niet veel voorgangers. Daarom bereiken de aanvragen van preekvoorzieners geen grote doelgroep. Regelmatig komt de vraag naar voren of er geen actie ondernomen kan worden om meer deelnemers te krijgen. Dit artikel kan daartoe een eerste aanzet zijn.
De belangrijkste doelgroepen voor deze internetpagina zijn de preekvoorzieners van vacante gemeenten en de voorgangers die vaak voorgaan in meerdere gemeenten. Toch heeft het ook voordelen dat andere preekvoorzieners en predikanten met een eigen gemeente zich inschrijven. Ook als iemand zelf niets op te geven heeft, kan het nuttig zijn om kennis te nemen van de opgaven van anderen. Er zal maar net een aanvraag bij zijn die past in uw agenda. Dan is daarmee weer een preekvoorziener, en zijn gemeente, blij gemaakt.
Deventer
Evert Everts
http://preekafspraken.everin.net