Ik ervaar letterlijk dat de preek in de dienst in gedrang kan komen. We willen meer ruimte voor viering, voor de kinderen. De preek moet ook korter, want anders is ’t ie niet te onthouden. Daar komt bij dat we soms de preek meer en meer gaan zien als ‘dat wat de dominee vindt’. Of we vinden dat vandaag de boodschap ook wel op andere manieren naar voren gebracht kan worden. Bijvoorbeeld door een getuigenis of in uitbeelding of in en door een lied of gedicht. Nu is het waar dat we ook daardoor ‘God ter sprake’ kunnen brengen, maar ik wil toch aannemen dat we wel aanvoelen dat de preek als preek toch iets eigens, iets unieks houdt. In de preek wil het Woord van God, het Evangelie verkondigd worden. Wat de Here ons in de Schrift heeft bekend gemaakt, wil worden doorgegeven en toegepast op onze tijd en omstandigheid. Zo zegt de Here In het Oude Testament lijkt het spreken van de profeten veelal rechtstreeks van God te komen. Ze werden vervuld met de Heilige Geest, soms meegevoerd in visioenen en dromen en dan verkondigden ze wat de Here hen zei of hen liet zien. Talloze keren lees je bij de profeten ‘Zo zegt de Here’. We moeten er ondertussen wel oog voor hebben dat ze dat deden met hun eigen karakter, woordkeus en vanuit hun eigen situatie. In het Nieuwe Testament zijn de woorden van Jezus, soms letterlijk, soms samengevat, weergegeven. Woorden van de Here Jezus zijn woorden van God de Vader. Gezaghebbend. De apostelen hebben rechtstreeks de opdracht het Evangelie te verkondigen. Op de Pinksterdag zien we Petrus opstaan, vervuld van de Heilige Geest en hij verkondigt het Evangelie. Wanneer we die eerste preek, ooit gehouden in de Nieuw Testamentische bedeling, eens wat nader bekijken, dan vallen ons een aantal dingen op: 1. Het is gericht tot de hoorders. 2. Het put uit het Woord van God, het Oude Testament en van wat Jezus heeft gezegd en gedaan 3. Het legt uit wat deze woorden voor nu betekenen, namelijk dat Gods beloften worden vervuld en 4. Het doet een oproep tot bekering en wijst de weg op welke wijze dat mag gebeuren. In Handelingen 2 proeven we nog heel sterk het ‘Zo zegt de Here’. Gods Woord verkondigen Afgeleid van de taak van de profeten en de apostelen, hebben predikers het Woord van God te brengen; het Evangelie te verkondigen. Maar hoe heb je dat dan te doen? Het zal op zijn minst inhouden dat de bijbeltekst centraal staat en dat deze wordt uitgelegd. De vraag is: ‘Hoe zet je die centraal en hoe leg je die uit?’ De meningen daarover lopen in domineesland nogal uiteen. Dat mag wel blijken uit de diverse visies op en aanpak van de ‘preekstof’. U kunt de proef op de som nemen door eens een paar preken van ‘De Levensbron’ door te lezen. En wanneer u de laatste jaargangen nog eens zou vergelijken met oudere jaargangen, dan zult u ook nog eens een heel verschil in aanpak, woordgebruik en toepassing ontdekken. Zelfs uw eigen voorgangers pakken het verschillend aan. Naar hun visie en naar hun eigenheid qua persoon en vermogen om te spreken en te duiden. Pleidooi voor preken In zijn boek ‘Marginaal en Missionair’ * voert Dr. Wim Dekker een pleidooi om de preek (weer) de centrale plaats te geven. Hij doet dat met een beroep op de kerkgeschiedenis. Hij verwijst naar Luther en Calvijn, die de prediking zagen als het moment waarop de ontmoeting met God in Christus plaatsvindt. Tijdens de preek, zegt Luther, wandelt Christus opnieuw door de straten. Hij spreekt je aan; je kunt Hem aanraken, zoals de bloedvloeiende vrouw dat ooit deed. Er gaat kracht van Hem uit. Zo betrekt Luther het leven van de gewone man in zijn dagen bij de ontmoeting met het Woord. Hij preekt heel dialogisch – in gespreksvorm - en gebruikt veel voorbeelden om te laten zien hoe God daarin aanwezig is. ‘Waar gepreekt wordt’, zegt Calvijn, ‘daar druppelt het bloed van Christus op de gemeente’. Calvijn legde nadruk op de uitleg en de toepassing. De preek bemiddelt het heil. Dekker: ‘De preek is niet een toespraak van een of ander bijbelgeleerde. Het is God zelf die het Woord neemt, door de mond van de prediker. Dat gebeurt niet automatisch, maar dat mag verwacht worden wanneer je samen bidt om de opening van het Woord en de leiding van de Heilige Geest.’ Wisselwerking U merkt dat Wim Dekker hoog opgeeft van de plaats en betekenis van de preek en de prediking. Die is echter niet statisch, maar vraagt een wisselwerking tussen de prediker en het Woord en tussen het Woord, de prediker en de hoorders. Hij vervolgt dan: ‘De herwaardering van de preek vergt een bijbelbeschouwing waarbij de bijbeltekst niet tot historie of algemene waarheid wordt verklaard - die dan vervolgens moet worden toegepast - maar waarbij de Bijbel wordt gezien als het levende Woord van God, dat voortdurend actueel blijft. Dat betekent voor de prediker dat hij met huid en haar betrokken is op de bemiddeling van de woorden van God naar de mensen van nu. Preektechnisch past daar een relationeel en dialogisch model bij, waarbij de woorden van God en onze leefwereld voortdurend met elkaar in gesprek zijn. Bemiddeling is niet een gebeuren waarin er iets op de kerkgangers neerdaalt zonder zich daarvan bewust te zijn, bemiddeling vraagt juist dat ze er met hun hele bestaan in betrokken worden. Dat gebeurt wanneer dat bestaan ter sprake wordt gebracht, wanneer het in alle facetten in de ontmoeting met God wordt gebracht.’ Dit zijn wat massieve en moeilijke zinnen, maar ze kunnen ons wel helpen de preek en de prediking hoog te houden, ook al lopen er andere meningen tegen te hoop. Het blijft immers de vraag of in een setting waarin God als afwezige is verklaard of als afwezige wordt ervaren, het zo wel kan. Moeten er eerst niet met andere middelen en methoden bruggen gebouwd worden, alvorens de mens van vandaag werkelijk met het Woord van God kan worden aangesproken? Assen * Wim Dekker, Marginaal en Missionair, kleine theologie voor een krimpende kerk. 205 pag. Prijs: € 18,90, ISBN 978 90 239, Uitgeverij Boekencentrum Zoetermeer. 
Collega Nico Vennik en ik zullen enkele artikelen schrijven over de preek en het preken. Je kunt het tegelijk breder trekken naar het voorgaan in de diensten. Een preek is nu eenmaal in onze setting niet los verkrijgbaar. Bovendien, in onze structuur van samenkomsten, is de dominee het manusje van alles. Vooraf heeft de koster het water op de kansel gezet en heeft de kerkenraad gebeden om de Heilige Geest, deed de organist het voorspel en dan gaat het los. Dan ben jij aan de beurt die de titel draagt ‘vDm’: verbi Divini minister. Dienaar van het Goddelijke Woord.
Stoffer Otten