Op de laatste dag van de eerste synodeweek kwamen 's morgens verscheidene zaken aan de orde: De Wekker, de klachtencommissie, kerkelijke archieven en de landelijke kerkendag. De middag van deze vijfde zitting was gereserveerd voor een open gesprek over homoseksualiteit.
De generale synode boog zich tijdens haar vijfde zitting allereerst over het rapport inzake De Wekker. Uit dat rapport kwam naar voren dat ons landelijk orgaan kerkleden wil informeren en samenbinden. Ook ziet de redactie een taak in de toerusting van kerkleden ten aanzien van theologische en kerkelijke vraagstukken. Ze onderstreept het belang van het landelijk orgaan voor het kerkelijk leven.
Het beleid is de laatste jaren enigszins gewijzigd. Nu worden weer berichten over brede kerkelijke vergaderingen opgenomen. Er zijn themanummers verschenen, bijvoorbeeld over de eenheid van de gereformeerde belijders, over leven in het licht van de toekomst, en over kerk en jeugd. Ook in de overige nummers streeft de redactie naar een thematisering. Enkele artikelen in een en hetzelfde nummer worden afgestemd op een bepaald onderwerp.
De redactie is alert op nieuws uit de kerken en bijvoorbeeld ook op zorgen in pastorieën. Ze wil zo het onderlinge meeleven bevorderen. Wel zullen de kerken er van hun kant steeds alert op moeten blijven wetenswaardigheden door te geven.
Er is besloten oudere jaargangen via Digibron, een project van Erdee Media Groep, toegankelijk te maken. In de komende tijd zullen steeds meer jaargangen gebruiksklaar worden gemaakt. Op die manier wordt ons landelijk kerkblad voor een breed publiek toegankelijk.
Klachtencommissie
Helaas komt soms ook in de kerken een situatie van misbruik voor. Daarvoor wordt de laatste jaren meer aandacht gevraagd. Dat is ook de reden dat enkele jaren geleden een klachtencommissie in het leven is geroepen. Deze commissie behandelt klachten van kerkleden over een kerkelijk medewerker die het vertrouwen heeft geschonden. Zij die een klacht hebben over een ambtsdrager of iemand anders met een leidende functie in de kerk, kunnen zich tot deze commissie wenden.
Samen met de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) is een meldpunt in het leven geroepen. Dit meldpunt seksueel misbruik in kerkelijke relaties is een aanspreekpunt voor ieder die een klacht heeft over (seksueel) misbruik in kerkelijke relaties binnen deze kerken.
De klachtencommissie roept de kerken op in voorkomende gevallen vroegtijdig advies te vragen bij dit meldpunt. Het is zaak meteen melding te maken van een ongeoorloofde situatie. Wanneer dat niet wordt gedaan en eventueel misbruik wordt bedekt, bestaat de kans dat het misbruik daarna toch weer doorgaat.
Kerkelijke archieven
Het deputaatschap kerkelijke archieven draagt zorg voor het beheer van het archief van de generale synode en de synodale deputaatschappen. Bovendien moeten deputaten advies geven aan archivarissen van de andere kerkelijke vergaderingen en van plaatselijke kerken.
Het synodale archief van vóór 1980, dat wordt bewaard in het Utrechts Archief, valt onder de verantwoordelijkheid van archivaris mr. C. J. van Heel. De inventarisatie van dit archief vordert gestaag. Het synodale archief van na 1980 bevindt zich in Woerden, in het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard en valt onder de verantwoordelijkheid van archivaris F. van der Hart. Om een indruk te geven van de omvang van beide archieven: het archief dat in Woerden is ondergebracht, omvat 75 strekkende meter. De collectie van geïnventariseerde stukken in Utrecht omvat zo'n 26 strekkende meter. Daarnaast wacht in Utrecht nog tien strekkende meter aan archiefmateriaal op bewerking.
Ook het documentatiecentrum van onze kerken valt onder verantwoordelijkheid van deputaten kerkelijke archieven. Dit documentatiecentrum dat in Veenendaal is gevestigd, omvat materiaal dat niet in de archieven thuishoort maar wel historisch waardevol is.
De synode verleende onder grote dank ontheffing van hun taak aan de archivarissen F. van der Hart en mr. C. J. van Heel vanwege het bereiken van de leeftijd van zeventig jaar. Van der Hart is drieëndertig jaar archivaris geweest en mr. Van Heel dertig jaar.
Landelijke kerkendag
In 2012 is een landelijke kerkendag voor onze kerken georganiseerd. Tijdens deze kerkendag hebben enkele deputaatschappen zich gepresenteerd. Veel aandacht is besteed aan de pr. Via de kerkelijke bladen, berichten aan alle gemeenten en de landelijke pers is de publiciteit gezocht en gevonden. Zelfs een nieuwe website is gelanceerd en gelinkt aan die van de landelijke site van onze kerken.
Volgend jaar wordt opnieuw een kerkendag gehouden. Dat zal zijn op de vrijdag na Hemelvaartsdag, 30 mei 2014, ook weer op Urk. De commissie die de dag organiseert, wil de jeugdbonden bij de organisatie van de kerkendag betrekken en bezien of het dienstig is voor de jeugd enkele sportieve activiteiten in te voegen en de dag met een eigen samenkomst af te sluiten.
Groet en zegen
De particuliere synode van het Noorden heeft de synode gevraagd een uitspraak te doen over de vraag of het geoorloofd dat een ander dan een predikant de groet aan de gemeente geeft en de zegen oplegt. Daarnaast stelde de particuliere synode van het Westen voor toe te staan of aan te bevelen dat een ouderling in een leesdienst de zegen uitspreekt.
Gebruikelijk is dat alleen een predikant de groet aan de gemeente geeft en de zegen oplegt. Dat gebruik is binnen de kerken breed aanvaard. Maar daarover is geen kerkelijke uitspraak gedaan. De praktijk brengt met zich mee dat de gemeente de zegen niet krijgt opgelegd aan het einde van leesdiensten en van andere diensten die niet door een predikant worden geleid.
Ondertussen hebben de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) uitgesproken dat wie de dienst mag leiden ook de zegen mag opleggen. Dit leidt in samenwerkingsgemeenten tot vragen hoe hierin te handelen. Het blijkt dat onder onze ouderlingen hier en daar de behoefte wordt gevoeld de diensten die zij leiden naast het votum ook met de groet te beginnen, en met de zegen te beëindigen.
Dit onderwerp is de jaren die achter ons liggen, geen onderwerp van studie geweest op het niveau van de generale synode. De generale synode oordeelde dat het gewenst is dat hierover toch helderheid komt. Ze besloot dat er studie moet worden verricht naar alle principiële aspecten van dit onderwerp. Zo kan een weloverwogen besluit worden genomen.
Deputaten eredienst krijgen de opdracht daartoe. Ze moeten de synode van 2016 dienen met een voorstel.
Aan de kerkenraden wordt gevraagd in afwachting van deze uitspraak terughoudendheid te betrachten op dit punt. Het moderamen van de generale synode zal daarover een brief schrijven die gericht is aan alle kerkenraden binnen ons kerkverband.
Homoseksualiteit
Voorafgaand aan de inhoudelijke bespreking van het rapport van de studiecommissie homoseksualiteit en homoseksuele relaties besloot de synode een 'open' gesprek te houden. Dit gesprek vond plaats op vrijdagmiddag, achter gesloten deuren.
Ieder die daaraan behoefte had kon tijdens die middag iets zeggen over zijn betrokkenheid bij het onderwerp. Dat kon bijvoorbeeld een persoonlijke betrokkenheid zijn, of een kerkelijke, of een maatschappelijke. Het was niet de bedoeling dat er alvast opmerkingen over het rapport zouden worden gemaakt dat door de studiecommissie is geschreven. Het ging om persoonlijke woorden, waarbij de afgevaardigden echt uit het hart konden spreken.
Over deze middag kan ik hier verder niets zeggen. Het was een besloten vergadering. Wel kan ik opmerken dat deze middag diepe indruk maakte. De hoop van het moderamen en van de gehele vergadering was en is dat deze middag de inhoudelijke bespreking ten goede komt. Deze bespreking is in eerste instantie gepland in de tweede vergaderweek. Deze is van 29 oktober tot en met 1 november.
Tot zover enkele impressies van de eerste vergaderweek. Volgende week over de eerste dag van de tweede vergaderweek, bij leven en welzijn.
Feanwâlden
D. J. Steensma