Naar die uitspraak is lang uitgezien. Ook wel met spanning. Een uitspraak over homoseksualiteit en homoseksuele relaties. Maar tijdens haar zitting op woensdag 27 november 2013 werd die uitspraak gedaan. Unaniem. Daarover hebt u twee weken geleden kunnen lezen in het artikel met een samenvatting van het visiedocument dat aan de uitspraak ten grondslag ligt.
Verder kwam tijdens de elfde zitting nog een aantal andere zaken aan de orde. Onder meer het rapport van deputaten kerk en Israël. Daarover was al eerder gesproken, nu werden beslissingen genomen. Besloten werd dat deputaten de komende tijd zullen studeren op de betekenis van de term 'Israël' in kerk en theologie. Ook zullen ze onderzoeken of er voldoende draagvlak in de kerken is voor een Israëlzondag.
De tekst van artikel 21 van de kerkorde werd aangepast. Daaraan ging nogal wat discussie vooraf. De tekst werd uiteindelijk: 'Aan de roeping om het evangelie bekend te maken willen de kerken als volgt gestalte geven: a. zij zoeken de ontmoeting met Israël waarin zij met vrijmoedigheid getuigen en verantwoording afleggen van de hoop die in hen is (Hand. 28: 20,31; 1 Petr. 3:15); b. zij richten zich met de verkondiging van het evangelie tot hen die van het evangelie vervreemd zijn; c. zij richten zich met de verkondiging van het evangelie tot hen die nog niet voor het christelijk geloof zijn gewonnen. Ook werd bijlage 19 van de kerkorde aangepast.
Eredienst
De synode stelde nieuwe formulieren vast voor de openbare geloofsbelijdenis, voor de bevestiging van een dienaar van het Woord, voor de bevestiging van ouderlingen en diakenen, voor bevestiging van een evangelist, voor de ban of uitsluiting uit de gemeente en voor de
wederopneming in de gemeente. Deze formulieren worden vrijgegeven voor beproeving door de kerken.
Al met al kunnen er nu binnen de kerken nogal wat formuleren worden gebruikt. Deputaten moeten de synode van 2016 een voorstel doen voor een uitgave waarin al deze liturgische formulieren zijn opgenomen.
Verder moeten zij zich bezinnen op de zingbaarheid van de psalmen. De vraag is of met name jongeren zich de inhoud van de psalmen geestelijk eigen kunnen maken als deze psalmen gezongen worden in de bekende berijmingen van 1773 en 1968 op de gebruikelijke Geneefse melodieën.
De particuliere synode van het Oosten had een instructie ingediend ten aanzien van het gebruik van een hertaling van de klassieke liturgische formulieren. Die hertaling zou dienstbaar zijn voor die gemeenten binnen ons kerkverband die willen vasthouden aan deze formulieren.
Sinds 2004 bestaat er een hertaling daarvan. Deze is uitgegeven op initiatief van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland. De taal is eenvoudiger, terwijl de inhoud onverkort wordt weergegeven.
De synode oordeelde dat de aanvaarding van deze hertaling zal bevorderen dat de rijkdom van de klassieke verwoording van de wezenlijke geloofszaken rond de sacramenten een levend bezit blijft.
De generale synode aanvaardde deze hertaling voor gebruik in de kerken. Wel werd er een uitzondering gemaakt ten aanzien van het formulier voor de openbare geloofsbelijdenis.
Evangelisatie
Onze kerken steunen de verkondiging van het evangelie in het buitenland. Daarvoor reserveren zij grote bedragen. Maar steeds meer beseffen we dat ook ons eigen land zendingsgebied is. Inmiddels kent ons kerkverband een aantal zendingsgemeenten.
Deze gemeenten tellen doorgaans verhoudingsgewijs veel minderdraagkrachtige leden. Daarom heeft een aantal deputaatschappen de handen ineengeslagen om deze zendingsgemeenten tegemoet te komen zoals wij als kerken dat ook doen met kerken op het 'zendingsveld'.
De deputaatschappen die hieraan deelnemen zijn: evangelisatie, buitenlandse zending, diaconaat en onderling bijstand en advies. Ze vormen de commissie partners in zending. Deze commissie heeft bevoegdheid tot de volgende generale synode zendingsgemeenten met financieel minderdraagkrachtige leden te ondersteunen uit een steunfonds. Voor dit steunfonds is een startkapitaal beschikbaar.
De commissie moet studie doen naar het functioneren van het steunfonds en op basis daarvan
criteria ontwikkelen voor steunverlening. Ze moet ook onderzoek doen naar de financiële levensvatbaarheid van zendingsgemeenten.
Verder krijgen deputaten evangelisatie de opdracht in de kerken meer bekendheid te geven aan zendingsgemeenten als nieuwe vormen van kerkelijk leven binnen ons kerkverband. Zij zullen de gevestigde kerken stimuleren een band aan te gaan met een zendingsgemeente zodat zij elkaar wederzijds kunnen dienen en steunen. Daarbij kan worden gedacht aan geestelijke en financiële steun. Deputaten zullen met zendingsgemeenten bespreken hoe zij ook langs andere wegen financiële steun kunnen krijgen.
Nederlands Gereformeerde Kerken
De bespreking ten aanzien van de relatie met de Nederlands Gereformeerde Kerken vroeg veel tijd. In de eerste week was daaraan al een avond gewijd. Ook tijdens de tiende zitting kon de bespreking nog niet worden afgerond. Dat kon pas in deze elfde zitting gebeuren.
Uiteindelijk besloot de synode dat de gesprekken met de Nederlands-gereformeerde kerken moeten doorgaan op grond van de erkenning dat deze kerken zich in alles willen stellen op de grondslag van Gods heilig Woord en de gereformeerde belijdenis. Dat laatste was in 2010 opnieuw bevestigd.
Toch kon de synode niet overgaan tot het opnieuw toepassen van bijlage 8 K.O. op de relatie met de Nederlands Gereformeerde Kerken. Dat wil zeggen dat kerken geen nauwer samenleven kunnen aangaan met een kerk uit dit kerkverband. Er is volgens de synode nog niet voldoende met elkaar gesproken over mogelijke geschilpunten. Daarom krijgen deputaten de opdracht het gesprek daarover voort te zetten.
Over een aantal punten was al met elkaar gesproken, over andere punten nog niet. Er zijn ook punten waarvan de synode vindt dat daarover verder doorgesproken moet worden. Dat is bijvoorbeeld de vraag of alle ambtsdragers binnen de Nederlands Gereformeerde Kerken aanspreekbaar zijn op de belijdenis. Een ander punt is de binding van die ambtsdragers aan het akkoord voor kerkelijk samenleven dat binnen deze kerken geldt, een soort kerkorde. Een vraag is of alle ambtsdragers zich daaraan echt gebonden weten en aan de landelijke afspraken.
Verder moet doorgesproken worden over het toelaten van kinderen aan de avondmaalstafel, omdat dit praktijk is in een aantal Nederlands-gereformeerde kerken. Dat heeft wel een bepaalde historische achtergrond. Maar toch, het gebeurt. Een ander onderwerp van gesprek is de visie op homoseksualiteit en hoe daarmee om te gaan.
Ten aanzien van de vrouw in het ambt krijgen deputaten een specifieke opdracht mee. Ze moeten met de Nederlands Gereformeerde Kerken het gesprek aangaan over het rapport 'Vrouwelijke ouderlingen en predikanten' dat in 2004 binnen deze kerken is verschenen. In dat gesprek moet het uitgangspunt zijn wat de generale synode van onze kerken in 1998 heeft besloten ten aanzien van de vrouw in het ambt.
Voorgaan predikanten
Ook al kon de gehele bijlage 8 K.O. nog niet van toepassing worden verklaard op de relatie met de Nederlands Gereformeerde Kerken, toch kon de synode wel besluiten dat predikanten uit deze kerken christelijk-gereformeerde kansels mogen beklimmen.
Dit is in lijn met de uitspraak dat deze kerken staan op de grondslag van Gods heilig Woord en de gereformeerde belijdenis. Dit stemt ook overeen met een besluit dat eerder tijdens deze synode is genomen: kerkenraden mogen predikanten van gereformeerd belijden binnen de Protestantse Kerk in Nederland uitnodigen, mits zij zich ervan hebben vergewist dat deze predikanten in de uitoefening van hun ambt zich verbonden hebben aan de gereformeerde belijdenis.
Dat geldt in dat geval dus voor predikanten die behoren bij een kerkverband waarvan onze kerken niet hebben uitgesproken dat zij staan op de grondslag van Schrift en belijdenis. Dat laatste is van de Nederlands Gereformeerde Kerken echter wel uitgesproken. Naar analogie van de regeling ten aanzien van predikanten met een gereformeerde(-bonds)signatuur kunnen dan ook Nederlands-gereformeerde predikanten worden uitgenodigd. Als deze regeling voor protestantse predikanten geldt, dan nog meer voor Nederlands-gereformeerde predikanten.
Wel noemde de synode erbij dat deze uitnodiging zich zal beperken tot mannelijke predikanten.
Feanwâlden
D. J. Steensma