Uit een zaal van de Christelijke Gereformeerde kerk van Drachten klinkt muziek. Er wordt gezongen op een bekende wijs, psalm 134, met gitaarbegeleiding. Maar niet met de vertrouwde woorden van deze psalm. Er worden Arabische liederen gezongen. Door Nederlandse mensen, cursisten van de vormingscursus voor gemeenteleden. Zij hebben deze zaterdagmorgen les van een medewerker van Evangelie & Moslims. De studie begint met het zingen van een christelijk Arabisch lied om een beetje in te leven hoe Arabieren zich voelen als zij een kerkdienst in het Nederlands meemaken.
Veel Arabieren stapten de laatste jaren een kerk binnen. Niet alleen de christenen onder hen, maar ook moslims. Velen zijn op zoek gegaan naar een nieuw geloof vanwege slechte ervaringen met wat hen in naam van de islam is overkomen. En hoewel ze vaak jarenlang negatieve informatie kregen over ‘het christelijke westen’ – decadent, amoreel, overheersend, arrogant – toch willen ze zich openstellen voor het christelijke geloof, voor de godsdienst van de liefde. Sommigen zoeken contact met christenen en stappen over de drempel van een kerk. Zij komen dan een heel andere wereld binnen met een vreemde, moeilijke taal. Met liederen, vaak ook gebeden, die gezongen worden. Waar mannen en vrouwen door elkaar heen zitten. Soms wordt men, als er vertaald wordt, geraakt door de gebeden voor vluchtelingen zoals zij. Of door de indrukwekkende zegenwoorden aan het slot van de dienst…
Veel gemeenschappelijk
De Arabische woorden van het lied dat cursisten zingen, worden op het scherm in fonetisch schrift weergegeven. Het kunnen lezen van het Arabische schrift is weinig Nederlanders gegeven, ook al is Arabisch de zesde wereldtaal. We zingen over Allah en zijn rahma (barmhartigheid). Arabische christenen gebruikten al voor de komst van de islam (begin zevende eeuw) het woord Allah voor God, en één van zijn namen was de Rahman, de Barmhartige. Bijbelse woorden dus die in de islam zijn terechtgekomen. Mohammed heeft in de begintijd van zijn optreden aansluiting gezocht bij joden en christenen en hoorde de verhalen van de Bijbel. Maar de verhalen en woorden die we gemeenschappelijk hebben, kregen gaandeweg een andere, islamitische lading. Niet dat er een God is, is een punt van verschil, maar hoe Hij God is. Dat kun je zo bij alle eigenschappen van God zeggen. Niet dat God barmhartig is, maar hoe Hij zijn barmhartigheid heeft bewezen. Dan komen we als christenen onmiskenbaar uit bij Jezus Christus in wie God heilbrengend is verschenen.
Jezus meer dan profeet
Ook daar is tijdens de cursus diepgaand over gesproken. In Hem spitst het verschil zich toe. Hij die voor christenen in unieke zin de Zoon van God is. Voor moslims is Jezus (‘Isa’ in de Koran) heel bijzonder, maar niet meer dan een profeet. Oppervlakkig gezien zijn er veel overeenkomsten. Veel Bijbelse namen keren terug in de Koran, evenals de verhalen over deze personen. Maar de verhalen keren in de Koran slechts fragmentarisch terug en nergens vinden we citaten uit de Bijbel. Of het zou soera (hoofdstuk van de koran) 3:16 moeten zijn, waar de drie woorden faghfir lana dhoenoebana (vergeef ons onze zonden) weergegeven worden. Op veel plaatsen gaat het over de vergeving van God, maar de context maakt duidelijk dat deze vergeving voorwaardelijk is, voor hen die geloven en goede daden verrichten.
De juiste houding
Soms leeft bij christenen de gedachte dat je veel kennis van islam en Koran moet hebben om het gesprek met moslims aan te gaan. Jammer, want dit weerhoudt je onnodig van contact met hen. Nodig is oprechte belangstelling en respect voor de ander en bereidheid tot luisteren. Waar het gaat om de Koran en de islam kun je je moslimgesprekspartner vragen wat hij of zij weet en daarbij beleeft. Het inbrengen van jouw kennis van de islam kan zelfs een sta-in-de-weg zijn. De ander kan een heel andere visie hebben en Koranteksten anders interpreteren. Of hij of zij ervaart het als beschamend weinig kennis van zijn of haar eigen geloof te hebben. In een cursus van Evangelie & Moslims wordt veel aandacht gegeven aan de grondhouding waarin je moslims tegemoet treedt en de praktijk van ontmoetingen. Kennis van islam en Koran kan helpen de ander beter te begrijpen. Maar ieder mens is uniek en ook moslims zijn onderling heel verschillend. Leer je gesprekspartner daarom in ontmoetingen beter kennen. Dat voorkomt dat we ‘antwoorden’ geven op vragen die helemaal niet leven bij de ander.
Zulke ontmoetingen, waarbij we mogelijk iets van het evangelie kunnen delen, kunnen heel verrijkend zijn. Je ontdekt diepgaand hoe bijzonder het evangelie is. Je wordt ook getest op de authenticiteit van je eigen geloof. Er komen vragen op je af, over je eigen gebedsleven bijvoorbeeld als je moslims ontmoet die trouw vijfmaal daags hun gebeden verrichten.
Openheid
Bij de cursus gaat het ook over moslims die christen zijn geworden. Met name de laatste jaren zijn er veel ‘toetreders’ vanuit de islam. Dat heeft zonder meer te maken met het feit dat we, na jaren van arbeidsmigratie, nu sterk met vluchtelingen hebben te maken. Er is tussen migranten en vluchtelingen een groot verschil in achtergrond en in de reden van hun komst naar Nederland. Veel vluchtelingen hebben moeten breken met hun oude leefwereld en willen zich positief en loyaal opstellen in het nieuwe land dat hen ontvangt. Vandaar dat velen snel Nederlands leren en zich Nederlandse gewoonten eigen maken. Natuurlijk gaat dat niet altijd soepel en zijn er problemen te overwinnen. Mensen zijn ontheemd en velen zijn getraumatiseerd. Maar er is grote openheid voor contact met Nederlanders. Die openheid gaat bij velen ook op waar het gaat om ‘het geloof van het land’.
Nabijheid
Bij kerken die gastvrij zijn en een sterke gemeenschapsbeleving hebben, vinden belangstellenden het best aansluiting. Op de geestelijke reis die moslimse toetreders maken, spelen vooral niet-verbale en niet-rationele elementen een grote rol. Zelfs als er vertaling is van de preek en uitleg bij de onderdelen van de liturgie, is de drempel nog hoog om echt te verstaan waar het om gaat. Laten kerken die met moslims te maken krijgen, niet te hoge verwachtingen hebben van de Bijbelstudies en preken (hoe waardevol ze ook zijn!), maar uitgaan van ‘nabijheid’, er zijn, met het evangelie in woorden en daden. Velen kwamen hier met het beeld van het christendom als ‘de godsdienst van de liefde’. Laten wij ons er voor inzetten om dat inhoud te geven.
Herman Takken, stafwerker van Evangelie & Moslims
Evangelie & Moslims heeft ook ex-moslim medewerkers die de kerken willen toerusten en helpen bij de opvang van vluchtelingen. Vraag eventueel naar een cursus in uw eigen kerk. Zie website www.evangelie-moslims.nl.