Of vooral gemakzuchtig?
Hoe ben je vandaag de dag een goede getuige van Christus Jezus? In hoeverre moet je je daarvoor aanpassen aan de cultuur waarin je leeft? En vanaf wanneer kun je zeggen: die aanpassing is eigenlijk gewoon ‘wereldgelijkvormigheid’?
In het vorige artikel citeerde ik van Robert Plomp uit zijn boek Nederlanders met de Nederlanders* het volgende: ‘Niet alles wat Paulus schrijft is dus dogmatisch of leerstellig, vaak zijn het ook praktische aanwijzingen om de verspreiding van het Evangelie te bevorderen. Aan de andere kant vraagt Paulus ons ook niet om de waarden die wél dogmatisch zijn, zoals de gelijkheid van slaven en niet-slaven, man en vrouw, koste wat het kost maatschappelijk vorm te geven. Het blijft dan bij een persoonlijke oproep: wees goed voor je eigen slaven.’
Lange tijd is binnen het christendom een beroep gedaan op Paulus om de slavernij te verdedigen. Paulus vergelijkt immers de relatie heer-slaaf met onze relatie met Christus (Heer) en ons (slaven)? De fundamentele gelijkwaardigheid die Paulus aankaartte is pas eeuwen later erkend en maatschappelijk vormgegeven. Hetzelfde geldt voor de positie van de vrouw. Zij het dat dat laatste meer in de maatschappij dan in de kerk gestalte heeft gekregen.
Angst of gemakzucht?
Plomp stelt ons moralisme en de daarmee gepaard gaande angst om het ‘verkeerd’ te doen met behulp van een gelijkenis van Jezus aan de kaak. De gelijkenis van de drie knechten met de ponden. Jezus vertelde deze gelijkenis toen Hij bij een tollenaar (!) te eten was en de Farizeeën en Schriftgeleerden dit maar zo zo vonden. Gelovigen kunnen allerlei goeie redenen hebben om zulke zondaren op afstand te houden. Voor je het weet doe je immers (een beetje) mee? Of werk je ergens aan mee? Jezus zag hoe de farizeeën en schriftgeleerden afstand hielden. Hij vertelde daarom een parabel. Drie knechten kregen geld om handel te drijven. De derde knecht uit de gelijkenis begroef zijn pond. Zijn angst om fouten te maken deed hem daartoe besluiten, zo zei hij later. Net als Israëls leiders die liever niet met zondaars omgingen. Dat zou zomaar verkeerd kunnen zijn. Je eet immers aangeboden voedsel dat is betaald uit oneigenlijke middelen? Vrome overwegingen. En dus klem je je medemenselijkheid onder de arm, want je móet rein blijven in de ogen van God (en ja, ook wel in de ogen van mensenmensen). Maar dan komt die heer terug. En die maakt er gehakt van. Bang om fouten te maken? Om risico’s aan te gaan? Je blijft op veilige afstand, maar niet uit angst. Het is pure gemakzucht. Jij luie slaaf. Als je écht bang voor mij was, zou je tenminste énig risico hebben genomen! Of niet dan?
Omgaan met ‘zondaren’
Hoe ga je om met ‘zondaren’? Gá je met hen om? Prima om publiekelijk tegen abortus te zijn. Prima om ook in een concrete situatie daarover in gesprek te gaan. Maar stel dat je vriendin of kennis tóch voor abortus kiest? Dat zij geen toekomst ziet? Een zwangere vrouw vroeg eens aan een vriendin van mij om haar te begeleiden naar een abortuskliniek. Die vrouw wilde haar kindje laten weghalen en ze was niet van dit plan af te brengen. Mijn vriendin ging mee, maar ze had ook niet kunnen gaan. En om eerlijk te zijn: ze vóelde zich ook (mee) besmet. Zou het ons lukken om echt de verbinding aan te gaan, naast zo iemand te gaan staan? Of zou ons ‘moralisme’ ons ertoe doen besluiten deze vrouw maar alleen te laten gaan? Of haar te zeggen dat ze maar een ander moet meevragen?
Het ‘typische’ aan God is dat Hij nóóit op afstand bleef. Hij verbond zich met mensen en hun relaties. Sterker nog, maakte er zelfs gebruik van! Relaties en gedragingen die op zichzelf ronduit verwerpelijk waren, tot op de dag vandaag. Te beginnen bij de relatie van Abraham en Sara, broer en half-zus nota bene. Ook verbond Hij zich met een Jakob die behalve meerdere vrouwen ook nog eens was getrouwd met twee zussen tegelijk. Zaken die God later verbood. God verbond zich ook middels Zijn Zoon met de mensen op aarde. Jezus zocht mensen op, juist de typische ‘zondaren’. Hij liet Gods Vadergezicht zien en gaf vanuit Zijn geestelijke kracht mensen weer perspectief, gezondheid en soms hun leven terug.
Beoordeling
Iemand zei over dit boek van Robert Plomp: je trekt ongelovigen heus niet over de streep als je je opvattingen over allerlei onderwerpen aanpast. Maar dat is mijns inziens ook niet de kwestie. De kwestie is of we niet onnodige afstand creëren.
Hoewel ik over de drie genoemde onderwerpen al wel het nodige had gelezen, wist dit boek toch nog aardig te verrassen. Het is goed leesbaar en interessant om bijvoorbeeld op een bijbelstudiegroep te bespreken. Stof genoeg om met elkaar over door te praten.
Nynke Sikkema-Holwerda, Hoogeveen,
Robert Plomp, Nederlander met de Nederlanders; een positieve, orthodoxe visie op homoseksualiteit, wetenschap en vrouwelijke leiders, Buijten&Schipperheijn Amsterdam 2016, € 16,50, ISBN 9789058818942