Veel christenen ‘hebben’ niet zoveel met het Oude Testament. Het lijkt wat streng, met al die regels, oordelen en verbanningen.
Theoloog Pieter J. Lalleman, nieuwtestamenticus in Engeland, heeft een boek geschreven over het ‘tegoed’ van het Oude Testament. In dat boek, <<cursief openen>>Van blijvend belang <<cursief sluiten>>, behandelt hij onderwerpen die in het Nieuwe Testament niet of nauwelijks aan de orde komen maar die ons vandaag wel degelijk wat te zeggen hebben.
Veel christenen denken dat het Oude Testament slechts een boek is met wat voorspellingen over Jezus. Of dat God met Zijn openbaring in Jezus Christus Zich op de ultieme manier heeft geopenbaard en dat daarmee het Oude Testament wat bijzaak is geworden.
Afgedaan?
In de praktijk, zo stelt Lalleman het enigzins prikkelend, zijn veel christenen toch een soort van Marcion-aanhangers. Je weet wel, Marcion, tweede eeuw, die het Oude Testament afdeed als geschreven door een lagere god. De tweederangs positie die het Oude Testament bij christenen heeft, wordt nog versterkt door het feit dat het ‘oud’ heet, en oud heeft bij ons tegenwoordig al snel afgedaan. Het is niet zo dat Lalleman ervoor pleit om joods te worden, of wettisch. En uiteraard moet het Oude Testament gelezen worden vanuit het Nieuwe Testament... Maar er is meer.
Een probleempje is dat we bij ‘Oude Testament’ al gauw denken aan ‘vervuld’ (en dus afgedaan). Dat roept allerlei misverstanden op. Alsof daarmee een streep komt door het Oude Testament. Vervulling betekent níet, zoals vaak gedacht, dat woorden buiten werking worden gesteld, maar dat een belofte wordt omgezet in werkelijkheid. Het Oude Testament is niet afgeschaft maar heeft in Jezus zijn doel bereikt.
Tegoed
Lalleman maakt een onderscheid in vijf groepen teksten in het Oude Testament. Allereerst zijn er de directe voorzeggingen van de Messias. Verder teksten die door het gebruik door Jezus alsnog messiaans werden (zoals bijvoorbeeld bepaalde psalmen). Daarnaast wetten en voorschriften die ook nog steeds voor christenen gelden. Vervolgens nog de wetten en voorschriften die niet zomaar op dezelfde manier gelden voor christenen vandaag. En tot slot de teksten waarop de komst van Christus geen invloed heeft gehad. Het zogenaamde ‘tegoed’ van het Oude Testament. Over deze laatste teksten gaat het boek van Lalleman. Teksten die gemakkelijk uit het zicht verdwijnen als we het Oude Testament ‘enkel’ lezen vanuit Jezus Christus.
Zo behandelt Lalleman teksten die een goed tegengif vormen tegen de gedachte dat een gelovige niet mag twijfelen, of niet zijn moeilijke vragen mag hebben. Thema’s zoals tijd, tijdelijkheid, sterfelijkheid en vergankelijkheid komen bij Prediker aan de orde. Ook de vraag of je tegen God mag klagen (jazeker) komt voorbij. Politieke kwesties, ook daarvoor kunnen we volop in het Oude Testament terecht: Gods kijk op de vreemdeling bijvoorbeeld.
Onjuist gebruik
Gaat het eerste deel van Lallemans boek over het 'tegoed’ van het Oude Testament, het tweede deel gaat over ideeën die sommige christenen ontlenen aan het Oude Testament. Zo zijn er christenen die menen dat zij er op basis van de Bijbel een welvaartsevangelie op na kunnen houden. Anderen vinden dat we de joodse feesten weer moeten vieren. Priesters in de Anglicaanse en Rooms-katholieke kerk, kan dat eigenlijk wel? Of neem de gedachte dat de tempel weer moet worden herbouwd, en dat christenen daaraan zelfs zouden moeten bijdragen. Of de plicht om tienden af te dragen. Of dat we eigenlijk op zaterdag de sabbath moeten houden, dat we zogenaamd bijbelse diëten zouden moeten volgen, of de theocratie moeten nastreven. Ook zijn er christenen die denken dat er nog ‘nieuwe waarheden’ voor de kerk worden gegeven (herontdekking is natuurlijk wat anders). Op al deze kwesties geeft Lalleman heldere antwoorden.
Dit boek leest vlot en gemakkelijk. Het is geschikt voor persoonlijke studie alsook voor een bijbelstudiegroep. Achterin het boek staan gespreksvragen, dat is altijd handig voor bij de bespreking.
Nynke Sikkema-Holwerda, Hoogeveen
Pieter Lalleman, Van blijvend belang, Ark Media, ISBN 9789033801075, 128 pagina’s, € 14,95.