Het lijkt wel alsof er tegenwoordig steeds meer ruzie is. Het is zelfs een soort amusement geworden. Als je regelmatig televisiekijkt kun je er haast niet omheen. Tv-programma’s als ‘Het familiediner’, ‘De rijdende rechter’ en ‘Bonje met de buren’ geven ons een inkijkje in wat er allemaal mis kan gaan tussen mensen.
Als toeschouwer is het vaak onbegrijpelijk hoe dingen zo kunnen ontsporen. Het lijkt vaak nergens over te gaan, en toch heeft het conflict vaak zoveel invloed dat het leven erdoor beheerst lijkt te worden. Mensen kunnen elkaar vaak niet meer bereiken.
Terughoudend
Hoe is dat binnen de kerk? Het valt mij op dat christenen vaak erg terughoudend zijn als het om ruzie gaat. Verschil van mening, conflicten, we hebben het er liever niet over. Zoiets hoort niet onder christenen. En op zich is het waar dat de Bijbel ons een andere weg wijst.
In de eerste gemeente die ontstond na het Pinksterfeest, heerste vrede. Elke dag kwamen ze trouw en eensgezind samen in de tempel (Hand.2,46). Ook Paulus is heel duidelijk: Stel, voor zover het in uw macht ligt, alles in het werk om met alle mensen in vrede te leven (Rom.12,18). Toch gaat het ook in de eerste gemeente in Handelingen al snel mis. In Handelingen 6 lezen we over het eerste conflict binnen de gemeente, over de ondersteuning van weduwen. Ook Paulus was soms betrokken bij conflicten. Bij het begin van de tweede zendingsreis krijgt Paulus ruzie met Barnabas. We lezen erover in Handelingen 15. Het loopt zo hoog op dat Paulus en Barnabas uit elkaar gaan.
Als christenen weten we hoe mooi en goed God de wereld bedoeld heeft. Hij heeft alles zeer goed gemaakt (Gen.1,31). De Bijbel schetst ons, bijvoorbeeld in Jesaja 11, ook een prachtig visioen voor de toekomst, waarin alle levende wezens op harmonieuze wijze met elkaar leven. Waar alle vijandelijke spanning verdwenen is. Dit visioen raakt ons. Het verlangen naar een wereld waarin alles goed is, zit diep in ieder mens. Dit verlangen spoort ons aan te zoeken naar een plek waar vrede regeert. Omdat we een Bijbels visioen voor ogen hebben kunnen we zomaar denken dat in de kerk ons verlangen gerealiseerd wordt. Dat de kerk zelfs de hemel op aarde zou zijn.
Waakzaam
De realiteit van ons dagelijks leven, ook in de kerk is anders. Nadat God de wereld zeer goed geschapen had, is het kwaad de wereld ingekomen. Het heeft invloed op alle mensen. In Genesis 3 lezen we hoe Adam zich voor God verbergt omdat hij bang is vanwege zijn naaktheid. De mens is zich van zichzelf bewust geworden. Hij leeft in constante angst om ontmaskerd te worden. Ook in de kerk is de onbevangenheid weg en is de mens altijd waakzaam.
Als mens, juist ook als christen, zitten we gevangen in het spanningsveld tussen ons verlangen naar vrede en de conflictueuze werkelijkheid van alledag. Conflicten zijn dus, ook binnen onze kerken, een realiteit. Het heeft geen zin om dit te ontkennen. Je hoofd wegdraaien, de adem inhouden en hopen dat het overgaat, is niet de oplossing. Dit kan juist voor meer problemen zorgen. We moeten conflictsituaties eerlijk onder ogen zien en er op een goede manier mee om gaan. Het is belangrijk dat we ons hierbij realiseren dat vrede niet ‘maakbaar’ is. Een goed functionerende kerkelijke gemeente is niet het resultaat van heldere doelstellingen, processen en goede communicatie. De Bijbel leert ons dat vrede het gevolg is van eerlijk zijn en recht doen aan jezelf en de ander. 'Dan zal gerechtigheid vrede stichten, ze brengt rust en vertrouwen voor altijd' (Jes.32,17).
Vragen
Het is van groot belang dat we het diepe verlangen naar vrede binnen in ons aanvaarden en ons realiseren dat die vrede alleen bij God te vinden is. Tegelijk moeten we de werkelijkheid van een gebroken wereld aanvaarden en ons realiseren dat conflicten een onderdeel zijn van ons dagelijks leven. We moeten ons realiseren dat vrede niet door ons gemaakt kan worden, maar dat echte vrede een resultaat is van rechtvaardig handelen.
Binnen een kerkelijke gemeente zullen altijd conflicten voorkomen. Ruzie gaat niet aan de kerk voorbij. Vanuit deze realiteit moeten we ons afvragen hoe we op een goede manier kunnen omgaan met ruzie. Hierbij is het belangrijk om te begrijpen hoe conflicten ontstaan en zich ontwikkelen. En om te begrijpen wat we kunnen doen als er een conflict ontstaat. Wat kunnen we doen als individueel gemeentelid? Waar ligt de verantwoordelijkheid van de predikant en de kerkenraad? Hoe kan externe hulp worden ingezet bij conflictsituaties? In een tweetal vervolgartikelen wil ik op deze vagen ingaan.
Bert Moolhuizen, Erica
B.W.C. Moolhuizen is MfN register mediator, en maakt deel uit van de mediatorspool van de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken. Hij is lid van de kerk van Emmen.