Vorige week kwam de vraag aan de orde wat lijden aan ziekte en ouderdom in kan houden. Deze week gaan we in op de volgende, belangrijke vraag: Hoe ga je om met dit lijden, hoe hou je het vol?
Volhouden, dat klinkt heel dapper. Iemand die een marathon loopt, moet volhouden tot het einde toe. Maar hij heeft er zelf voor gekozen die marathon te lopen. Ziek-zijn en oud-worden is iets wat je overkomt, je kunt er niet voor weglopen. Hoe hou je dat vol, lichamelijk en geestelijk?
Zorg
Welke zorg er nodig is wordt in overleg met de patiënt bepaald. Als medische behandeling niet meer gericht is op genezen, krijgt de patiënt palliatieve zorg. Pallium is een Latijns woord en betekent zoiets als 'mantel'.
Palliatieve zorg is als het ware een mantel van zorg rond de patiënt. Mensen die deze zorg kunnen verlenen, zijn bijvoorbeeld de huisarts, de specialist in het ziekenhuis, gezinsleden, buren, vrienden, broeders en zusters uit de kerk, als het nodig is wijkverpleging.
Een arts zou niet moeten proberen het leven van iemand die ongeneeslijk ziek is onnodig te rekken. Net zomin als een eind aan een leven te willen maken door een zelfgekozen dood, moet je van een arts vragen al zijn kennis in te zetten om een leven zo lang mogelijk te rekken. Mag iemand ook gewoon sterven?
Maar ook de familie kan de dokter onder druk zetten, door aan te dringen op mogelijkheden die het sterven nog een poosje uitstellen. Sommige mensen denken dat ze euthanasie plegen als ze niet alles gedaan hebben om hun naaste zo lang mogelijk in leven te houden.
Sedatie
Een arts kan wel goed uitleggen welke mogelijkheden er tegenwoordig zijn om pijn en andere gevolgen van de ziekte te bestrijden. Dat kan een gedeelte van de angst voor wat nog komen kan, wegnemen.
Toch kan het voorkomen dat het lijden op een gegeven moment ondraaglijk wordt en dat zowel de patiënt als de mensen om hem heen niet meer weten hoe het verder moet. Zo mogelijk in overleg met de patiënt kan dan gekozen worden voor een vorm van kunstmatige bewusteloosheid om de laatste uren of dagen door te komen. Dit noemen we palliatieve sedatie. Het is geen euthanasie, de patiënt sterft aan de ziekte waaraan hij lijdt, maar hij maakt vrijwel niets meer mee van de pijn en de benauwdheid.
Uitkomst
Als je hoort dat je ongeneeslijk ziek bent, kan het zijn dat je wereld instort. Misschien word je boos, of je blijft tegen beter weten in geloven in genezing. Alles waar je mee bezig was, wordt afgebroken. Ieder mens moet eens sterven, maar opeens komt het heel dichtbij. Je wordt langzamerhand afhankelijk van de mensen om je heen. Als het goed is word je met liefde verzorgd, kun je je angsten delen met de mensen die dicht bij je staan. Ook die zijn bang en verdrietig, maar samen kun je steun vinden bij elkaar en bij God. Zo kan het gebeuren dat de tijd van ziek zijn ook iets moois heeft. Je komt dichter bij elkaar, je kunt heel bewust afscheid nemen. Dingen die nooit uitgesproken zijn, komen ter sprake. Mensen die misschien met lood in de schoenen op bezoek komen, omdat ze niet weten wat ze moeten zeggen tegen iemand die nog maar kort te leven heeft, gaan soms gesterkt naar huis.
Dan ga je verlangen naar het einde, naar de tijd die komt na het sterven. Je toekomstverwachting is niet meer iets wat je in dit leven voor je ziet, maar dat je aan het eind van dit lijden naar God in de hemel gaat. God maakt ook dat je naar Hem verlangt, Hij geeft ‘stervensgenade’.
De hemel, hoe zal dat zijn? Misschien zoals Ezen, die niet sterk was, het verwoordt in de roman De tornado van B. Nijenhuis: 'Ik zal een akker van God krijgen. Die zal ik dan spitten tot eer van God. Ik zal spitten en niet moe worden.' We weten het niet, maar één ding weten we wel: we zullen God zien en eeuwig bij Hem leven, met een volmaakt lichaam. En dan kunnen de mensen die achterblijven in de begrafenisdienst of aan het graf die prachtige psalm zingen:
Geloofd zij God met diepst ontzag!
Hij overlaadt ons, dag aan dag
met Zijne gunstbewijzen.
Die God is onze zaligheid;
wie zou die hoogste Majesteit
dan niet met eerbied prijzen?
Die God is ons een God van heil;
Hij schenkt, uit goedheid, zonder peil,
ons 't eeuwig zalig leven;
Hij kan, en wil, en zal in nood,
zelfs bij het naad'ren van de dood,
volkomen uitkomst geven.
Janneke van der Molen, Bierum