Op 29 april jl. was ds. W.N. Middelkoop vijfentwintig jaar predikant. Pasgeleden heeft hij afscheid genomen van de Ichtus-gemeente op Urk. De bevestiging tot predikant van de gemeente van Harderwijk is gepland op zondag 27 mei. Op die dag zal ds. Middelkoop ook intrede doen. Redacteur ds. N. Vennik legde hem een aantal vragen voor.
Kun je je weg tot het predikantschap kort beschrijven?
'In mijn middelbare schoolperiode kwam bij beroepskeuze weleens de gedachte op God te dienen. Al was ik kerkelijk trouw lid, ik leefde niet persoonlijk met de Heere en drukte dat weg. Ik koos voor een onderwijsopleiding, maar Hij greep me in het eerste jaar van die opleiding in mijn kraag. Op wijs advies van de heer I.A. Kole maakte ik de PABO af. Na de vooropleiding aan de universiteit van Utrecht ging ik naar de TUA in Apeldoorn, toen nog Theologische Hogeschool geheten. In 1993 werd ik bevestigd door Prof. W.H. Velema in mijn eerste gemeente Eemdijk. Tijdens de studie gaf ik catechese en Bijbelkring in Harderwijk en liep ik stage in Bunschoten, wat werd uitgebreid met een winterseizoen pastoraat en catechese. Naast de onderwijsopleiding had ik dus al de nodige praktijkervaring. Daar ben ik altijd dankbaar voor geweest, en ik heb daar in de afgelopen vijfentwintig jaar veel profijt van gehad. Ik zou het wijs vinden als kandidaten na hun studie aan de TUA, een jaar betaald vicariaat zouden doen in een gemeente naast een ervaren predikant voordat ze zelf een gemeente gaan dienen. Het is al wel een goede stap dat er nu officieel mentoraat is van beginnende predikanten. Ik ben zelf ook mentor van de CGK. Dat is mooi werk. Maar een vol jaar praktijkervaring is een goede voorbereiding op de praktijk.'
Welke gemeenten heb je gediend met een korte karakteristiek van die periode en gemeente?
'De eerste gemeente was Eemdijk. Een gemeente die meerdere kandidaten had gehad. Je kon daar gerust een keer een fout maken. Het was een mooie plek om je eerste stappen te zetten op het predikantspad. Vervolgens diende ik vanaf 1996 Rijnsburg. Een gemeente in het westen. Herkenbaar voor mij en mijn vrouw was de manier waarop men daar met elkaar omgaat. Wij komen beiden uit de omgeving van Rotterdam. Het was een heerlijke tijd, ook voor ons gezin. Het was fijn samenwerken met de kerkenraad, en de kerk kreeg wat meer een gezicht in de samenleving. In de zomer met het gezin op het strand in Katwijk zitten, was ook een heerlijkheid. Elke week kregen we om beurten van de bloemenhandelaren uit de kerk een pakket met bossen bloemen. De mensen waren harde werkers en hadden hart voor de kerk. Afscheid nemen van Rijnsburg hakte er best in. Want God riep naar Urk. De nieuwe Ichthuskerk was daar ontstaan. In 2006 kwam ik daar als eerste predikant met zo’n duizend leden. Nu ik vertrek zijn dat er bijna achttienhonderd. Een nieuwe gemeente opbouwen heeft een eigen dynamiek. En de Urkers zijn ook een actief dynamisch volkje. De gastvrijheid is enorm. Als je je geeft, heb je het er goed. Maar het is hard werken. In 2012 scheelde het weinig of ik had in de berm gelegen. Gelukkig hebben we toen goede afspraken gemaakt. Bijstand werd verleend door collega ds. H. de Graaf en pastoraal werker Hessel Kramer.'
Wat is een belangrijke les of de belangrijkste les voor jezelf geweest die je hebt ontvangen of opgedaan in je eerste gemeente?
'Dat je mensen alleen pastoraal kunt helpen als ze zelf inzien dat ze hulp nodig hebben. Dat pastoraat vooral luisteren is en je niet voor je beurt moet praten. Ook heb ik daar geleerd hoe belangrijk het is dat een kerkenraad niet boven je gaat staan, maar naast je moet staan. Ik liep er tegenaan dat in een dorpsgemeenschap soms hardnekkige gewoonten zijn die Bijbels niet altijd verdedigbaar zijn maar kerkelijk niet worden aangepakt.'
Kun je een hoogtepunt en een dieptepunt noemen gedurende de tijd dat je predikant bent?
'Een dieptepunt was een moment in 2008 toen ik de voorzitter van de kerkenraad meldde dat ik zo niet verder ging en eventueel mezelf vervroegd beroepbaar wilde laten stellen. Ik voelde me als een elastiek waaraan men twee jaar getrokken had. Ik kon daardoor mezelf niet meer zijn. Uiteindelijk werd dit het moment waarop er kaders werden uitgezet waardoor er rust kwam in de gemeente, een lijn zich ging aftekenen en de gemeente hard ging groeien. Hoogtepunten zijn er vele. Ik heb als voorzitter van stichting Friedensstimme een evangelisatietocht gemaakt in Tofalarië (Rusland) Met 4wd voertuigen gingen we over een bevroren rivier naar dorpsgemeenschappen waar we evangeliseerden. Ik mocht daar een toespraak houden voor mensen die het evangelie nog nauwelijks hadden gehoord. Samen met mijn vrouw mocht ik namens diaconaat CGK Zuid-Afrika bezoeken in het kader van de HIV/Aidsproblematiek. De opening van de Ichthuskerk en ingebruikname van het schitterende orgel. En ieder jaar de dienst waarin jongeren belijdenis van het geloof aflegden. Dat blijven voor mij de mooiste diensten. Als vijfendertig jongeren tegelijk op de grond knielen en de zegen ontvangen na hun belijdenis, vergeet je dat nooit meer. Ook was de sponsortocht die ik maakte met mijn zoon, voor het nieuwe orgel van Urk-Ichthus, een hoogtepunt. Vanaf onze vakantiebestemming aan de Bodensee fietsten we naar Basel. Daar begonnen we aan een tocht van duizend kilometer naar Urk, begeleid door twee leden van de kerk met een camper. Onvergetelijk. Ingrijpend was dat de eigenaar van die camper in hetzelfde jaar op eerste kerstdag in de vroege morgen plotseling stierf.'
Zijn er zaken waar je bij betrokken bent buiten het directe werk als predikant?
'Ik heb twaalf jaar deel uitgemaakt van het bestuur van stichting Friedensstimme, waarvan tien jaar als voorzitter. Ik heb deel uitgemaakt van deputaten diaconaat en ben nu al acht jaar lid van deputaten buitenland. Ik vind het geweldig om gelovigen in andere landen te ontmoeten. Het leert je dingen te relativeren. Niet alleen zoals wij in Nederland kerk zijn is Bijbels verantwoord. Ook heb ik de nodige reizen geleid naar Israël, Griekenland, Rome, Londen en Wenen.'
Wat - denk je - zouden je vrouw en kinderen naar aanleiding van dit jubileum over jou schrijven?
'We zijn een open gezin. We bespreken en bediscussiëren veel. Daarmee kennen we elkaar ook aardig. Vaak sprak ik met hen dat ik vond tekortgeschoten te zijn als vader, hoezeer ik ook altijd heb geprobeerd er te zijn als vader. Ik heb mijn vrouw ooit verteld dat ik in mijn eerste gemeente soms verkeerde keuzes heb gemaakt in de balans werk/gezin. En als je echt wilt weten wat ze zouden zeggen: vraag ze om een interview.'
Ik neem aan dat je vrije tijd hebt. Waar ben je dan vooral mee bezig?
'Ik fiets graag. Ook zwem ik twee keer per week. Muziek heeft een grote plaats in mijn leven. Ik kan een heel breed repertoire waarderen, maar klassieke muziek heeft mijn hart. Onze kinderen hebben dat overgenomen. Urk was voor hen een geweldige plek om zich muzikaal te ontwikkelen. Ik hoop vanuit Harderwijk weer eens een concertzaal te bezoeken. Dat kwam er de laatste jaren te weinig van. Geweldig was op de reis naar Wenen een Mozart concert in de Musikverein. En ik lees graag moderne literatuur. Daardoor zie je wat de (kerk)mens vandaag de dag bezighoudt en hoe men denkt. Zo las ik bijna alles van Maarten ’t Hart. Ik zou best voor de camera nog eens diepte-interviews willen houden met mensen als Maarten ’t Hart, Paul van Vliet, Freek de Jonge en Franca Treur. Mij boeit wat mensen beweegt om te breken met de kerk en/of God. Ik vind dat we in de kerk mensen die afhaken moeten vragen naar de redenen waarom en waar het ontstond. Daar kunnen we van leren.'
U hebt blijkbaar het geloof behouden. Wat is het geheim daarvan?
'Genade alleen. Soli Deo Gloria.'
N. Vennik, Zwolle