'In de basis zijn we een dienstverlenende organisatie voor de kerken', zegt John van Tilborg, 'zo is INLIA dertig jaar geleden opgericht naar aanleiding van het Charter van Groningen; als servicecentrum voor kerken als het gaat om vreemdelingen in nood.'
Directeur Van Tilborg is actief vanaf het eerste uur en al dertig jaar het boegbeeld van INLIA. Wie hem vraagt over ‘zijn’ organisatie te vertellen, doet er goed aan er even voor te gaan zitten. Want er is veel te vertellen en Van Tilborg doet dat met grote bevlogenheid.
'De situatie van vluchtelingen en asielzoekers in Europa is verontrustend. Er is een algemene tendens bij de Europese regeringen om grenzen te sluiten en de binnenkomst van vluchtelingen en asielzoekers een halt toe te roepen.' Zo begint het Charter van Groningen, 1988. 'Het had gisteren geschreven kunnen zijn', zegt Van Tilborg, 'dat is het wrange.'
Convenant
De Groninger kerken stonden aan de basis van het convenant dat in 1988 werd ondertekend door honderden geloofsgemeenschappen uit binnen- en buitenland. Van Groningen via Genève, Berlijn en Manchester tot aan Zuid-Afrika toe. De gemeenschappen kozen daarmee partij voor asielzoekers in nood, of – zoals Van Tilborg zegt – 'ze kozen ervoor om niet weg te kijken van "de vreemdeling in hun poorten", vanuit de opdracht die de Bijbel ons geeft.'
De verbondstekst en INLIA (Internationaal netwerk van lokale initiatieven ten behoeve van asielzoekers) hebben door de jaren heen betekenis gehad voor duizenden mensen. 'Individuele zaken en groepszaken. In 1989 bijvoorbeeld hebben we samen grote groepen Syrisch-Orthodoxe christenen in de kerken opgevangen.'
In 1997 waren het zogenoemde ‘technisch onverwijderbare vreemdelingen’ die door de kerken in een tentenkamp in de bossen van Dwingeloo werden opgevangen. Mensen die door de Nederlandse overheid op straat waren gezet omdat hun asielverzoeken waren afgewezen, terwijl geen enkel ander land ze op wilde nemen. Chinezen, Vietnamezen en Palestijnen bijvoorbeeld. De kerken verleenden hen onderdak, tot woede van ‘Den Haag’.
Dienstverlener
'Dat was in feite de eerste soort van "bed, bad, brood-opvang in Nederland", zegt Van Tilborg. 'Toen werden we verguisd door de overheid, nu worden we door de overheid betaald voor deze opvang.' Sinds een jaar of vijftien is INLIA namelijk ook dienstverlener geworden voor burgerlijke gemeenten. Een van de bekendste activiteiten daarbij is inderdaad de ‘bed, bad, brood’-opvang.
INLIA voert deze ‘bbb’ in de stad Groningen uit voor de hele provincie Groningen. Asielzoekers die zonder opvang op straat komen te staan, of het nu in Delfzijl is of in Pekela, worden centraal opgevangen in Stad. Meer dan driehonderd mensen krijgen onderdak in het oude Formule 1 hotel en op een vroegere Zonnebloem-boot. Het is een 24 uurs-opvang met een begeleidingsprogramma.
Van Tilborg: 'We werken met mensen aan een oplossing. Een illegaal verblijf biedt geen toekomstperspectief. Wij gaan met hen aan de slag, ondersteunen hen om toe te werken naar veilige hervestiging in het land van herkomst of een derde land óf legale vestiging in Nederland. In veel gevallen blijkt namelijk dat ze daar toch wél recht op hebben.' De INLIA-methodiek werkt; er zijn al tweehonderd mensen uitgestroomd naar een goed toekomstperspectief.
Bootje
'We hebben natuurlijk veel meer gedaan in die dertig jaar van het verbond', zegt Van Tilborg.´We hebben duizenden en duizenden mensen bij kunnen staan. Onterecht afgewezen vluchtelingen die bedreigd werden met uitzetting naar uiterst gevaarlijke omstandigheden, staatlozen en mensen zonder identiteit die nergens heen konden, mensen die op straat stonden zonder eten, soms ziek, soms ernstig ziek. Mensen die nergens anders terecht konden. In Duitsland zitten bijvoorbeeld, op dit moment, ruim zeshonderd mensen in kerkasiel op grond van het Charter.'
'In juni willen we ons daarop bezinnen. In het weekend van 22 tot 24 juni hebben we allerlei activiteiten gepland om het dertig jarig bestaan van het Charter en INLIA te gedenken. Let wel: dat jubileum is geen reden om feest te vieren. Het feit dat ons werk nodig was en blijft, is reden tot droefenis. Toch is het goed om te bedenken waartoe we als mensen met elkaar ook in staat zijn: het uitsteken van de handen aan iemand in nood, het verschil maken. Elkaar helpen dragen, steunen, bemoedigen, aanmoedigen. Dat willen we met elkaar beleven dat weekend.'
Iedereen is daarbij van harte uitgenodigd, benadrukt Van Tilborg. 'We willen zoveel mogelijk mensen uit de kerken ontmoeten.' Er is veel interessants te ervaren en te zien. 'Zo vaart er bijvoorbeeld een bootje waarop 282 mensen de oversteek van Libië naar het kleine Italiaanse eilandje Lampedusa hebben gemaakt. Veilig! Bijna niet te geloven als je het bootje ziet.' Een vluchteling vertelt op de boot het verhaal van zijn vlucht.
Fototentoonstelling
Ook uit Lampedusa komt een fototentoonstelling van de dokter van het eiland, Pietro Bartólo. Hij behandelt als arts alle vluchtelingen die op het eiland aan komen, dood en levend. Meer dan 300.000, over de laatste jaren. De tentoonstelling is niet geschikt voor iedereen; de beelden tonen indringend de verschrikkingen van de overtocht – de verwondingen, de doden. Bartólo staat er dag in dag uit middenin.
De dokter – die u misschien kent van de prijswinnende documentaire Fuoccoammare - ontving in oktober 2016 de ‘Levende Steen’, een onderscheiding die INLIA periodiek uitreikt aan mensen die zich bijzonder inzetten voor vreemdelingen in nood. Op zaterdagmiddag 23 juni wordt opnieuw een Levende Steen uitgereikt in de Martinikerk in Groningen. Daarover kan Van Tilborg nog niks onthullen.
Hij noemt wel een ander evenement dat hem na aan het hart ligt, een werkconferentie voor jongeren: 'Het is heel belangrijk om jongeren te betrekken. Wij laten de wereld aan hen achter, met alle problemen die onze generatie en die vóór ons gecreëerd hebben. We moeten met hen in gesprek over oplossingen voor migratievraagstukken. Daarom houden we een werkconferentie met jongeren, onze achterban – U dus, die dit leest! - en politici uit alle lagen van de democratie. Op vrijdagmiddag in het Grand Theatre.'
Slotviering
Jongeren zijn ook betrokken bij een Wall of Hope die in de Martinikerk zal verrijzen, waar iedereen een boodschap kan achterlaten - van gedicht of gebed tot tekening, foto of videoboodschap. In de Martinikerk vindt zondag 24 juni de bijzondere, oecumenische, internationale slotviering plaats, waar ook uit alle provincies van Nederland kaarsen binnen gebracht zullen worden. Die kaarsen komen uit de estafette die nu door het land gaat, waarbij het Licht, teken van hoop en redding, van provincie naar provincie reist. U kunt daarover lezen op www.inlia.nl
Van Tilborg: 'En dan heb ik de historische tentoonstelling over het tentenkamp in Dwingeloo nog niet genoemd, of de gezamenlijke maaltijd, of de ceremonie in de Doopsgezinde Kerk waar het Charter begon en waar ‘nieuwe’ kerkgemeenschappen dat weekend het Charter zullen ondertekenen.' Kortom: houd de genoemde site in de gaten voor meer informatie!
Margot de Jong - o.m. schrijfster van ‘Met de Jong’ – interviewde John van Tilborg.
Voor contact met INLIA: Helmer Roelofs, Coördinator Kerkelijke Relaties & Publieksvoorlichting; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Dit artikel is met toestemming overgenomen uit de Protestantse Kerkbode van 12 mei jl.