Lalleman loopt de hele Bijbel door en geeft aan waar en hoe teksten uit het Oude Testament gebruikt worden in het Nieuwe Testament. Hij geeft niet alleen aandacht aan citaten, maar ook aan zinspelingen. Daarbij wijst hij geregeld op oudtestamentische echo’s in het Nieuwe Testament die alleen bij aandachtige studie kunnen opvallen.
Dit boek is een interessant naslagwerk geworden. Niet altijd volg ik de exegetische keuzes van Lalleman. Zo stelt hij dat Paulus in 2 Korinthe 3,18 zegt dat de gelovigen de heerlijkheid van de Here mogen weerspiegelen. Volgens mij laat de apostel weten dat de volgelingen van Jezus zijn heerlijkheid als in een spiegel aanschouwen. Een ander voorbeeld: Lalleman is het eens met de stelling in de inleiding op Hebreeën in de NBV, dat de lezers hun geloof in Jezus dreigen op te geven en terug te keren tot het jodendom. Volgens mij klopt dat echter niet. De lezers verkeerden in een moeilijke situatie. Daardoor dreigde verslapping van hun geloof en zelfs afval van de levende God.
Er is nog een minpunt. De auteur wijst alleen maar aan waar het Nieuwe Testament teksten uit het Oude Testament gebruikt, en hoe. Op de inhoud wordt echter niet diep ingegaan. Daardoor is het een encyclopedisch boek geworden. Als zodanig is deze studie een betrouwbare gids.
Interessant vind ik Lallemans verantwoording. Hij meldt dat hij sterk beïnvloed is door Richard Hays, die de Bijbel leest met ‘een hermeneutiek van vertrouwen’. Het lezen van de Bijbel met de bedoeling om te zien of het exact klopt, stemt volgens Lalleman overeen met het wetenschapsmodel van onze tijd, of beter van de tijd van de Verlichting. De auteur noemt dat ‘een hermeneutiek van wantrouwen’. Dat kan dodelijk zijn voor gelovig Bijbellezen.
Voor hem (en mij) is Jezus de sleutel tot het Oude Testament. De Heilige Geest leerde de schrijvers van het Nieuwe Testament Gods spreken in het Oude Testament te interpreteren. Lalleman gaat nog een stap verder. Zoals de nieuwtestamentische auteurs dingen lazen in het Oude Testament die voor Christus niet werden gezien, zo geeft de Geest ook nu inzichten in Gods openbaring die nog niet eerder waren ontdekt.
Maar genoeg, om duidelijk te maken dat dit boek de moeite van het aanschaffen en lezen waard is. Daarbij vermeld ik nog dat het heel toegankelijk is geschreven.
D. Visser, Amersfoort
Dr. Pieter J. Lalleman, De verborgen eenheid van de Bijbel, Het gebruik van het Oude Testament in het Nieuwe Testament, Buijten & Schipperheijn, Amsterdam, 320 blz., ISBN 978 94 6369 016 4, € 19,95