De schrijfster wilde promoveren op het onderwerp Groene theologie. Maar al studerend kwam ze tot het inzicht dat ze beter een boek kon schrijven voor alle gelovigen die zich willen inzetten voor duurzaamheid en het milieu. Na vijf jaar verscheen deze studie van haar, een degelijk én goed leesbaar boek.
Na een verkennend hoofdstuk geeft ze uitvoerig aandacht aan het wereldbeeld van de Bijbel. Vervolgens behandelt ze de beperkte groene theologie in Nederland. In hoofdstuk 4 presenteert ze de hoofdlijnen van een viertal vrouwelijke theologen over dit onderwerp. Het laatste hoofdstuk is een samenvatting en geeft een beschrijving van een viering in Boxtel in de lijn van haar visie. Tot slot volgen: de lijst van geraadpleegde literatuur, een notenapparaat en een register van personen en zaken.
De auteur vindt de heilshistorische benadering van de Bijbel onvoldoende. Die brengt volgens haar een te grote scheiding aan tussen schepping en redding. Wie, zoals ik, juist kiest voor de heilshistorische uitleg van de Schriften kan zich in haar verklaringen lang niet altijd vinden. Maar ook dan valt er veel van haar studie te leren.
Zo plaatst zij terecht God centraal en schetst Hem als betrokken op de hele werkelijkheid. Weliswaar heeft de Schepper de mensen een belangrijke plaats in zijn schepping gegeven, maar niet zo dominant als zij zichzelf hebben toegeëigend? Nota bene met een beroep op de Bijbel zelf. Gevolg: uitputting van de aarde in het belang van de meester die de mens zichzelf vindt. God heeft de mens echter de taak gegeven om dienend en behoedzaam om te gaan met al het werk van Zijn handen. Lees Genesis 2, 15 in de Naardense Bijbel.
Van Montfoort voegt eraan toe dat het in christelijke theologie ook altijd om Christus gaat. Het belang van zijn komst moet niet worden beperkt tot het behoud van mensen, maar tot redding van heel Gods schepping. Heilshistorisch is Christus in zijn opstanding het begin van de nieuwe schepping. Zijn werk zal uitlopen op Gods nieuwe wereld. Met Van Montfoort ben ik van mening dat christenen tot het aanbreken van dat grote moment als leerlingen van Jezus in het leven dienen te staan. En dus geroepen zijn om dienend met de schepping dienen om te gaan.
Vanuit deze notie is zij kritisch over de, in protestantse kring, vaak gebruikte term ‘rentmeesterschap’. Ze stelt – terecht - dat de Bijbel voor de plaats van de mens in de relatie tussen God en de schepping niet het woord rentmeester gebruikt.
Ze erkent overigens wel dat er van deze term een appel tot verantwoordelijkheid uitgaat voor het beheer van de schepping. Maar in de praktijk heeft de gedachte van de rentmeester er juist aan meegewerkt dat uit het oog wordt verloren dat de mens zelf een deel van de schepping is. En de mens als heerser is gaan optreden en het economische gewin voorop zet. Hij pleegt met andere woorden roofbouw. Alleen al vanwege dit terechte punt van kritiek is deze studie van belang.
Maar er staat veel meer belangwekkends in. Ik noem alleen nog de weergave van de groene theologie van de Oosters Orthodoxe Elizabeth Theokritoff. Zo valt er veel van deze studie te leren. Om dat vervolgens als leerling van Jezus en tot eer van God in praktijk te brengen.
D. Visser, Amersfoort
Trees van Montfoort, <<cursief>>Groene theologie<<einde cursief>>, Skandalon, Middelburg, ISBN 978 94 92183 80 4, 320 P., € 27,50.