Dit is een prachtige studie die het resultaat is van een uniek samenwerkingsproject. Nederlandssprekende en Duitstalige protestantse nieuwtestamentici, werkzaam aan theologische opleidingen in Nederland en Duitsland, België, Engeland en Zwitserland schreven dit handboek voor theologen en andere bijbellezers. Het boek is zowel in het Duits als in het Nederlands verschenen.
Alle auteurs zien de Bijbel als het woord van God. Hij openbaart zich in de geschiedenis, met in het middelpunt Jezus Christus als Messias van Israël en Redder van de wereld. Gods openbaring is heilshistorie, een onomkeerbare geschiedenis: schepping > zondeval > verlossing > voleinding > herschepping. Vanuit dit gemeenschappelijk uitganspunt hebben achttien auteurs een bijdrage aan dit boek geleverd.
De keuze van de thema’s en de uitwerking van de stof maken dit boek tot een goed hulpmiddel bij de bestudering van het Nieuwe Testament. Daarbij teken ik wel aan dat, door de ambitie het hele Nieuwe Testament op de kaart te zetten, de bijdragen betrekkelijk beknopt zijn. En daardoor niet altijd volledig genoeg. Ik noem een voorbeeld. Baum toont vanuit de evangeliën - terecht - aan dat ze een hoge Christologie kennen. Daarmee wordt bedoeld dat Christus waarlijk God is. In dat verband had ik zeker aandacht verwacht voor Johannes 14:28. In die tekst zegt Jezus: de Vader is meer dan Ik. Maar die tekst wordt helaas niet besproken.
Veel bijdragen gaan over de persoon en het werk van Christus. Daartegenover gaat slechts één hoofdstuk over de heilige Geest. Verder vind ik de opbouw niet heel logisch. Het is mijn indruk dat een aantal auteurs al eerder met een bepaald onderwerp intensief bezig zijn geweest en daarom daarover een bijdrage hebben geleverd. Opmerkelijk is dat in twee bijdragen Gods nieuwe wereld aan de orde komt. Rob van Houwelingen schrijft over het ‘al’ en ‘nog niet’ van het Koninkrijk van God door Christus. En dat navolging onlosmakelijk bij deze Koning hoort. Het is zeer terecht dat hij voor dat verband expliciet aandacht vraagt. Maar daardoor blijft de terugkeer van Christus en de definitieve komst van het Koninkrijk onderbelicht. Datzelfde is het geval in de laatste bijdrage, van Wilfrid Haubeck. Ook dat opstel gaat over Christus’ wederkomst, maar met toespitsing op de opstanding van de doden. Dat laatste facet krijgt zodoende een te zwaar accent, ten koste van het grootse toekomstperspectief van het Nieuwe Testament.
Interessant is het hoofdstuk: ‘Het evangelie voor de Joden’. De conclusie luidt: ‘missie onder de Joden’ is een centraal thema in het Nieuwe Testament. Volgens de auteur, Guido Baltes, mag dat niet uit angst voor misbruik worden opgegeven. Het is een onmisbaar onderdeel van Gods brede zendingsbeweging. Gods Woord komt tot Israël en door zijn volk richt Hij zich tot de volken. Het evangelie van Jezus Christus moet worden verkondigd aan Joden en niet-Joden. Daarbij merkt de schrijver op dat het niet de bedoeling is dat Joden zich afwenden van hun Joodse geloof en zich zouden moeten distantiëren van Joodse praktijken. Het gaat om geloof in Jezus Christus zonder verlies van eigen identiteit. Deze opmerkingen krijgen geen nadere uitwerking. Ze roepen de vraag op wat Baltes daarmee bedoelt. Voor alle gelovigen ligt immers hun identiteit in Christus. Wat voor gevolg heeft dat voor de oude identiteit, van zowel heidenen als Joden? En hoe verhouden zich in Christus’ gemeente Joden en niet-Joden tot elkaar? De brede opzet van deze studie brengt met zich mee dat zulk soort vragen niet aan de orde komen.
D. Visser, Amersfoort
Armin Baum en Rob van Houwelingen (redactie), <<cursief>>Theologie van het Nieuwe Testament in twintig thema’s<<einde cursief>>, KokBoekencentrum, Utrecht, hardcover 440 p., ISBN 978 90 239 5593 1, € 39,50.