Het is helemaal niet moeilijk om tegenstrijdige gevoelens te hebben over de manier waarop wij het kerstfeest vieren.
Voor veel mensen is het kerstfeest vooral een gezellig feest, een familiefeest. Een feest met lekker eten, mooie liederen en gezelligheid. Genieten. Je kunt er ook anders tegen aan kijken. Al die vrolijkheid en die overdadigheid leidt juist af van wat er echt plaatsvond in Bethlehem. De redder der wereld werd daar onder vernederende omstandigheden geboren. Soberheid is geboden als je dichtbij dit wonderlijke gebeuren wilt komen. God in een stal.
Mogelijkheden
Persoonlijk heb ik de neiging om niet erg moeilijk te doen over ons gezellig kerstfeest vieren. Wat mij vooral aanspreekt is dat de kersttijd veel mogelijkheden biedt om over het Evangelie te spreken. De wereld lijkt met kerst iets meer naar de kerk te neigen. Veel mensen lijken zachter, opener en ontvankelijker voor wat van boven komt. En natuurlijk is er dat wonderlijke collectieve verlangen naar 'vrede op aarde'. En dat allemaal vanwege dat kleine tere kindje. Daarom, vier het kerstfeest. Vergeet daarbij niet het Evangelie te lezen. ‘En het geschiedde in die dagen dat er een gebod uitging van keizer Augustus dat heel de wereld ingeschreven moest worden.’ Wonderlijk dat die woorden altijd weer nieuw klinken. Nooit denk je: nu weet ik het wel eens.
Vuur
Het geschiedde in die dagen… er wordt geschiedenis gemaakt. Keizer Augustus zet een kleine volksverhuizing in gang. Er is geen ontkomen aan. Hoogzwanger? Jammer dan, maar er worden geen uitzonderingen gemaakt. Wonderlijke woorden, 'en het geschiedde in die dagen...'
Volgende vraag, wat geschiedt er nu? Durven we het aan om kerstfeest te vieren en tegelijk om ons heen te kijken? In Lukas 2 gaat het over 'de hele wereld' en daar moet het nu ook over gaan. Het gaat ook om heel de kerk, het hele lichaam van Christus. Maar je hoeft niet erg goed te kijken om heel veel verscheurdheid, pijn, onrecht en verdriet te zien.
Is het niet ongepast die blijdschap? Het kan alleen als we ons hoofd niet in het zand steken. 'Zie ik verkondig u grote blijdschap die heel het volk ten deel zal vallen. U is heden de Heiland geboren.' Die engelen, dat licht, dat lied; voor heel even is de hemel op aarde. Even. Want even later wordt het weer donker en koud. Maar er is een vuur gaan branden in de harten van hen die het gehoord en gezien hebben, de herders. Ze maken er haast mee om het verder te vertellen. Ze maken overal bekend wat ze over dit Kind gehoord hebben. Alleen kerst vieren in de kerk is te povertjes, te makkelijk, te goedkoop. Als de kerk in de kersttijd niet buiten haar oevers treedt, is er weinig hoop voor de rest van het jaar. Het licht moet schijnen in de duisternis, te midden van de verscheurdheid en pijn. Te beginnen bij de directe omgeving. Daarna over de grenzen. Tot het eind van de wereld. Laten we een paar moeilijke landen noemen.
Noord-Korea
Onlangs werd er door deskundigen gerapporteerd dat het daar allemaal nog veel erger is dan we doorgaans vernemen. Er wordt buitengewoon geleden. En al zo lang. Kim Jong Un is de ergste variant van koning Herodes. Wreed en meedogenloos. Zijn boodschap is : weg met die koning der Joden. Koning, dat ben ik. Iedereen moet mij eren, mij alleen. Over het lijden van de christenen daar durf je amper over na te denken. En toch ... je hoort wonderlijke verhalen vanuit dat land. Er brandt ook daar vuur in de harten van de gelovigen. Een onuitblusbaar vuur. In tegenstelling tot bij ons groeit daar in dat barre land de kerk. Hoe kan dat nou? Grote blijdschap is kennelijk niet afhankelijk van grote welvaart en onbeperkte vrijheid. Noord-Korea. We mogen hen tijdens onze kerstvieringen niet vergeten.
Pakistan
Een land waar met vreugde maar ook met angst uitgekeken wordt naar het kerstfeest. Terroristen vieren daar die tijd ook graag hun feestje. Wat een verschillende manier van kerstfeest vieren. Hier gezelligheid, daar angstig om je heen kijken of je leven niet bedreigd wordt. Niet de president is daar het grote gevaar, maar woeste uitzinnige volksmenigten en de extremisten. Maar ook daar houden ze vol. Die grote blijdschap is ook door terroristen niet klein te krijgen. We mogen ze tijdens onze kerstvieringen niet vergeten.
Egypte
Ook zo'n land waar iedereen op scherp staat met de kerst. Ook daar zijn regelmatig aanslagen op volle kerken. Ook daar zijn de terroristen het grote gevaar. De Egyptische kerk is vertrouwd met vervolging. Eeuwenlang wordt de kerk er onderdrukt en bedreigd. En toch is het een land waarover rijke beloften staan in de Bijbel. En het is het land waar Jozef en Maria en het Kind heen vluchtten voor de dreiging van Herodes.
Op weg
En ze gingen allen op weg.... , dat komt ons tegenwoordig bekend voor. Al die mensen die op weg zijn. Dat is wat nu geschiedt. De dichter Arie de Bruin schreef onlangs: 'Stel dat Jezus vandaag zou komen/ en vannacht geboren wordt,/ verborgen in een vrachtcontainer/ ergens op transport.' Stel. Hoe zouden we reageren? Hopen dat we niet blijven steken in 'geen plaats in de herberg'. Zeker is dat niet. Een andere dichter, Gerbrand Adriaanszoon Bredero schreef vierhonderd jaar eerder: 'Kwam Christus zichtbaar, bar en bloot,/ En bad om huisvest en om brood,/Hij zou niet ingeraken...'
We gaan het weer zingen. Ere zij God en vrede op aarde. We moeten blijven zingen. Tegen de klippen van onrecht en verscheurdheid op. 'Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op Zijn schouder.'
Krijn de Jong, Urk