Veel gemeenten zijn de afgelopen weken gaan kijken naar alternatieve manieren om te collecteren. Het digitale collecteren maakte al een opmars. Dan ging het om een digitale vorm van collecteren in een normale dienst. In deze crisistijd kan dat laatste niet meer en kijken we nu naar een digitale dienst met een digitale vorm van collecteren. Dus digitaal collecteren 2.0. Dat geeft verrassende mogelijkheden.
Digitaal collecteren 1.0
Al enige tijd is digitaal collecteren in opmars. Waarom? Steeds meer kerkmensen hebben geen contant geld bij zich. Maar ze hebben meestal wel hun smartphone op zak. Op zo’n telefoon kun je een collecteapp zetten waarmee je digitaal kunt geven. Met een geefbeweging richting een sensor in de collectezak (Givt), door het opwaarderen van een tegoed (Scipio, Chrch) of via een handige betaalpagina (SKG) geef je voor het aangekondigde collectedoel. Maar nu gemeenten niet meer samenkomen in de kerkgebouwen, is er een nieuwe situatie ontstaan welke vraagt om het digitaal collecteren opnieuw tegen het licht te houden.
Van collectezak naar betaalverzoek
De kern van het nieuwe collecteren is, dat in plaats van een kerkganger een collectezak aan te reiken je hem of haar een digitaal betaalverzoek doet toekomen. Dat klinkt was incassoachtig, maar er is op de keper beschouwd geen verschil met het aanreiken van een collectezak. Je geeft de mogelijkheid mee te doen met een collectedoel. Hoe gaat dat in zijn werk? Wie een rekening beheert kan een digitaal betaalverzoek aanmaken. Je kunt als collega’s bijvoorbeeld samen een cadeau geven aan Lies van de administratie die een baby kreeg. Een van de collega’s maakt een betaalverzoek aan en stuurt de link via de mail of via Whatsapp naar iedereen. Als jij als collega de link ziet en het verzoek herkent, klik je op de link en gaat naar de betaalpagina van je bank waar je via iDeal een betaling doet. Het is in een paar klikken gebeurd. Deze vorm van betalen kun je ook als kerk gaan gebruiken. Hoe?
Link en QR-code
De penningmeester van een plaatselijke gemeente kan betaalverzoeken aanmaken, voor de momenten waar anders collecten waren. Zijn er normaal gesproken in een dienst twee collecten, dan maakt hij twee verzoeken aan en noemt die naar de collecte bijvoorbeeld ‘Collecte CCK Nijkerk 12 april 2020 Kerk’ en ‘Collecte CCK Nijkerk 12 april 2020 Diaconie’. Vervolgens ontvangt hij van zijn bank een link, die hij kan gaan delen; vaak kan van deze link ook een QR-code gemaakt worden om te scannen met je telefoon. Beide zijn erg geschikt om met de digitale kerkgangers te communiceren. Daarvoor zijn veel mogelijkheden. Deze link en/of QR-code kan op de website gezet worden (met een stukje uitleg), bij het archief van de dienst, in de zondagsbrief gezet, getoond op het scherm tijdens de onlinedienst, gedeeld in de kerk-app, desnoods via de mail aan alle kerkleden toegezonden of via Whatsapp gedeeld, gecommuniceerd via social media. Enfin, de mogelijkheden zijn dus enorm. Mijn advies is, sluit zoveel mogelijk aan bij bestaande vormen van het aankondigen van de collecte. Leg ook bij het eerste gebruik via de gebruikelijke weg uit hoe het werkt. Sommige leden zullen het meteen snappen; anderen doen er wat langer over.
Vraag aandacht voor de digitale collecte
De mogelijkheden van de digitale collecten zijn groot, maar het komt niet tot zijn recht als het niet goed in de onlinedienst wordt aangekondigd. Leg daarom goed uit dat dit de collecte is en hoe het digitale collecteren nu gaat; dus, vraag hier tijdens de digitale dienst goede aandacht voor. Wees concreet in het wijzen van de betaalwijze. En vraag desnoods de luisteraars om de telefoon erbij te nemen en de QR-code of de link te scannen en volgens de stappen te zetten.
Let op
De omschrijving van de collecte kan de penningmeester of iemand van de commissie van beheer na het ingeven ervan bij de bank niet meer wijzigen. Dit is een cruciale handeling! Verder is de collectelink (en de code) geldig voor een bepaalde tijd. Dat verschilt per bank en per betaalrekening. In de regel is dat 30 dagen. Dat is voldoende, want elke week is er weer een nieuwe ronde.
De kosten bij de overmaking van het bedrag zijn wel wat hoger. Meestal rond de 10 tot 14 cent per transactie. De praktijk leert dat de bedragen per keer hoger zijn dan bij een gemiddelde collecte. Een gemeente die hiermee is gaan werken zag in korte tijd de opbrengst voor de diaconie stijgen van € 90 naar bijna € 600 per collecte. Betaalgemak mag dus een prijs hebben. Mensen waarderen dat.
Tikkie
Wat hierboven beschreven is, kan ook via de Tikkie worden gedaan. Dit is app op je telefoon voor specifieke betaaldoeleinden. Er zit wel een belangrijke beperking aan. Het versturen van het betaalverzoek gaat vooral via Whatsapp. Als je dus alle gemeenteleden in een Whatsapp-groep hebt, kan dit handig zijn; maar verder is het te specifiek en kan beter gebruik gemaakt worden van een hierboven beschreven vorm van betaalverzoeken. Verder zitten aan deze app nog een aantal aspecten die ik nu laat rusten.
Bankoverschrijving
Gemeenteleden die niet digitaal kunnen of willen geven, hebben nog steeds de mogelijkheid om een bankoverschrijving te doen. Aarzel niet om die suggestie naast die van de link met het betaalverzoek ook te vermelden. Bankoverschrijvingen kunnen periodiek worden gedaan, bijvoorbeeld elke week, zodat de wekelijkse overboeking automatisch gebeurt. Je kunt de collectes, bijvoorbeeld voor de kerk ook maandelijks overmaken, zodat je niet elke week ‘iets in de collecte hoeft te doen’.
Geen (extra) intermediair
De grote stap die penningmeesters en commissies van beheer dienen te maken is vooral een denkstap, namelijk dat er voor deze nieuwe vorm van digitaal collecteren geen (extra) intermediair nodig is. Er kan gebruik gemaakt worden van de intermediairs van digitaal collecteren 1.0 (zoals hierboven genoemd), maar dat hoeft niet. Een penningmeester of verantwoordelijke voor de bankrekening van de kerk kan zélf de collecte organiseren en de betaalverzoeken uitzetten, anders gezegd de digitale collectezak rond laten gaan in de gemeente. Wel net zo gemakkelijk!
Erjan van der Linde
Drs. E.J. van der Linde is diaconaal consulent van de Christelijke Gereformeerde Kerken