Rond de jaarwisseling had ik een mailwisseling met een gemeentelid naar aanleiding van mijn kerstpreek. Het ging over verzoening en hoe God zijn verzoeningsplan voor de wereld inzette met de komst van Christus. In de preek ging het niet over zonde, schuld, straf, vergeving. Klopt het dat we steeds minder en moeilijker over die zaken spreken? Het lijkt een algemene tendens dat we niet kunnen leven met de verzoening door voldoening. We willen geen God die bloed wil zien.
Maar hoe zit het dan met al die teksten waarin we juist over het plaatsvervangend lijden en sterven van Christus lezen? Dat vormt de kern van ons geloof. Het is in wezen waar het goede nieuws over gaat: God heeft naar ons omgezien. Hij redt ons. En dat doet Hij door zichzelf te geven. God is niet de God die onschuldige mensen redt, maar daders. En dat zijn wij. Wat moeten we daarmee?
Paaslam en zuurdesem
Dat plaatsvervangende komt geregeld terug in de Bijbel. Jesaja 53 gaat over de lijdende dienaar van de HEER die gekomen is om onze ziekte en schuld te dragen. Hij was als een schaap dat naar de slacht wordt geleid: Hij offerde zijn leven voor onze schuld. Deze rechtvaardige dienaar neemt de wandaden van velen op zich.
In 1 Korintiërs 5,7 wordt Christus vergeleken met het Paaslam dat we kennen uit Exodus 12. In de voorbereiding op de uittocht krijgt het volk Israël twee opdrachten. Het eerste is het slachten van een lammetje of een bokje. Het bloed van dit Paaslam moet aan de deurposten gestreken worden. Dit biedt bescherming tegen de Heer die de eerstgeborenen van Egypte doodt. Israël wordt gered door het bloed. Daarnaast is er de opdracht voor Israël om alle huizen te reinigen van alle zuurdesem. Dat zuurdesem staat in het Nieuwe Testament voor boosheid en slechtheid, bijvoorbeeld als Jezus spreekt over de farizeeën.
Deze twee zaken komen in 1 Kor. 5,7 samen. Het zuurdesem is de natuurlijke staat van ons leven. Ons leven zit boordevol dingen die niet deugen. Je kunt als mens schrikken van jezelf. We zijn lang niet vrij van slechtheid en boosheid: geen ongedesemd brood van onszelf. Dat zijn we slechts in Christus. Het verschil tussen mij en een ander is niet dat ik beter ben. Het verschil is hooguit dat ik Christus ken. Als Christus in je leven is, dan ben je in hem gered. Hij is het Paaslam. Hij heeft zichzelf gegeven voor mensen. Hij is geslacht, geofferd omwille van mensen. Zoals Israël gered werd door het bloed van het lam dat zij geofferd hadden, zo mag een christen zich gered weten in het bloed van Christus.
Aanstootgevend
Als we eerlijk zijn hebben we daar als mensen heel veel moeite mee. Dat is altijd zo geweest. Paulus schrijft erover in die brief aan de Korintiërs (1,18-25): wij verkondigen de gekruisigde Christus, voor Joden aanstootgevend en voor heidenen dwaas … Maar het dwaze van God is wijzer dan mensen, en het zwakke van God is sterker dan mensen. De boodschap van het heil, het goede, de vrijheid die God aan mensen wil geven is aanstootgevend. Want zo willen wij het niet.
Vandaag de dag hebben we daar nog steeds last van. We leven in een tijd waarin het hoogste doel is om zelfredzaam te zijn. Waarin we een ongelofelijk hoge pet op hebben van wat mensen kunnen. En daar hebben we last van. Dat geloven in maakbaarheid zit in ons! We kunnen er niet tegen dat we Christus nodig hebben om bij God te komen. De gedachte dat God bloed wil zien, dat is iets van vroeger. Wij kunnen dat niet meer geloven. En toch staat het in de Bijbel. Aanstootgevend, maar waar.
Vrij
Wij moeten het hebben van het Paaslam. Van Christus. Hij bevrijdt ons. En daar zit nog een probleem. Want de vrijheid waarover we in de Bijbel lezen – die zien wij niet als vrijheid. Dat is niet vrij zijn, maar gebonden. Vrij zijn betekent voor ons dat we kunnen doen wat we willen. Ongebonden en zonder norm of moraal die ons hindert in het maken van levenskeuzes. Geen beperking die andere mensen ons opleggen. We accepteren geen regels of wetten van een God. Hoe kan een wet zorgen voor mijn vrijheid. Hoe kan ik vrij zijn als ik voor mijn heil afhankelijk ben van Christus?
Juist dat maakt de Bijbel ons op allerlei manieren duidelijk. Dat dat waar is. En dat ons dat niet bevalt is logisch. Het vraagt namelijk van ons dat wij onszelf klein maken. Dat we ons afhankelijk opstellen. Dat we erkennen dat God de grootste is en niet ik. En dat vraagt een andere manier van denken.
Tegelijk – als we zo leren denken, dan zijn we vrij van de verwachtingen, de eisen en beperkingen die andere mensen ons opleggen. Dan zijn we vrij van de gedachte dat we in ons leven maximaal moeten leven – want dit leven is alles wat we hebben. We worden vrij van de gedachte dat we zelf verantwoordelijk zijn voor ons geluk. Dat wij het moeten maken en doen. Juist niet. We zijn vrijgekocht. Christus heeft de weg gebaand met het oog op het Koninkrijk. Het beste, dat moet nog komen. En in Christus mag je weten dat dat ook voor jou is. En als je dat weet – dan valt de druk weg. Dan ben je vrij.
Hoogeveen, Wouter Moolhuizen