Op de generale synode van onze kerken wordt nagedacht over een voorstel om een kerkelijke bevestiging van een geregistreerd partnerschap mogelijk te maken. Deputaten kerkorde en kerkrecht hebben daarover geschreven in het rapport dat zij aan de synode hebben aangeboden.
Deputaten adviseren om een kerkelijke bevestiging van een geregistreerd partnerschap niet per definitie te weigeren. Daarbij mogen dan wel voorwaarden gesteld worden, die vooral daarop gericht zullen zijn dat van mensen die deze geregistreerde vorm van partnerschap verkiezen, gevraagd zal worden dat zij op een gelijkwaardige manier beloften van trouw naar elkaar uitspreken zoals dat bij de kerkelijke bevestiging van een huwelijk gebeurt.
Een actueel boek
Bovenstaande regels maken zonder meer duidelijk dat het boek dat door dr. Douwe Steensma op tafel is gelegd een thema raakt dat bepaald niet stoffig is. Het raakt de actualiteit op een heel duidelijke manier. Het gaat in op een vraagstuk dat vandaag, meer dan ooit, van belang is, en dat ook van het grootste belang is voor de kerken. Hoe moeten we vanuit de Schrift aankijken tegen allerlei ontwikkelingen in de samenleving die voor heel veel mensen maar moeilijk te volgen zijn? Dat is sowieso een vraag, maar dat is zeker een vraag als het gaat om die samenlevingsvormen die door de overheid gewettigd worden omdat de meerderheid van het parlement daar groen licht voor geeft. Zo is het immers? Als een meerderheid in de Tweede en Eerste Kamer ergens voor is, wordt het vastgelegd in regels en wetten. Dat is gebeurd als het gaat om verschillende vormen waarin mensen met elkaar samen willen leven. De wet maakt het mogelijk en dat kan zomaar betekenen dat we er als kerk ook mee te maken krijgen. Zoals dan ook het geval is, zeker ook als het gaat om de thematiek die door dr. Steensma in dit boek wordt aangesneden. Want inderdaad, hoe moeten we aankijken tegen – heel concreet – het geregistreerd partnerschap? En directer nog: hoe moeten we daarmee omgaan?
Een eerlijk boek
Het trof me bij het doornemen van het boek dat dr. Steensma op een heel eerlijke manier naar de dingen kijkt. Hij heeft dit boek bepaald niet geschreven om, zeg maar, het oude patroon van denken nog eens weer stevig op papier te zetten. Nee, hij kijkt heel eerlijk naar de geschiedenis en constateert dat de kerk zeker niet het eerste woord heeft als het over de verbinding tussen een man en een vrouw gaat. Dat is, zeker in de Rooms Katholieke traditie, wel zo geworden, waar het huwelijk als een sacrament wordt beschouwd, waarbij het spreken en het handelen van de kerk dan ook noodzakelijk zijn bij de sluiting van een huwelijk. Daartegenover hebben de kerken van de Reformatie een veel soberder geluid laten horen, vanuit het besef dat een huwelijksverbintenis allereerst een kwestie is tussen twee mensen, die die verbintenis aangaan, ten overstaan van getuigen. Dat wil dus zeggen dat het wel een publiek gebeuren is. En dat is een lijn, laat Steensma zien, die terug te vinden is in de Schriften. De rol van de kerk is niet beslissend bij het sluiten van een huwelijk, al kan wel gezegd worden dat de betekenis van wat de kerk doet op de dag van het huwelijk wel degelijk wezenlijk is. Het is de geloofsgemeenschap die juist bij een zo betekenisvol gebeuren waarin twee mensen elkaar publiekelijk trouw beloven aanwezig wil en kan zijn om met en voor de mensen die de verbintenis aangingen te bidden om Gods zegen.
Een waardevol boek
Het eerlijke karakter van het boek maakt het meteen ook waardevol. Dr. Steensma laat nuchter zien waar het over gaat bij het aangaan van een verbintenis tussen twee mensen. En dan laat hij ook zien wat daarbij de betekenis is van het publieke aspect van dat gebeuren, en dat je juist dat publieke aspect ook aantreft bij een geregistreerd partnerschap. Daarom acht hij het niet onmogelijk ook met mensen die een geregistreerd partnerschap aangaan in een kerkelijke samenkomst bijeen te komen. Hij schreef daarbij een zin op die mij uit het hart gegrepen is, want voor deze mensen mag en moet de gemeente toch een gemeenschap zijn ‘die ook hen welkom heet.’
De ruimte in dit artikel is gewoonweg te klein om dat alles naar voren te brengen, maar het is de moeite waard er kennis van te nemen. Dr. Steensma heeft de lezers wat dat betreft een dienst bewezen door in een epiloog op een duidelijke manier de hoofdlijnen van zijn boek samenvattend neer te zetten. Zo kun je vanuit dat laatste deel van het boek ook gedoseerd de inhoud tot je nemen.
Ik begon deze bespreking met de vermelding van de voorstellen die op de generale synode op tafel liggen. Daar is het laatste woord kennelijk nog niet over gezegd. Maar van het boek dat dr. Steensma uitbracht geldt in ieder geval dat het een waardige en betekenisvolle bijdrage levert aan het theologische gesprek hierover. En daar gaat het toch altijd om bij vraagstukken die ons als kerken bezighouden. Wat zegt de Schrift in dezen? Wel, dr. Steensma laat hier bijbelse lijnen zien. Zijn boek verdient het gelezen, bestudeerd, en gebruikt te worden.
Waarvan akte!
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen
(N.a.v. Douwe J. Steensma, Waarom trouwen? De publieke bevestiging van een relatie Uitgeverij Groen: Heerenveen, 2020, 188 blz., € 19,50, ISBN 978 9088 972676).