Op bergen gebeurt iets, dat was de conclusie van het inleidende artikel over bergen in de Bijbel. In deze serie worden de meest voorkomende bergen in de Bijbel besproken. Na dat inleidende artikel is nu de berg Ararat aan de beurt.
De eerste berg die in de Bijbel voorkomt is de berg Ararat. In Genesis 8,4 wordt verteld dat de ark van Noach vastloopt op de Ararat. Onder exegeten is er een discussie gaande of hier nou de top van deze berg bedoeld wordt of meer de landstreek van de Ararat, een naam die ook in 2 Koningen 19 en Jeremia 52 voorkomt.
De berg Ararat en ook het hele gebergte ligt in Armenië, de top van de Ararat is circa 5000 meter hoog en daarmee een imposante verschijning. Zeker ook omdat sneeuw de kruin bedekt. De Ararat is een vulkaan die nog steeds actief is. De berg spreekt nog steeds voor veel mensen tot de verbeelding, ook omdat er een rijke cultuur om heen ontstond. Het Drents Museum in Assen had vorig jaar een indrukwekkende tentoonstelling over de Ararat, onder de veelzeggende titel 'In de ban van de Ararat'.
Is de Ararat zoals wij die nu kennen de berg waar de ark op strandde? Die vraag is als een sjibboleth gaan fungeren, zeker onder (fundamentalistische) christenen in Amerika. Geloof je in de letterlijke tekst van de Bijbel - dan is de Ararat de berg. Denk je er iets anders of genuanceerder over, dan is het mis.
Om een antwoord op die vraag te kunnen geven zijn er verschillende expedities geweest naar de top met het doel om restanten van de ark te kunnen vinden. Voor veel mensen zou het heel mooi zijn als door middel van archeologisch onderzoek onomstotelijk vast zou komen te staan dat de ark inderdaad op de top van de Ararat vastliep. Frank Westerman schreef een interessant boek over deze queeste, het boek heet 'Ararat'.
Het antwoord op de hierboven gestelde vraag is niet zo heel gemakkelijk te geven. De tekst van de Bijbel is op dit punt voor meerdere uitleg vatbaar. De geopolitieke verhoudingen tussen Armenië en Turkije maken het onderzoek niet gemakkelijker en ook het feit dat verschillende zondvloedverhalen zijn gevonden compliceren het geheel. Het Gilgamesh-epos is daar het meest bekende voorbeeld van.
Het is in het bestek van dit artikeltje niet mogelijk om op de verhouding tussen archeologie en Bijbeltekst in te gaan. Archeologie of Bijbelse oudheidkunde is een belangrijk veld van onderzoek en kan erg helpen bij de uitleg van de Bijbel. We moeten echter wel oppassen dat we niet al te graag onze hypothese terug willen zien in de resultaten van het onderzoek.
Wat wil de tekst van Genesis 8 ons dan zeggen? Vooral dat de ark aan land kwam. Vooral dat God de trouwe God is. Vooral dat God belooft de aarde nooit meer te zullen vervloeken. Een boog in de wolken als teken van trouw.
Jurrian Oosterbroek, Dronten