Dit is de laatste keer dat we samen kijken naar wat we de Orde van dienst noemen. De dingen die gebeuren in een kerkdienst. Want elk onderdeel heeft zijn eigen rol en achtergrond, maar kennen we die nog? Het lijkt ons goed om als het ware de boel af te stoffen en ons af te vragen: waarom doen we de dingen die we doen?
Aäronitische zegen
Het ‘hoogtepunt’ op het gebied van de zegen in de Bijbel zie je in Numeri 6: 22-27: de instelling van de Aäronitische zegen. De HEERE gaf Mozes de opdracht om aan Aäron en zijn zonen de volgende taak op te leggen:
‘Zo moet u de Israëlieten zegenen, door tegen hen te zeggen: De HEERE zegene u en behoede u! De HEERE doe zijn aangezicht over u lichten en zij u genadig! De HEERE verheffe zijn aangezicht over u en geve u vrede!’ Er wordt toegevoegd: ‘Zo moeten zij Mijn Naam op de Israëlieten leggen; en Ík zal hen zegenen.’ Aäron en zijn zonen, de priesters, verrichten de zegenhandeling, maar het is uiteindelijk de zegen van God die gegeven wordt. De priesters handelen op gezag van God en met Zijn volmacht. De zegen bestaat uit woord én handeling (opleggen). De combinatie van zegenwoord en handeling treffen we ook aan in Leviticus 9: 22, waar wordt gezegd: ‘Daarna hief Aäron zijn handen op over het volk en zegende hen.’ In de zegen gaat het om de genadige toewending van God naar degenen die de zegen ontvangen.
Zegen in het Nieuwe Testament
In het Nieuwe Testament zien we meerdere betekenissen van de zegen in het Oude Testament terug. De lijn wordt voortgezet. Het grote verschil is dat nu de zegen nauw verbonden wordt met de persoon en het werk van Jezus Christus. De Heere Jezus heeft Zelf de zegen uitgesproken bij verschillende maaltijden: de wonderbare spijzigingen (zoals in Mark. 6: 41 en 8: 7), het laatste avondmaal (Mark. 14: 22) en de maaltijd met de Emmaüsgangers (Luk. 24: 30). Het voedsel wordt gezegend als gave van God. In het geval van Markus 14: 22 is in de zegen een bijzondere lading op te merken, als we direct erna de woorden van Jezus horen: 'Dit is Mijn lichaam.’ In Hem is de zegen van God vlees en bloed geworden.
Apostolische zegen
Een bijzondere combinatie van groet- en zegenwoorden komen we tegen in 2 Korinthiërs 13: 12-13. De drieledige zegen van vers 13 is in het kerkelijk spraakgebruik bekend geworden als de apostolische zegen. Hij luidt: 'De genade van de Heere Jezus Christus, en de liefde van God en de gemeenschap van de Heilige Geest zij met u allen.' De drie-enige God zegt ons in deze zegen Zijn genade, liefde en gemeenschap toe.
Twee valkuilen
Bij het spreken over de zegen van God hebben we rekening te houden met twee valkuilen die op de loer liggen. Aan de ene kant lopen wij het gevaar om de zegen te zien als een logische afsluiting van de kerkdienst. Dan wordt dat moment niet veel meer dan het sein om alvast de bijbel in je tas te doen en je jas te pakken. Zoals bij de basisschool aan het einde van de schooldag de bel gaat. De andere valkuil is dat we in die zegen van God een soort magisch moment zien, waarbij door het uitspreken van die specifieke woorden een rituele kracht wordt doorgegeven.
Einde van de dienst
Aan het einde van de eredienst legt de voorganger de zegen van God op de gemeente. Dat gebeurt met de woorden uit Gods Woord. De zegen is meer dan een wens, het is een zekere belofte. De Naam van de drie-enige God wordt op de gemeente gelegd. De zegen kunnen we zien als een onderstreping van de verkondiging. Het accent ligt bij de zegen op de toezegging, de krachtige toezegging van Godswege met betrekking tot de heilrijke werking van de verkondiging. Het is een heilzame kracht die leven geeft en leven sterkt. Het is een kracht ten goede. De gemeenteleden gaan als gezegende mensen de kerk weer uit.
Dennis van der Wal, Aalten