Op een maandagmiddag sta ik bij collega Egas voor de deur. Ik heb een afspraak met hem gemaakt. In een eerder gesprek heeft hij eens laten vallen dat hij sinds een aantal jaren de eigenaar is van een christelijke boekwinkel in Damwoude. Is dit een teken dat nu ook in het gemoedelijke noorden van ons land de koopman het wint van de dominee?
We voeren ons gesprek in de woonkamer van de familie Egas. Mevrouw Egas is er namelijk ook bij. Zij heeft binnen de organisatie van de boekwinkel een grote rol.
Levend water
Voor het begin van dit verhaal moeten we terug naar de tijd dat ds. A.A. Egas predikant werd in Damwoude. In die tijd ontdekte hij de christelijke boekwinkel Levend Water aan de Haadwei aldaar. Deze christelijke boekwinkel was van de familie Van der Woude, die ook nog twee winkels op andere plekken had.
Ds. Egas vertelt: ‘Op een bepaald moment was er een groot plakkaat aangebracht op de winkelruit met daarop: boekhandel te koop.’ De verkoop wilde niet echt lukken. Als blijkt dat er geen koper te vinden is houdt dit ds. Egas bezig. ‘Als deze winkel sluit, dan verdwijnt daarmee een zichtbare christelijke getuigenis in het dorp. Dan is er geen plek meer waar bijbels, boeken en christelijke kaarten en andere geschenken waar een christelijke boodschap op staat verkocht worden.’ Dit maakte dat ds. Egas besloot om de boekwinkel te kopen.
Ds. Egas is vooral in die eerste fase betrokken geweest bij de boekwinkel. Hij is op papier de eigenaar, maar in de praktijk heeft hij er geen bemoeienis mee. ‘Dat wordt allemaal door vrijwilligers gedaan,’ vertelt Egas. De vrijwilligers komen uit Damwoude en de omliggende dorpen, en vanuit verschillende kerken. Eén vrijwilligster zorgt voor de inrichting van de etalage.
Vrijwilligers
Voordat dominee en mevrouw Egas bij de boekwinkel betrokken raakten, was er ook een team van vrijwilligers die in de winkel stonden. Daar zijn nog een aantal vrijwilligers bijgekomen. Deze vrijwilligers zijn ontzettend belangrijk om de winkel draaiende te houden. Het is immers niet te doen om in een relatief klein dorp als Damwoude personeel aan te nemen voor deze winkel. Het doel van de boekwinkel is niet om winst te maken, maar op verlies zit echtpaar Egas ook niet te wachten. Daarom is het de bedoeling om de uitgaven en de inkomsten gelijk te houden. Om de administratie bij te houden, hebben ze hun zoon gevraagd die ook in Damwoude woont. Hij houdt voor hen de administratie bij.
Die vrijwilligers moeten natuurlijk wel aangestuurd worden. Daar heeft de predikant aan het begin van het proces zijn vrouw voor gevraagd. Ze vertelt dat ze daar best wel even aan moest wennen. ‘Ik was niet zo handig met computers en dat soort digitale dingen, dus dat was best een klus om dat allemaal te begrijpen.’
Gelukkig heeft ze toentertijd al meegelopen met de vorige eigenaren. En inmiddels is ze er helemaal vertrouwd mee geraakt. Op dinsdag en vrijdag is ze in de boekwinkel te vinden. Op dinsdagmorgen komt de vracht binnen en moet dit allemaal gesorteerd worden. Op vrijdagmiddag controleert ze wat er is verkocht en gaat ze na wat er besteld moet worden. Daarnaast zorgt ze voor alles wat er nodig is. Van printpapier tot pennen en koffie voor de medewerkers.
Onzekerheid
‘De maand december is een drukke maand,’ vertelt mevrouw Egas. Daarnaast is er in de periode van het kerkelijk jaar dat er in veel kerken belijdenis wordt gedaan ook meer drukte in de winkel. ‘En als er een doopdienst is in een van de kerken dan merken we dat ook in de winkel.’ Net als de medewerkers komen de klanten uit de directe omgeving. In Dokkum zit de dichtstbijzijnde christelijke boekwinkel. Er is geen vorm van contact of samenwerking met die winkel, maar ze verwijzen soms wel mensen naar elkaar door.
In deze tijd is er best wat onzekerheid. Onlangs was er het plan om de btw op boeken te verhogen. Gelukkig is dit niet doorgegaan. Door de gestegen papierprijs is het kopen van een boek soms al een kleine investering. Dat zou door de btw-verhoging nog erger worden. Daarnaast is er natuurlijk het internet waar ook van alles gekocht kan worden en waar je de laagste prijs kunt uitzoeken. ‘We zijn daarom afhankelijk van onze klanten die het waarderen dat deze boekwinkel er is en daarom ook blijven terugkomen. Soms zeg ik dat ook wel tegen de klanten,’ vertelt mevrouw Egas. ‘Dan zeggen ze dat ze zo blij zijn met deze winkel. Dan vertel ik hen dat het belangrijk is dat ze ook moeten blijven terugkomen.’
Gesprekken
Naast de bedreiging van de prijs is er natuurlijk ook de uitdaging dat we leven in een tijd waarin er minder wordt gelezen. Daarom richt deze boekwinkel zich niet alleen op boeken, maar zijn er ook allemaal andere spullen te krijgen, zoals geschenkartikelen met een christelijke boodschap. Verder is er een hoekje met Israëlproducten. Een heel belangrijk onderdeel zijn de christelijke kaarten. Bij speciale gelegenheden of bij ziekte of rouw komen mensen een of meerdere kaarten kopen om die te versturen.
Dat maakt de boekwinkel ook tot een bijzondere plek. Er worden heel wat gesprekken gevoerd met de klanten. Mevrouw Egas vertelt: ‘Mensen zitten soms in een bepaalde situatie. Ze komen omdat ze iemand een boekje willen geven die dreigt af te haken bij het geloof of als iemand ziek is. Dan krijg je soms hele levensverhalen te horen. Mensen praten soms makkelijker met vreemden dan dat ze met bekende mensen praten. Mensen kunnen in de winkel hun verhaal kwijt. Je kunt als vrijwilliger een luisterend oor bieden. En je kunt het evangelie doorgeven via boeken en kaarten en in de gesprekken die je voert met mensen.’
Roeping is wel een heel groot woord, vindt ds. Egas, maar hij had wel de overtuiging dat het erg jammer zou zijn als deze christelijke winkel zou verdwijnen in Damwoude. Hoe het verder moet in de toekomst als ds. Egas met emeritaat zal gaan, weten ze nu nog niet. Dat gaat wel eens door hun hoofd. Maar voor nu zijn ze dankbaar dat de boekwinkel er is en dat het Woord van God in het eigen dorp te krijgen is. Dat is de reden waarom ds. Egas in 2019 deze boekwinkel heeft gekocht. Zo blijkt dat niet de koopman, maar de dominee het gewonnen heeft.
Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen