Conflicten horen bij het leven. De kunst is om ze niet ten koste te
laten gaan van de onderlinge relaties. Helaas komen ruzies ook voor
binnen de gemeente van Christus. Regelmatig slaat de vlam in de pan.
Een verkeerd gevallen opmerking van een broeder is reden tot verwijt
bij een andere broeder. Een besluit van de kerkenraad doet een groep
gemeenteleden te hoop lopen. Een kort e-mailtje met een, op het oog
neutrale, mededeling wordt zo maar aanleiding tot een langslepende
affaire. Kerkenraden, inclusief de dominees, en gemeenteleden zouden er
baat bij hebben te weten hoe met conflicten om te gaan. We leggen ons
oor te luister bij enkele deskundigen om beter met ruzies in Gods tent
te leren omgaan.De Evangelische Alliantie gaf in december 2007 een brochure uit geschreven door Eddy de Pender getiteld "Vuistregels voor vredestichters". In 2008 verscheen aanvullend daarop het werkboek "Conflicthantering", eveneens een uitgave van de EA. Beide uitgaven willen aandacht vragen voor een probleem dat in veel gemeenten speelt nl. een conflict. De reden daarvoor is heel simpel: op enkele uitzonderingen na hebben de meeste mensen een hekel aan conflicten. Daar komt nog bij dat in de kerk het ideale van vrede en harmonie in Christus kerk volgehouden moet worden naar de buitenwacht en naar elkaar. We slikken veel "om de lieve vrede". Maar onderhuids heerst er onbehagen, is het geruchtencircuit in volle gang en voor je het weet ontploft de boel. De Pender geeft 10 vuistregels om de vrede te handhaven of te stichten:
1. Accepteer: conflicten horen bij het leven. We leven in een steeds meer veranderende wereld en kerk. Dat geeft spanning. De een heeft angst voor starheid, de ander is bang voor chaos. U, jij en ik kunnen hier allemaal wel voorbeelden noemen. Neem zoiets als de invoering van een nieuwe berijming of vertaling. Of de kerkenraad besluit aandacht te geven aan de wensen van de jeugd die graag een "jeugddienst" wil, inclusief actieve bijdrage met een bandje. Sommige ouderen vinden dit het hek van de dam; jongeren vinden ouderen maar star. Over en weer ergernis die tot een uitslaande brand kan leiden. Jezus heeft ons geroepen vredestichters te zijn en de vrede voor de ander te zoeken. Dat maakt het ons moeilijk om eerlijk en open onze kritiek of ergernis te uiten en we potten het op. De Pender stimuleert ons eerlijk en open te zijn voor onszelf en naar de ander, vanuit de houding van vrede te willen stichten.
2. Los spanningen in relaties zo snel mogelijk op. We zijn dus geneigd te zwijgen en te verdragen. Maar wel met toenemende irritatie. Het gezicht zet zich strak. De armen gaan over elkaar. Van lieverlee gaat dit over in het elkaar ondergronds bestrijden door roddel en verdachtmaking. De zgn. veenbrand. Een veenbrand heeft de vervelende gewoonte om ondergronds zich door te zetten. Je ziet geen vuur en rook, maar het veen smeult ondergronds door. Pender geeft als tip om als raad hard te werken aan een open en transparante cultuur, waarbij conflicten deel uitmaken van de alledaagse werkelijkheid.
3. Leef vanuit de gedachte dat we allemaal verschillend zijn. In de gemeente onderstrepen we de eenheid en de gelijkheid. In Christus is dat het geval, maar tegelijk blijft het een realiteit dat we allemaal andere mensen zijn qua karakter, gedrag en achtergrond (familie, opvoeding). Als vanzelf ervaren we die "ander die anders is " al gauw als een bedreiging. Soms is dat ook zo, wanneer hij/zij te dominant is. Vaak kan het evenwel een verrijking zijn hoe de ander met dingen omgaat en wat hij/zij zegt of vindt. De Pender raadt ons aan daar onze winst mee te doen.
4. Ga niet alleen af op wat je aan de buitenkant ziet, maar ga op zoek naar de wens achter het verwijt. Kernachtig zegt De Pender: Achter een conflict zit vaak niet een kwestie, maar een kwetsuur. Te vaak vergeten we dat wanneer iemand boos, drammerig of emotioneel wordt of de kwestie maar niet wil oplossen. Ook bij jezelf. Irritatie over gedrag van anderen zegt misschien wel meer over jezelf dan over die anderen. Mogelijk willen we ons gelijk krijgen om daarmee ons gevoel van minderwaardigheid te compenseren. De Pender geeft de tip: Ga eens bij jezelf na hoe je vroeger ruzie maakte in je gezin. Vecht je of vlucht je en ga je er ook mee naar God?
5. Werk aan wat jij kunt doen om verandering in de situatie aan te brengen. Als vanzelf ligt de schuld bij de ander, niet bij jezelf. "Hij/Zij begon!" Dat zal, maar wat doe jij vervolgens aan jouw deel van de situatie. De pot verwijt de ketel? Of, je verwijt de ander de splinter, maar heb jij niet een balk in je oog? Luk 6:41-42. De Pender geeft ons de tip de 40-60 regel toe te passen. Ga er vanuit dat de schuld van het conflict voor het grootste deel (60) bij de ander ligt; dan blijft er toch nog een deel voor jou over (40). Een begin van de oplossing zou dan dus wel eens daarin kunnen liggen dat je je eigen aandeel onder ogen ziet en eerlijk aan de ander zegt.
6. Onderdruk boosheid niet, maar zoek een creatieve weg om daarmee om te gaan. Onze neiging is niet/nooit boos te worden, want dat past niet in de kerk. Ondertussen woekeren de boze gevoelens wel in ons hart en hoofd, de veenbrand. We ontkennen het of sterker nog, we onderdrukken ze, maar ondertussen. De Pender geeft ons als tip jezelf toe te staan boos te zijn, die gevoelens tot rust te brengen voor God en wanneer ze tot rust gekomen zijn, wat je dwarszit met de ander te delen.
7. Praat met de ander, niet over de ander. Tegen deze regel zondigen we in de kerk het meest. We roddelen wat af. De positieve keerzijde is: praat dingen uit. Dat begint daarmee dat ik me voorneem niet negatief over die ander de kerkenraad de dominee te praten. Vervolgens probeer helder te krijgen voor jezelf wat er nu werkelijk aan de hand is. De juiste proporties gaan zien. Slik je trots in en erken je eigen aandeel: Ik had ook beter / eerder.... en wees een vredestichter.
8. Ga uit van wat er in jou leeft en fantaseer niet over wat jij denkt dat de ander denkt en vindt. Ook zo?n zonde waarin we vaak vallen. Hij zal het wel daarom doen / zeggen! Hij zal dit er wel weer van vinden! Hij / zij keek me niet aan, dus... De Pender geeft ons de tip om in een gesprek geen oordeel of commentaar te geven over het gedrag van de ander. Beschrijf alleen wat er met jou is gebeurd. Wat het met jou heeft gedaan. Ik ben boos geworden... Ik voel me verdrietig toen jij zei.... En vervolgens: ga echt luisteren wat die ander daarop zegt en hoe hij / zij er op reageert. Mogelijk dat dingen dan weer in de juiste proporties komen, misverstanden uit de weg geruimd worden, zonden kunnen worden beleden en verzoening kan worden bereikt.
9. Accepteer dat niet elk conflict opgelost kan worden. Daarmee kun je in een klap alle voorgaande weer van tafel vegen. Dat is niet de bedoeling. De bedoeling is onder ogen te zien, dat niet alles oplosbaar is. Vrede hebben met anderen is een verlangen en geen doel. Omdat er gebrokenheid is en blijft. Omdat het van twee kanten afhangt. Jij moet jagen naar de oplossing "voor zover het van u afhangt" en dat in het licht van Rom 12:18 "Voor zover het in uw macht ligt, alles in het werk te stellen om met alle mensen in vrede te leven." Dus niet te gauw opgeven, maar ook niet eindeloos doorzetten.
10. Zie vergeving / verzoening als een proces. We weten dat wel in ons huwelijk en gezin. Na een ruzie is niet alles opeens weer pais en vree. In de kerk willen sommigen na een gesprek alles al weer op orde hebben. Nu moet je weer normaal doen (naar elkaar).Geef de ander en jezelf de ruimte om stapje voor stapje van vergeving tot verzoening te komen. Een brand heb je niet zomaar geblust. Een conflict moet je leren hanteren. Daarover de volgende keer.
Assen
Stoffer Otten
N.a.v. Eddy de Pender "Vuistregels voor Vredestichters" brochure uitgegeven door de EA; 10 exemplaren 25, -. Druk: De Groot Goudriaan. Zie www.vredestichters.nl