Dinsdag 6 maart is massaal actiegevoerd en op veel scholen geen lesgegeven. De verontwaardiging onder onderwijsmensen was groot. Bonden organiseerden een manifestatie in de Arena. Voor mijn raam trok een stoet leerlingen en leerkrachten voorbij, lawaai makend met vuvuzela's en andere zelfgemaakte instrumenten. Spandoeken van beddenlakens toonden teksten tegen bezuinigingsplannen voor passend onderwijs.
Passend onderwijs is onderwijs aan kinderen die extra zorg nodig hebben. Daarvoor is een nieuw stelsel gemaakt. De bedoeling is dat dit stelsel op 1 augustus van dit jaar in werking treedt. Vanaf 2013 tot en met 2015 zal 300 miljoen worden bezuinigd. Ontslagen vallen onder ambulante begeleiders die scholen ondersteuning bieden bij het onderwijs aan leerlingen die extra zorg nodig hebben. De bezuinigingen raken ook expertisecentra voor onderwijs aan leerlingen met een extra zorgbehoefte. Eenvoudig gezegd: minder bureaucratie. Ook scholen voor speciaal onderwijs worden getroffen. De klassen van scholen die bedoeld zijn voor leerlingen die in het reguliere onderwijs niet kunnen functioneren, zouden tien procent groter moeten worden.
Ons land kent vier vormen van speciaal onderwijs. Daaronder vallen de zogenaamde cluster 4-scholen voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen, een psychiatrische stoornis of beide. Veel leerlingen zijn buitengewoon druk. Het speciaal onderwijs biedt deze leerlingen meer structuur. De groepen zijn kleiner en de wisseling van leerkrachten is tot een minimum beperkt. Leerlingen die op bepaalde momenten vanwege hun gedrag of concentratieproblemen niet in de groep kunnen zijn, kunnen in een aparte ruimte werken.
Minister Marja van Bijsterveldt wil dat het speciaal onderwijs blijft. Veel kinderen hebben extra zorg nodig. Het punt is dat het speciaal onderwijs de laatste jaren enorm gegroeid is, Het aantal leerlingen met 'een rugzakje' is vier keer groter dan acht jaar geleden. Vooral het voortgezet speciaal onderwijs is enorm toegenomen. Aan die toename is een prijskaartje verbonden. Speciale scholen zijn duurder zijn dan reguliere scholen. Met haar bezuiniging komt de minister op het niveau dat in 2005 aan speciaal onderwijs en onderwijsondersteuning werd uitgegeven. Dat is een behoorlijk bedrag, maar het niveau van uitgaven is nog altijd 200 miljoen hoger dan wat in 2003 bij de invoering van 'het rugzakje' werd vastgesteld.
De minister wil dat leerlingen die extra zorg nodig hebben niet te snel worden doorverwezen naar een speciale school. Ze krijgen daardoor minder snel een label opgeplakt. Daarom zet zij in op de verhoging van de kwaliteiten van leerkrachten in het regulier onderwijs, zodat zij beter kunnen omgaan met verschillen in de klas. Daarvoor trekt de minister honderd miljoen uit.
Om de kosten beheersbaar te houden worden regionale samenwerkingsverbanden van scholen voor regulier en speciaal onderwijs in het leven geroepen. Deze verbanden zullen moeten rondkomen van een bepaald budget. Dat moet de kosten beheersbaar houden. Binnen dat verband kunnen ook 'gewone' scholen zich specialiseren in zorg voor een bepaalde categorie leerlingen.
Inmiddels heeft de kamer de bezuinigingsplannen van de minister goedgekeurd. Onderwijsorganisaties zullen efficiënter moeten werken. Veel is in beweging in onderwijsland. De werkdruk van leerkrachten is hoog. Wanneer het stelsel voor passend onderwijs van kracht wordt, zal die werkdruk niet verminderen. Die honderd miljoen is dan ook zeker geen luxe, maar pure noodzaak.
Toch is de gedachte van de minister dat zoveel mogelijk leerlingen naar het regulier onderwijs moeten gaan, een goede gedachte. De leerlingen krijgen minder snel het etiket 'zorgleerling'. De zorglijntjes naar het kind worden korter. Er komen minder instanties van buitenaf over de vloer van de school. Het ideaal is dat binnen een reguliere school voor voortgezet onderwijs een afdeling is voor kinderen die extra zorg nodig hebben. Hier en daar is dat al gerealiseerd. En met succes. Leerlingen kunnen dan zonder probleem in een en hetzelfde gebouw doorstromen naar een andere afdeling. Ze zijn dan niet op een aparte locatie, maar midden in de school.
Feanwâlden
D. J. Steensma