Laatst moest ik bij lezing van een artikel over gezondheid en ouderdom denken aan enkele woorden van Jezus: je kunt door je zorgen te maken geen el aan je lengte toevoegen. En: met geloof kun je bergen verzetten. Hier staan angst en geloof/vertrouwen tegenover elkaar. Het eerste heeft geen nut (breekt zelfs af), het tweede geeft leven.
Het bewuste artikel was gebaseerd op Australisch en Brits onderzoek. Daarbij werden 60-plussers gedurende zestien jaar gevolgd. Wat bleek? Hoe meer aftakeling men verwachtte (vreesde), hoe meer aftakeling men kreeg. Het effect van de verwachting trad zelfs direct op. Wanneer proefpersonen bijvoorbeeld eerst een tekst lazen over geheugenproblemen bij ouderen, dan presteerden ze direct daarna ook slechter op een geheugentest. Zulke onderzoeksresultaten vind ik frappant. Ze laten zien hoe Jezus' aanmaning klopt als het gaat om je zorgen maken. We weten allemaal wel uit ervaring dat het weinig zin heeft om te piekeren. We hebben vaak ook nog wel het besef dat piekeren contraproductief is, en dan vooral in de betekenis van: je wordt er niet creatiever van, je draait vast en het kost erg veel energie. Maar de gevolgen van piekeren gaan volgens dit onderzoek nog veel verder. We creëren wat we vrezen. Als we bang zijn om af te takelen, zullen we dat juist over ons afroepen. Een soort selffulfilling prophecy dus.
Het maakt, zo blijkt, verschil of je ouderdom associeert met rollators, gebrekkigheid en dementie of dat je er over fantaseert om heerlijke fietstochtjes te maken door Drenthe. En wat geldt voor ouderdomsperikelen geldt natuurlijk voor ons leven in het algemeen. Hoe vaak maken we ons zorgen over morgen en daarna? Onze zorgen over onze gezondheid, over de vraag of we het werk de komende week zullen volhouden, of we vannacht voldoende zullen slapen, of we wel goed genoeg zullen presteren, of ons kind wel … Het enige dat we ermee bereiken is gespannenheid, onrust, energieverlies en ziekte. Onlangs betoogde een hoogleraar gezondheidskunde dat er meer gezondheidswinst is te halen aan minder stress dan aan gezonder eten …
Ons gezwalk tussen angst/ongeloof enerzijds en geloof/vertrouwen anderzijds wordt verrassend vertolkt in de durfal die Petrus was. Toen hij over het water liep met Jezus was dat dankzij zijn vertrouwen op Jezus. En toen hij dacht: ‘dat redt ik niet’, werd ook dat onmiddellijk bewaarheid. Zal hij in zijn verdere leven vaak aan deze gebeurtenis hebben teruggedacht? Het verhaal over Petrus en ook bovenbeschreven onderzoeksresultaat maken duidelijk, elk op eigen manier, dat we niet zonder schade Jezus’ spirituele wet ‘maak je geen zorgen voor de dag van morgen’ kunnen overtreden. We gaan dan ‘uit de orde’, zoals een planeet uit de voorgeschreven baan. Dat geeft grote ongelukken.
Een volmaakt beeld geeft Jezus. Zijn leven was één en al Godsvertrouwen. Hij is het beeld van de mens zoals die bedoeld was en weer moet worden. Als Hij tegen zijn discipelen zegt dat zij grotere werken zullen doen dan Hij, dan bedoelt Hij hetzelfde als de woorden: Geloof kan bergen verzetten. Dat zijn niet zomaar ‘mooie woorden’ maar hiermee legt Hij een verbinding tussen vertrouwen en het effect ervan op de werkelijkheid van ons leven.
Tijdens de woestijnreis werden de mensen ’s morgens wakker en dan lag er manna. Elke dag, voor alleen die dag. En manna betekent ‘wat is dat?’ Een eenvoudige sleutel van verwondering en nieuwsgierigheid voor dit moment. Een soort mindfullness dus. Want zorgen maken meer kapot dan je lief is.
Hoogeveen
Nynke Sikkema-Holwerda