Het Trimbos-instituut heeft onderzoek gedaan onder volwassenen in Nederland. Daaruit bleek dat ongeveer 26% van de Nederlanders lijdt aan psychische klachten. Dat is meer dan in 2009. Het gaat om ongeveer 3,3 miljoen volwassenen die op dit moment te maken hebben met een angststoornis, een depressie of overmatig alcoholgebruik. Nu zijn er gelukkig heel wat mensen die opgeleid worden tot psycholoog. De studie psychologie staat in de top-10 van studies die in 2021-2022 het meest zijn bekeken door jongeren op het studiekeuzeplatform Qompas. Het is een zegen dat deze vorm van zorg er is.
Toch is het niet voldoende om alleen in te zetten op behandeling. We kennen de uitdrukking: ‘Dweilen met de kraan open’. Daarom zullen we ook moeten bedenken hoe het komt dat er sprake is van zo’n forse toename van mensen met psychische klachten. Trimbos heeft wel een vermoeden: prestatiedruk en individualisering. Ook wordt de kloof tussen arm en rijk steeds groter. In het onderzoek kwam naar voren dat de armeren eerder te kampen hebben met gezondheidsklachten dan de rijken.
Wat een opvallende ontwikkeling als we die leggen naast de ontwikkeling die we doormaken als maatschappij. Er is in onze tijd een ongelimiteerde vrijheid. Het leven kan geleefd worden hoe mensen het maar willen. Maar tegelijk levert die vrijheid en voorspoed ook dit op: een toename van het aantal Nederlanders met psychische klachten. Blijkbaar is geluk nog iets anders dan voldoen aan de verwachtingen van de reclames. En vrijheid van het individu leidt niet tot het geluk van mijzelf en de ander.
Dat zijn signalen die al langere tijd op onze samenleving afkomen. De Belgische psychiater Dirk de Wachter zegt dat de psychiatrie de spiegel is van de wereld waarin we leven. Als er zoveel mensen te kampen hebben met psychische klachten, zit er iets fundamenteel mis in onze samenleving. Hij benadrukt het belang van hechting, engagement (betrokkenheid), solidariteit en gemeenschapszin.
Juist dat zijn elementen die fundamenteel zijn voor het leven met Jezus Christus. Is het geloof dan een oplossing voor de toename van psychische klachten? Ja en Nee. Ja, omdat we alleen in Jezus Christus onze bestemming als mens bereiken. Maar nee, we hoeven elkaar niet voor te houden dat het volgen van Jezus je bevrijdt van psychische klachten. Alsof een christen daar niet meer mee te maken zou hebben. Ook een christen kan door diep psychisch lijden gaan. Wat is het dan een verademing om in de Bijbel ook die hele donkere tonen tegen te komen in bijvoorbeeld de Psalmen.
In onze samenleving wordt gedaan alsof het leven altijd maar leuk en fijn is. Dit onderzoek geeft aan dat dit oppompen van de verwachtingen, alleen maar een tegendraads effect heeft. De werkelijkheid is anders. Die werkelijkheid komen we ook al tegen in de Bijbel, die ruimte geeft aan de donkere kanten van het leven. De werkelijkheid waar God in neerdaalde in Zijn Zoon Jezus Christus om een licht te zijn voor allen die leven in het duister.
Albert-Jan Dorst, Surhuisterveen