Dit nummer verschijnt kort voor de officiële dodenherdenking – met de kransleggingen op de Dam in Amsterdam – en voor Bevrijdingsdag. Dat is een officiële feestdag in Nederland. Dat weten we allemaal. De dag van 4 mei en die van 5 mei staan – zou je kunnen zeggen – in ons nationale bewustzijn gegraveerd. We beleven deze dagen elk jaar weer en worden daardoor herinnerd aan het verleden waarbij we ook bepaald worden bij het grote goed van vrijheid. Wat heeft die vrijheid gekost? Welke offers zijn daarvoor gebracht?
Elk jaar weer word ik getroffen door de persoonlijke verhalen die verteld worden door nabestaanden of nabije verwanten van nabestaanden. De laatste jaren worden die verhalen soms op een bijzondere manier belicht doordat er rond 4 en 5 mei documentaires worden uitgezonden. Daarin worden sommige verhalen nog uitgebreider verteld. Dat helpt om de herinneringen levend te houden. Omdat dat nodig is om ons bewust te zijn van de kostbaarheid van de vrede die we in Nederland genieten. Daarom hangen we de vlag uit, halfstok op 4 mei en voluit op 5 mei. We willen blijven gedenken.
De laatste tijd kom ik in mijn gedachten nogal eens terecht bij allerlei mensen die ik in de afgelopen jaren heb ontmoet en soms ook dieper heb leren kennen. Het zijn mensen die uit andere delen van de wereld naar ons veilige Nederland gevlucht zijn omdat ze in hun eigen land niet meer veilig waren. Bij de mensen die ik leerde kennen was hun geloof in de Here Jezus Christus vaak de directe reden voor hun vlucht. Hun geloof maakte dat ze niet meer veilig waren in hun eigen land. Ik ontmoette deze mensen binnen de context van de kerk, waar ze binnenkwamen op de middagen dat de kerk de deur openzet, of waar ze kwamen meedoen met de Bijbelstudie die gegeven wordt.
Luisterend naar deze mensen heb ik verschillende verhalen gehoord over gruwelijke verschrikkingen die zij hebben doorstaan, soms al in hun eigen land en vaak ook op hun vluchtweg naar Nederland. Het zijn herinneringen die in hun geheugen gegrift staan en die ze hun hele leven mee zullen blijven dragen. Die herinneringen zullen ze niet kwijtraken, ook niet als ze – soms na jaren wachten – een status ontvangen en in Nederland mogen blijven.
Ook deze mensen zullen blijven gedenken.
Ik schrijf dit commentaar kort voor Goede Vrijdag en Pasen. Daarom ook gebruik ik in de titel niet het woord herdenken maar kies ik bewust het woord gedenken. In de kerk gedenken we immers wat God in Jezus Christus gedaan heeft. Wij gedenken: dat wil zeggen dat we niet maar alleen de verhalen van het evangelie horen, maar dat we ons te binnen brengen wat datgene wat God gedaan heeft betekent in ons leven en voor ons leven. Wat betekent dat wat Jezus gedaan heeft? We brengen ons te binnen wat het betekent dat Jezus zijn leven gegeven heeft aan het kruis van Golgotha en wat het betekent dat Hij uit de dood is opgestaan. Wat betekent dat in ons leven en voor ons leven vandaag? En wat doen we daarmee? Want, op een heel diepe manier geeft juist de betekenis van wat Jezus gedaan heeft inhoud en betekenis en zin aan ons leven vandaag. Het brengt ons te binnen wat bevrijding en vrede is. En geeft.
Dat heb ik de mensen die ik leerde kennen soms heel nadrukkelijk horen zeggen: de vrede die Hij geeft en die Hij betaalde, die maakt mij waarlijk vrij. Gedenken doet beleven!
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen