Internet is alom tegenwoordig. Het verbindt mensen en organisaties met
elkaar en vormt een vrijwel onuitputtelijke bron van informatie.
Daarnaast biedt het de mogelijkheid om contacten te onderhouden in zowel
tekst, beeld als geluid. Zouden de kerken iets moeten doen met deze
nieuwe media en wat zouden dan de mogelijkheden zijn?E?n van de mogelijkheden is al in praktijk gebracht. Op 8 april jl verscheen in het ND een artikel over een groep verontruste vrijgemaakt-gereformeerden in Assen die zelfstandig samenkomsten belegt in de Zuiderkerk. Het bijzondere van deze diensten is dat er geen preek wordt gelezen, maar dat via een rechtstreekse internetverbinding de diensten in de Ichtusgemeente (Kampen) of in de Matrixgemeente (Hardenberg) gevolgd worden.
Het belangrijkste argument om af te wijken van de norm, namelijk preeklezen, is dat deze afgescheiden groep graag actuele prediking, verfrissend en Bijbelgetrouw, wil horen mede met het oog op de jongeren. De nieuwe media worden hierbij deels ingezet: er wordt gebruik gemaakt van internet, opname- en afspeelapparatuur.
Voor de gemeenteleden verandert er niet zo veel. In plaats van het kijken naar de predikant op de eigen preekstoel, wordt er gekeken naar een scherm waarop rechtstreeks de beelden te zien zijn vanuit een ander kerkgebouw. De boodschap, Gods Woord, blijft hetzelfde, maar wordt op een andere manier overgedragen.
Nieuwe media
Welke andere nieuwe media kunnen voor de kerken van belang zijn? Tegenwoordig wordt er veel geschreven en gesproken over sociale media of sociale netwerken. Dit zijn internetsites waar mensen iets (of veel) van zichzelf laten zien. Voorbeelden zijn: Hyves, Facebook, Twitter en LinkedIn. Hyves wordt vooral priv? gebruikt, terwijl LinkedIn vooral een zakelijke insteek heeft.
Op Hyves laten de gebruikers foto?s van zichzelf zien, schrijven wat ze die dag zoal gedaan hebben, laten berichtjes achter bij vrienden en gaan op zoek naar nieuwe vrienden. Deze nieuwe vrienden zijn ook gebruikers van Hyves en kunnen de uitnodiging om vrienden te worden accepteren of negeren. Heb je genoeg van een vriend, dan kun je die ontvrienden.
Facebook is vergelijkbaar met Hyves, alleen is het aantal gebruikers onvoorstelbaar groot: meer dan 500 miljoen mensen wereldwijd maken gebruik van Facebook om informatie over zichzelf met de rest van de wereld te delen. De gebruikers moeten zich dus goed realiseren welke informatie ze op deze site zetten, omdat het voor een groot aantal medegebruikers zichtbaar is. Maar dat terzijde.
Deze nieuwe media bieden de kerken een eenvoudige en effectieve manier om informatie over de kerk kenbaar te maken aan de buitenwereld. Zeker, veel kerken hebben al een internetsite en bieden daarop de mogelijkheid om rechtstreeks de diensten te volgen. De meesten alleen met geluid, maar sommigen ook met beeld. Daarnaast beschikken veel sites ook over een archief van de diensten van de afgelopen maanden.
Het verschil tussen een internetsite en een sociaal netwerk is dat je van een internetsite niet lid kunt worden. Wanneer je behoefte hebt aan informatie, moet je zelf op zoek gaan naar de site en daar de informatie opzoeken. Wanneer je lid bent van een sociaal netwerk, word je automatisch, meestal via email, op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.
Voor kerken ligt er dus een extra kanaal open om de leden van informatie te voorzien. Op de verschillende sociale netwerken kunnen kerken ook een rol gaan spelen. Meestal zijn dat ?Groepen? binnen het sociale netwerk. Ge?nteresseerden kunnen daar dan lid van worden. Dat hoeven per definitie niet alleen gemeenteleden te zijn. Dat kunnen ook andere gebruikers van het sociale netwerk zijn. Informatie over de gemeente kan dan met regelmaat verspreid worden, waardoor de gebruikers steeds ge?nformeerd worden. Dat schept een extra band met de kerk of gemeente.
De Particuliere Synode van het Noorden, waar de classes Leeuwarden, Groningen en Hoogeveen onder vallen, kent op dit moment maar liefst 18 vacante plaatsen in 38 gemeenten, waarvan 12 gemeenten volledig vacant zijn. Voor deze twaalf gemeenten is het moeilijk om er voor te zorgen dat iedere zondag ??n of twee keer een predikant beschikbaar is om de dienst te leiden. Soms lukt dat goed, maar soms lukt dat niet en dan wordt meestal gekozen om preek te lezen.
Deze gemeenten kunnen ook aansluiting zoeken bij een andere gemeente middels het internet. In het eerder genoemde voorbeeld van de groep uit Assen die aansluiting heeft gezocht bij twee andere gemeenten en daarmee iedere dienst een predikant op de virtuele preekstoel heeft staan. Een kleine investering is wel noodzakelijk: de internetverbinding moet van goede kwaliteit zijn, er moet een camera en geluidsapparatuur aanwezig zijn om alles op te kunnen nemen en aan de andere kant van de verbinding moet een projector beschikbaar zijn om het beeld over te kunnen brengen.
Als die apparatuur beschikbaar is, dan krijgt het samen gemeente-zijn een extra dimensie. Alleen bij bijzondere gelegenheden zoals doopdiensten, bevestiging van ambtsdragers en de viering van het Heilig Avondmaal is het noodzakelijk dat er een predikant lijfelijk aanwezig is. Deze lijn zou nog verder doorgetrokken kunnen worden. Het is natuurlijk mogelijk dat meerdere gemeenten aansluiting zoeken bij ??n gemeente om zo met meerdere gemeenten gelijktijdig dezelfde dienst beleven.
Vrijgesteld
Een andere mogelijkheid is dat ??n specifieke predikant vrijgesteld wordt van alle overige werkzaamheden binnen een gemeente en zich volledig richt op het schrijven van preken. Op de zondag houdt hij dan de dienst en deze preek waar meerdere gemeenten op aangesloten zijn. De predikanten van de aangesloten gemeenten kunnen zich dan richten op het pastorale werk binnen de gemeente en hoeven zich niet meer met het schrijven van preken bezig te houden.
Er kan dan een specialisatie ontstaan van preekpredikanten die meerdere gemeenten dienen met hun werk. Er zullen predikanten zijn die zich hier juist op toe willen leggen en er zullen ook predikanten zijn die het niet als een straf ervaren om niet iedere week ??n of twee preken te moeten schrijven. Deze predikanten kunnen dan meer tijd steken in hun consulentschap om vacante gemeenten te ondersteunen in het pastoraat. Op deze manier zijn vacante gemeenten tweemaal geholpen. Ten eerste omdat ze iedere zondag ??n of twee volledige diensten krijgen voorgeschoteld en ten tweede omdat ze meer tijd en aandacht van hun consulent kunnen verwachten.
Nadeel van een ?preek-op-afstand? is dat een preek niet toegesneden wordt op de gemeente zelf. De ervaringen van een eigen predikant in het pastoraat en via andere contacten in de gemeente kunnen niet verwerkt worden in de verkondiging. Wel valt daarbij op te merken dat dit eigenlijk altijd al gebruik is in gemeenten die vele jaren vacant zijn. Daarnaast wordt in zulke situaties de dienst (buiten de preek om) geleid door de eigen kerkenraad waardoor er op andere momenten in de dienst (voorbede en dankzegging, de gezongen liederen, enz.) ruimte is om de persoonlijke toepassing te maken.
Er zijn mogelijkheden genoeg om met behulp van de nieuwe media de diensten en het gemeente-zijn beter vorm te geven. We kunnen namelijk niet ontkennen dat het aantal beschikbare predikanten onvoldoende is om alle vacatures in te vullen en dat er dus naar andere mogelijkheden gekeken moet worden. Dit kan ??n van die mogelijkheden zijn.
Bedum
Ren? Nicolai