.jpg "Image")
Voor de meeste gereformeerden is het orgel naadloos verbonden met de
kerkdiensten. Toch heeft die verbondenheid niet eens zulke oude
papieren. Tot in de 16de en 17de eeuw werden de kerkorgels vrijwel nooit
gebruikt als begeleidingsinstrument. Pas na de reformatie kreeg het
orgel het begeleiden van de gemeentezang als hoofddoel. Tot op de dag
van vandaag worden in de reformatorische kerken de orgels nog steeds op
deze manier gebruikt. De organist is daarom, als het op zingen aankomt, niet weg te denken uit onze kerkdiensten. We spraken met Aaldert Otten, organist in Hoogeveen, die al zo?n 50 jaar gemeentezang begeleidt.
Ik kom uit een gezin met elf kinderen waarin ik bij de jongsten hoorde. De meesten hebben wel een beetje gespeeld op het harmonium dat in huis stond, maar daar bleef het bij. Op jonge leeftijd mocht ik er zelf nog niet op spelen, maar op m?n zevende hadden ze het harmonium een keer vergeten op slot te doen. Ik kon toen ineens met twee vingers ?Als ge in nood gezeten? spelen. ?t Zat er dus al jong in. Later ben ik bugel gaan spelen bij de muziekvereniging. Daar heb ik van noten leren spelen. Ik noemde nog alles ?toetsen? en wist niks van octaven, as of fis. Wel merkte ik toen dat ik gevoel voor muziek had.
Bij ons in de buurt woonde destijds Guus Vos, die nu predikant in Mozambique is. Wij hadden thuis in Elim inmiddels een elektronische orgel, zo?n Philicorda, waar Guus wel eens op kwam spelen. Hij heeft mij trouwens veel geholpen met het orgelspelen. Met zijn hulp heb ik een aantal leerboeken doorgewerkt.
?k Weet nog goed dat we, Guus zal ongeveer een jaar of zeven geweest zijn, in Noordscheschut een keer doordeweeks in de kerk waren. Ik speelde op het orgel en Guus ging dan op de kansel op het knopje drukken als teken dat het orgelspel gestopt moest worden.
Het is nu zo?n 50 jaar geleden dat ik tijdens het kerstfeest in Elim begonnen ben met het begeleiden in de kerk. Later ben ik organist geworden in Noordscheschut en vanaf november 1983 in Hoogeveen.
In Noordscheschut was het eerst alleen spelen v??r de dienst, maar geleidelijk heeft zich dat uitgebreid tot de hele dienst. Toen in Noordscheschut het nieuwe orgel kwam in 1963, moest er op proef gespeeld worden bij Martin Groenewold in de Hoofdstraatkerk. Ik heb daar uit volle borst ??k Zal met mijn ganse hart Uw eer? gespeeld. Martin vond het goed genoeg.
In het begin was mijn spel wat te bang en onzeker, maar geleidelijk ben ik daarin gegroeid. E?n keer is het met het begeleiden van psalm 102 in Noordscheschut niet goed gegaan. Ik raakte de melodie kwijt en moest tijdens het eerste vers stoppen. Heel aardig was dat toen de predikant tegen de gemeente zei dat de organist nog met het voorspel bezig was. Ik ben nog wel eens bang dat het niet goed zal gaan, maar eigenlijk gaat ?t altijd goed.
Mijn spel wordt gekenmerkt door het spelen met gevoel, vaak met een uitkomende stem. Vooral de cornet en de trompet vind ik mooie registers.
Bij het begeleiden probeer ik waar mogelijk ook rekening te houden met de tekst. Improviseren is mooi, maar mag niet ten koste gaan van de begeleiding. Moduleren doe ik ook graag, maar alleen als het lied er zich voor leent.
Ik vind vooral de liederen mooi waarin de almacht van God naar voren komt. Liederen waar ik erg van geniet zijn ?Geloofd zij God met diepst ontzag?, ?Hoe groot zijt Gij? of ?Heilig, heilig, heilig?. De keus voor het eerste lied heeft overigens ook te maken met Feike Asma die er een prachtig voorspel bij heeft geschreven.
Voor wat betreft het begeleiden van verschillende soorten diensten heb ik niet echt een voorkeur. Als er per se gekozen zou moeten worden dan ga ik voor een gewone eredienst in de letterlijke zin van het woord.
Ja, frustraties zijn er ook voor organisten. Kijk, het liedboek heeft inmiddels weinig geheimen meer voor me. Als er echter andere liederen zijn, kan ik die altijd wel met ??n vinger vanaf de noten begeleiden en daar zoek ik dan de akkoorden zelf wel bij. Helaas zijn er nog steeds predikanten die op de orde van dienst gewoon alleen de titel van een lied schrijven en verder niets. Dan kunnen wij op zoek gaan naar de bundel waaruit het lied komt plus de muzieknotatie. Meestal ga ik dan naar de Bijbelwinkel en dan kom ik er wel uit. Maar ?t is natuurlijk veel makkelijker als het er gewoon bij gezet wordt.
Voor de meeste organisten is het trouwens ook storend als de gemeente hard zit te praten tijdens het orgelspel voor de dienst. Jammer vind ik dat. Je hebt bijna ?t idee dat je sommige mensen stoort met het spelen.
Ik speel naast orgel ook piano, keyboard, bugel, accordeon, melodica en xylofoon. Vooral de melodica gebruik ik ook bij de zangavonden en -middagen in verzorgingshuizen. Eens in de twee weken begeleid ik het zanguur in Huize Beatrix. Daar komen altijd veel mensen en ?t is leuk om te zien hoe die van het zingen genieten. Ik speel dan vaak wel een toontje lager.
Ik zie wel toekomst in het kerkorgel. Dat blijft wel, daar ben ik niet bang voor. Een piano is een mooi instrument, maar meer iets voor het spel v??r de dienst. Voor begeleiding is het meestal te zwak. Sowieso past voor mij het orgelspel meer bij de eredienst dan bijvoorbeeld de muziek van een bandje. Het gebruik van versterkers maakt voor mij de dienst vaak rommelig.
Als ik ergens speel dan praat ik ook graag met de mensen en hoop iets van de liefde van God mee te geven. Ook bij verzorgingshuis De Westerkim speel ik wel eens. Soms gewoon buiten en dan vraag ik of er mensen zijn die een lied op willen geven. Er is altijd wel iemand die iets weet. Pas kwam er een klein kind naar me toe en toen hebben we daar ?Ik ga slapen ik ben moe? gespeeld. Dan bid ik of God met dat meisje wil verdergaan.
Bidden doe ik ook voor elke dienst. Dan vraag ik of het spelen goed mag gaan en dan voel ik me daarbij afhankelijk van God.
Zet maar boven het artikel ?Laat ?s HEEREN lof ten hemel rijzen?. Dat vind ik zo?n sterk nummer. De trompetten omhoog, daar word ik altijd heel erg blij van.
Hoogeveen
Jan van Amerongen