Tim Keller spreekt velen aan met een heldere, bijbelse boodschap in de taal van vandaag. Onlangs is een Nederlandse vertaling van zijn boek over het huwelijk uitgekomen. Dit boek is een aanrader.
Velen hebben moeite met het huwelijk. Ze zien daartegenop, gaan eerst samenwonen en willen zich niet te snel binden. Deze moeite kan verband houden met de persoonlijke levenssituatie van de geliefden. Toch is er meer aan de hand. Onmiskenbaar is de visie op de verbintenis tussen man en vrouw in de loop van de tijd sterk veranderd. Volgens het huidige denkklimaat is deze verbintenis niet meer dan een contract op basis van gevoel. De inhoud van dat contract is de eigen ontplooiing en de vervulling van individuele behoeften. Deze visie heeft de verwachtingen omtrent het huwelijk enorm opgeschroefd. Onze cultuur schetst het beeld van een huwelijk waarin het gevoel van liefde voortduurt.
Daarmee verwachten mensen iets wat bijna onmogelijk is. Juist dat hoge huwelijksideaal zorgt voor pessimisme. Ze doet mensen terugschrikken voor een huwelijkssluiting. We zien dat om ons heen. Velen wachten totdat ze de enige ware hebben gevonden of daarover volledige zekerheid hebben gekregen. Het moment van trouwen schuiven ze voor zich uit. Anderen keren zich van het huwelijk af omdat zij zichzelf absoluut niet willen veranderen. Zij vinden dat de individuele zelfbeschikking de enige weg naar geluk is. Levenslange toewijding aan een huwelijkspartner is volgens hen te veel gevraagd. Dat zou zelfverwerkelijking belemmeren. Tim Keller, stichter en predikant van een kerk in New York, de Redeemer Presbyterian Church, toont in zijn boek dat hij zijn tijd kent.
Geheim
Daarnaast zet Keller duidelijke bijbelse lijnen uit. God heeft de duurzame levenseenheid tussen man en vrouw ingesteld tot welzijn van de mensheid. Dat welzijn betreft allereerst de gehuwden zelf. Ze kunnen elkaar prima helpen zich te ontwikkelen en man of vrouw te zijn zoals de Schepper heeft bedoeld. Bovendien biedt het huwelijk een stabiele omgeving voor het ontvangen en grootbrengen van kinderen. In deze taak en in andere taken die zij hebben, vullen zij elkaar aan.
Maar er is meer. In Christus weerspiegelt het huwelijk Gods reddende liefde. Paulus spreekt over een geheim dat God de Vader al bij de schepping voor ogen stond: het huwelijk als voorafbeelding van de verhouding tussen Christus en zijn gemeente (Ef. 5, 32). Niet voor niets is de verbintenis tussen man en vrouw de meest intense relatie tussen mensen.
De grootste vijand die deze relatie bedreigt, is de zondige gerichtheid op het eigen ik. Vanuit onszelf zijn wij gericht op eigenbelang. Daartegen strijdt echter de aard van het huwelijk. Deze vraagt onvoorwaardelijke toewijding aan de ander. Gehuwden weten niet hoe die toewijding in de toekomst vorm zal krijgen. Gedurende de loop van jaren zullen zij beide veranderen. Bovendien zijn ze door de zonde aangetast. Toch verplichten zij zich tot toewijding aan elkaar. Werken aan deze toewijding kost inspanning en pijn.
Keller schetst hoe man en vrouw aan elkaar verbonden mogen blijven naar de bedoeling van God. Dat kan alleen door hun verbondenheid aan Christus. Zoals de Heiland Zich gegeven heeft, dienen man en vrouw zich aan elkaar te geven. Deze zelfovergave is overigens geen verlies, maar winst. Tussen zelfovergave en zelfontplooiing bestaat in Christus geeft tegenstelling. Toen Christus Zichzelf gaf, kwam Hij juist daarin tot zijn bestemming. Zo komt de gelovige door toegewijde zelfovergave tot zijn bestemming.
Overigens heeft de gelovige die niet of nog niet getrouwd is, slechts twee mogelijkheden: trouwen of leven in seksuele onthouding. Samenwonen is geen optie, omdat het geen bewijs is van zichzelf gevende liefde. Wachten is dat wel. Onthouding van seksuele omgang vóór het huwelijk is een teken van liefde en een hoogschatting van de rijke gave van de seksualiteit. Ze beschermt bovendien emoties en bewaart voor een al te snelle binding. Daarmee bewaart ze ook voor een oppervlakkige onderlinge verbondenheid die gebaseerd is op gevoel, seks, geld of aanzien. Samenwonen is absoluut geen garantie dat een daarop volgend huwelijk stabieler zou zijn. De verplichting daarentegen die gehuwden ten opzichte van elkaar aangaan, biedt meer stabiliteit aan de huwelijksliefde. Huwelijksbeloften creëren een veilige ruimte voor groei in liefde en vooral zichzelf gevende liefde.
Vriendschap
Wie in het geloof het huwelijk ingaat, mag zich gesterkt weten. De Geest van God geeft kracht in de strijd tegen zondig egocentrisme. Hij geeft ook kracht om het gezag van de ander te aanvaarden en dienstbaar te zijn. Hij helpt bij het omgaan met beschadigingen uit het verleden, zodat dat verleden geen instrument wordt waarmee je jezelf in het middelpunt blijft stellen. De Geest laat ons zien dat al onze verlangens in Christus in beginsel vervuld zijn. Vanuit die rijkdom mogen we in het huwelijk staan.
Juist omdat in het huwelijk de onderlinge band grote waarde heeft, is het huwelijk meer dan een contract. We spreken over een verbond. Kenmerkend voor een verbond is dat er een derde bij betrokken is. In de kerk wordt de huwelijksbelofte afgelegd voor God en zijn gemeente. Gehuwden erkennen dat hun huwelijksrelatie voorrang heeft boven hun individuele behoeften. Tegelijk sluit die voorrang de aandacht voor die behoeften niet uit.
Kern van het huwelijk is vriendschap. Voor een vrouw zal haar man haar beste vriend zijn, en voor een man zijn vrouw. Vriendschap wordt gekenmerkt door standvastigheid, openheid naar elkaar toe en een gedeelde interesse. Vrienden kijken niet allereerst naar elkaar, maar samen naar iets anders. Wat het huwelijk betreft zijn man en vrouw samen gericht op de toekomst, de samenleving om hen heen en de komende generatie. Deze huwelijksvriendschap wordt versterkt door romantische liefde. Daarbij voegt zich voor de gelovigen de band met Christus. Samen zijn gehuwden op weg naar wat God met hen voor heeft. Ze helpen elkaar op deze weg en ook in de strijd tegen de zonde en de dienst aan de naaste.
Alleenstaanden
Keller schetst een reëel beeld van het huwelijk. Zij die gaan trouwen, moeten onder ogen zien dat de wittebroodsweken voorbijgaan en dat daarna spanningen kunnen ontstaan. Hij geeft ook aan hoe man en vrouw daarmee kunnen omgaan. In de relatie waarin gehuwden de jaren door veranderen en waarin hun zonden niet verborgen kunnen blijven, zijn drie krachten nodig: de kracht van de waarheid, de kracht van de liefde en de kracht van de genade. Geen van deze krachten kan worden gemist. Brengt de kracht van de waarheid zonden naar voren, de kracht van de liefde wil de ander helpen en de kracht van genade stelt in staat tot vergeven.
Een apart hoofdstuk wordt gewijd aan huwelijk en seksualiteit. Verder heeft Kathy Keller een hoofdstuk geschreven over de rollen van man en vrouw in het huwelijk. Ze schetst wat het bijbelse spreken over de positie van de vrouw met haar deed en hoe zij dat heeft verwerkt. De man is geroepen om dienend hoofd te zijn.
Overigens is het boek van Tim en Kathy Keller niet alleen bedoeld voor gehuwden. Ook alleenstaanden zullen hun winst ermee kunnen doen. De boodschap van het Nieuwe Testament is dat ongetrouwd-zijn niet minder is dan getrouwd-zijn. De status van ongehuwd-zijn kan juist Gods bedoeling met iemand zijn, hoe moeilijk dat soms ook te aanvaarden is. Over daten worden enkele praktische tips gegeven en ook over de ontmoeting tussen alleenstaanden.
Dit boek dat vertaald is door René Barkema, wil ik van harte aanbevelen. Koop het, lees het, geef het cadeau. Het is zonder meer de moeite waard.
Feanwâlden
D. J. Steensma
Tim Keller, Het huwelijk. Gods wijsheid over gevende liefde. Uitgeverij Van Wijnen, Franeker 2012, 308 blz., ISBN 978 90 5194 440 2, prijs € 19,95.