In het vorige artikel hebben we een begin gemaakt met na te denken over wie de jongeren van nu zijn. In dit artikel wil ik nog enkele andere kenmerken noemen.
Jongeren van nu behoren tot een nieuwe generatie. In de reclamewereld worden ze generatie Einstein genoemd of generatie Y. Ze zijn geboren in het laatste decennium van de vorige eeuw, en zijn nu zo’n 12 tot 22 jaar oud. Deze jongeren zijn opgegroeid in een wereld die gedomineerd wordt door informatie en commercie, waarin ze thuis, op tv, op straat en op school constant bestookt worden met boodschappen. Ze zijn een doelgroep voor reclame en marketing geworden, maar het nieuwe is: ze zijn zich daar ook zeer van bewust.
Opgegroeid in een tijd dat het steeds beter ging, hebben ze de welvaart zien groeien en de consumptiemaatschappij een enorme vlucht zien nemen. Ze groeiden op in gezinnen waar het steeds beter ging. Beide ouders werken. Technologie en apparatuur zijn volop aanwezig. Voor ons is de techniek vaak het einddoel: 'Kijk, we hebben een website!' Maar voor hen is het een middel om een doel te bereiken: 'Kijk, via deze website heb ik contact met al mijn vrienden'. Wij hechten vooral een technische waarde aan diverse middelen en media: 'Kijk eens wat dit kan!' Jongeren hechten daaraan een emotionele waarde: 'Kijk eens hoe dit mij helpt om dit en dat te bereiken'.
Jongeren van nu zijn mediasmart: van jongs af aan worden ze getraind in media, met vallen en opstaan. Daarnaast zijn ze ook functioneel: jongeren kiezen steeds vaker voor kwaliteit en functionaliteit. Er is zoveel van alles, dat je alleen het beste, mooiste en leukste wilt. Ze zijn opgegroeid met zoveel kwaliteit dat ze dat ook eisen van anderen, van hun werkgevers, hun docenten en de kerk.
Dubbel
Maar het zijn ook die jongeren die alles delen op internet, die zichzelf terugvinden in gênante situaties op YouTube, die foto’s van zichzelf en anderen op internet plaatsen, gewoon om lekker te lachen. Die door hebben gekregen hoe media werken, en door schade en schande geleerd hebben wie je wel en wie je niet kunt vertrouwen. En die vaak liever kiezen voor het mond-tot-mond-circuit dan voor het officiële communicatiekanaal.
Diezelfde jongeren hebben ook een onzekere kant: wat vindt de ander van mij? Mis ik niks van wat mijn vrienden doen op Facebook? En op internet is kritiek geven veilig: cyberpesten is aan de orde van de dag. Ondanks alle techniek, welvaart en connecties zijn jongeren onzekerder en eenzamer dan ooit. Precies in deze spagaat zitten ook veel kerkelijke jongeren.
Centrale waarden
Wat vinden de jongeren van nu belangrijk? Hieronder noem ik een aantal zaken. Belangrijk om daarbij te noemen is dat elke jongere een individu is, net zoals wij dat zijn. Zie onderstaande opsomming als een leidraad waar iedere jongere weer zijn of haar eigen unieke draai aan geeft.
Authenticiteit – Jezelf-zijn, ergens-voor-staan , iemand-uit-één-stuk-zijn is belangrijk. En dat geldt voor iedereen, voor jezelf, voor je vrienden, maar ook voor je ouders en je docenten. En ja: ook voor de kerk!
Respect – Respect is voor de jongeren van nu bijzonder belangrijk. Respect voor je eigen kunnen, voor je authenticiteit, voor iedereen die iets heel goed kan. En voor iedereen die authentiek is. Nep is uit.
Geluk – De jeugd heeft de toekomst en in die toekomst willen zij gelukkig zijn – maar nu ook al. Geluk bereik je door jezelf te kunnen zijn, samen met anderen die ook allemaal zichzelf zijn, met zelfvertrouwen, zonder angst.
Gezellig – ‘Als het maar gezellig is’, betekent niet dat er dan chips op tafel staan, de sfeerverlichting aan is en dat je met zijn allen iets gezelligs gaat doen, maar juist dat ieder zijn eigen ding kan doen. Wel samen, maar toch ook weer niet. Met respect voor datgene waar iedereen zich mee bezighoudt. Jongeren van nu kunnen in dezelfde ruimte in verschillende groepjes aan het tafelvoetballen, discussiëren, filmpjes-bekijken en hangen zijn. Ondanks dat dit in gescheiden groepjes gebeurt vinden ze aan het einde van de avond toch dat ze een gezellige avond 'met elkaar' hebben gehad.
Samen – We kunnen in ons eentje niets bereiken. Jongeren van nu zijn hiervan doordrongen, werken samen, leren samen, leven samen. Op school leren ze al samenwerken en daar gaan ze in hun privé leven mee door.
Zelfontplooiing – Jezelf ontwikkelen is belangrijk, erachter komen wie je nu echt bent, waarom je op deze wereld bent en wat je daarin kunt betekenen, en leren jezelf zijn.
Wat kunnen we hier nu mee?
Wat we als kerk nog wel eens willen vergeten, is dat de wereld grondig aan het veranderen is, met alle consequenties van dien. Onze jeugd groeit niet alleen op in deze veranderende wereld, zij helpt de verandering mee ontstaan. De komst van het internet heeft de manier van communicatie al veranderd: er is meer openheid dan ooit. Daarnaast is de informatievoorziening verplaatst van de officiële kanalen naar het onderling-elkaar-op-de-hoogte-houden van alles wat je ziet en meemaakt. Dit dwingt een bepaalde transparantie af die ook kansen geeft.
Als je eerlijk kijkt naar de manier waarop de kerk communiceert met jongeren, is het vaak verworden tot iets waarbij het niet meer gaat om contact maken, maar om het overbrengen van eigen standpunten en dogma's en het maken van een punt. 'Het is belangrijk en goed dat jongeren dit en dit leren...', zeggen we dan.
We lijken vergeten te zijn wat de basisvoorwaarde is van goede (lees: effectieve) communicatie: contact, begrip en liefde. Als we echt contact maken, als de ander hoort wat wij zeggen en wij luisteren naar wat de ander zegt, dan is communicatie geslaagd. Dat is ook wat er gebeurt in de eerder aangehaalde 'Domineespraat' waarin de betrokken voorganger vol goede bedoelingen(!) iets probeert duidelijk te maken aan een vijftienjarig meisje. Maar: het gaat over haar kleding en dat is iets persoonlijks.
Echter: persoonlijke dingen in een eerste gesprek aan de orde brengen wordt vaak als bemoeizucht gezien, terwijl wanneer je de moeite neemt en je verdiept in de jongere en een relatie opbouwt, je meestal hetzelfde (!) onderwerp na verloop van tijd wel kunt bespreken. De relatie moet eerst een bepaalde kwaliteit hebben voordat je een laagje dieper kunt gaan.
Overload aan informatie
Een ander punt waarom het contact tussen kerk en jongeren spaak kan lopen, is dat de reclame de wereld mooier maakt dan die daadwerkelijk is. Een beroemde deodorant zorgt er heus niet voor dat vrouwen als magneten op jou als onzekere puberjongen afkomen.
Daarnaast: ze horen en zien zoveel dat als de kerk ook nog een mail of brief stuurt, deze in de grote brij van reclameboodschappen helemaal niet meer opvalt. Dankzij de overdaad aan op hen gerichte media-inspanningen hebben jongeren geen enkel geduld meer met niet ter zake doende onzin. Snel, makkelijk en duidelijk graag!
De kerk moet op een andere manier haar best doen om contact te maken met jongeren. Maar hoe dan? In het laatste artikel hoop ik hier op in te gaan.
Zwolle
Jenne Minnema
Jenne Minnema is werkzaam als jeugdwerker in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Leeuwarden