In de vorige artikelen hebben we gekeken naar wie de jongeren van nu zijn en in welke wereld ze leven. In dit laatste artikel wil ik ingaan op de vraag: Wat kun je hier als kerk(lid) nu mee?
Een van de belangrijkste dingen is dat we jongeren niet behandelen als doelgroep die je met research in kaart kunt brengen, maar als individu, medezoeker en gesprekspartner in het proces naar God. Jongeren van nu willen gezien worden. Geen nummer, maar een uniek mens die op zijn of haar eigen manier waardevol is.
Houd van je jongeren. Hoe irritant hun gedrag ook kan zijn: Gods hart staat net zo goed voor hen open als voor jou! Als je werkt vanuit liefde, dan organiseer je als kerk activiteiten omdat je dat graag wilt, niet omdat het moet. Jongeren van nu hebben niks met 'moeten'. Maar als iets goed is voor hun persoonlijke ontwikkeling doen ze er graag aan mee. De uitdaging voor de kerk is duidelijk te maken aan de jongeren dat de kerk iets fantastisch te bieden heeft (Jezus!) en dat Hij ook in hun leven een verschil kan maken.
Als je niets voor je jongeren voelt of alleen maar negatieve gevoelens hebt, moet je ook niet verwachten dat zij voor jou (of de kerk die je vertegenwoordigt!) positieve gevoelens gaan krijgen. De kunst is ervoor te zorgen dat de jongeren uit zichzelf de boodschap van de kerk gaan vertellen. Als je jongeren echt fans van de kerk worden, gaan ze net als bij een voetbalclub zelf hun vrienden meenemen. Relationeel werken is het sleutelwoord: waar de wereld om hen heen bol staat van de neppe reclameboodschappen en voorgekookte tv-programma's, is het in de kerk wel echt: mensen die hen serieus nemen en met ze willen zoeken naar de zin van het leven.
Betrek de jongeren
Hoe werkt dat? Jongeren van nu weten best wat ze willen. Als je in ze investeert en de relatie verstevigt, laten ze zeker weten wat ze van de kerk vinden. Dat zal misschien niet zijn hoe wij het wellicht gewend zijn, maar als je ze de kans en de ruimte geeft zul je versteld staan. Dat vraagt lef, maar vergeet niet dat als je op deze manier je respect voor jongeren laat blijken ze zeker gecoacht willen worden in het vinden van hun plek in de kerk. En dat je net als Jezus doet: 'Laat de kinderen tot mij komen!'
Zeker voor 16+jongeren geldt dat ze gewend zijn om zelf te zoeken naar wat ze willen in het leven. Een leraar die met opgeheven vinger vertelt 'hoe het moet' vinden ze respectloos. Maar een jongerenwerker die als coach met ze mee denkt, ze stimuleert, een voorbeeld voor ze wil zijn, is een kanjer. Jongeren van nu zijn loyaler dan ze soms laten blijken. Want onder al het uiterlijk vertoon van jongeren en alle bling-bling zit een diep verlangen naar bevestiging en erkenning. Ze zoeken de zin van het leven en hebben daar identificatiefiguren voor nodig. Mensen van wie ze af kunnen kijken hoe je christen bent in deze tijd.
Verander de vorm, niet de inhoud
Een veel voorkomend misverstand is te denken dat als we de kerkdienst moderner maken of een aparte jeugddienst organiseren, de jongeren vanzelf wel blijven. Een muziekband in de kerk en een lichtere en vooral kortere preek. Maar daar gaat het jongeren ten diepste niet om. Die muziek vinden ze leuk omdat die aansluit bij hun belevingswereld.
Datzelfde kan ook voor de preek: ik merk dat jongeren best naar een langere preek kunnen luisteren, als die hun dan ook maar iets te zeggen heeft.
Als we eerlijk zijn: de taal die jongeren van nu bezigen staat ver af van de 'tale Kanaäns' die in veel kerken nog te horen is. Ik snap wel dat jongeren die in hun dagelijks leven op een openbare school zitten (zijn er steeds meer!), dagelijks de taal van nu lezen op internet, en op een hedendaagse manier met elkaar communiceren, niet meer begrijpen wat er in de kerk gezegd wordt.
Let op: dat is geen onwil, maar onkunde. Ik denk dat de kerk moet kiezen: of we leren het ze, met het risico dat ze alsnog afhaken want iets waarbij je continu een vertaalslag moet maken zien ze als nep, of we passen ons taalgebruik aan. Maar verander de inhoud nooit: die is het sterkste wat je als kerk je jongeren te bieden hebt! Als jongeren de diepe waarde en inhoud van het geloof ontdekken, zullen ze net zo verkocht zijn als wij ooit waren. Maar wel weer op hun manier!
Relaties
Samenvattend kun je zeggen: als je succesvol met jongeren wilt communiceren, verander dan niet de jeugd, maar je eigen instelling. Zend niet alleen, luister daadwerkelijk naar de jeugd en voer een gesprek met ze.
Vraag je niet af: Hoe kan ik ervoor zorgen dat ze op club of catechese komen, maar werk vanuit de vraag: hoe kan ik relevant worden in het leven van mijn jongeren? Wees echt en bouw aan relaties. Ga eens langs op de verjaardag en maak eens een praatje na afloop van de kerkdienst. Niet geforceerd 'omdat het moet', maar uit echte belangstelling waarbij je jezelf blijft. Als je Facebook niks vindt, maak dan niet tegen je zin een account aan, maar zoek een andere manier van contact - eentje die wel bij je past.
Lol hebben met jongeren, de leukste dingen bedenken, praten met je jongeren, maken wat jij graag het liefste wilt maken, werken voor het mooiste 'merk' van de wereld (God) – het hoeft niet altijd zo serieus, want het is ook leuk, het is inspirerend... en soms maak je daarin fouten. Dat geeft niet zolang je intentie zuiver is!
Jongeren hebben humor en zijn ook niet bang die te delen. Op de computer zijn er talloze mogelijkheden waarop ze die humor uiten: bewerkte foto's, cartoons, grappige berichten op Facebook: vergeet ze niet te liken!
Er valt nog veel meer te zeggen. En ik kan me voorstellen dat het lezen van deze artikelen ook vragen oproept. Ook al heb ik geprobeerd een zo helder mogelijk beeld te schetsen: de werkelijkheid is altijd veelkleuriger dan je in een artikel op hoofdlijnen kunt weergeven. Toch hoop ik dat deze artikelen een beetje helpen bij het begrijpen van en werken met jongeren.
Kansen zijn er volop. Ik ben hoopvol over deze generatie jongeren. En vergeet niet dat jongeren net mensen zijn: als je hun respect weet te krijgen is het werken met hen vreselijk leuk, kun je ze coachen en dingen leren. Maar laten we ook eerlijk in de spiegel kijken: is dat bij ons volwassenen zoveel anders?
Jenne Minnema is werkzaam als jeugdwerker in de Christelijke Gereformeerde Kerk van Leeuwarden