Boeiend, Dekker over Bonhoeffer. In titel en ondertitel laat Dekker zien hoe hij Bonhoeffer voor het voetlicht haalt. Hij was een tegendraads theoloog, zoals ook het evangelie tegendraads is. Maar dat is wel altijd Gods Woord bij de tijd. Op die manier wil ook Wim Dekker theologiseren. Bonhoeffer is daarbij voor hem altijd van belang geweest. Naar zijn overtuiging is hij dat nu meer dan ooit. Daarom dit boek.
Telkens neemt hij een kort, sprekend citaat van Bonhoeffer als uitgangspunt. Hij vertelt waarom Bonhoeffer dat in zijn tijd zo schreef. Vervolgens denkt hij er met zijn lezers over na wat dat de kerk en de gelovigen van nu te zeggen heeft. Hoe het ons kan helpen echt christen te zijn in deze tijd.
Deze studie telt elf hoofdstukken. Enkele titels zijn: De gemeente als gemeenschap van Christus; Geloven, gehoor geven en gehoorzamen; Andere tijden. Met God gelijke tred houden; God niet aan de grenzen, maar in het centrum; Het geheim bewaren; Profetische prediking.
Een paar dingen geef ik door. In de lijn van Bonhoeffer zegt de auteur dat de kerk geen religieuze beweging is die haar marktaandeel probeert te vergroten door te mikken op tot nu toe niet bereikte consumenten. Zij weet dat ze leeft van een evangelie dat haaks staat op het menselijke verlangen en dat tegelijk, wanneer je er eenmaal voor ingewonnen bent, de vervulling van ons diepste verlangen blijkt te zijn. De kerk kan het dus nooit mooier of leuker maken. Wel kan ze op communicatief niveau ervoor zorgen dat ze in gesprek blijft met mensen, ongeacht hun milieu. Daartoe moet ze uit haar comfortzone komen en verbindingen aangaan.
Voor veel christenen bestaat het geloof uit een aantal overtuigingen, gevoelens en leefregels, maar zonder de kern van de dood en opstanding van Christus. Daarom moet worden gevreesd dat veel kerkelijk christendom niet alleen sociologisch geen toekomst heeft, maar dat het theologisch gezien allang geen toekomst had.
In een volgend punt gaat het over het veranderde Godsbeeld. Hoe kleiner wij God maken, des te groter worden we zelf. Waar Zondag 10 is afgeschaft, komt ruimte voor de gedachte van maakbaarheid. Geloof en kerk worden projecten waarvan wij de managers zijn. Dan moeten we natuurlijk ook van tijd tot tijd met resultaten en gunstige cijfers komen. Daarom lezen we in de pers van allerlei successen op kerkelijk gebied. Maar bij eerlijke observatie blijkt dat de keizer geen kleren aanheeft.
Dekker geeft het advies nog eens heel goed te kijken wat er na de oorlog is misgegaan in kerkelijk Nederland. Daarbij vooral te zoeken naar vormen waarin we het geheim van de verborgen omgang met God bewaren, die het geheim van Bonhoeffers leven was. Als dat niet lukt, kan zijn theologie schade berokkenen. Die was namelijk een verwoording van de omgang met de levende Christus. Zonder Hem is de theologie een lege huls.
Deze punten zijn genoeg om u een indruk te geven van dit indrukwekkende boek. Lees het, en bespreek het met elkaar. Dat zou een zegen voor de kerken kunnen zijn.
D. Visser, Amersfoort
Wim Dekker, Tegendraads en bij de tijd, Verder in het spoor van Bonhoeffer, Boekencentrum Zoetermeer, ISBN 978 90 239 2876 8, € 18.90.