Zo nu en dan plaatsen we een artikel van of over iemand uit een bepaalde beroepsgroep. Vandaag Nicoline Scholing, verpleegkundige op een AZC in Hoogeveen.
Elk AZC heeft een gezondheidscentrum, functionerend als een huisartsenpraktijk. Nicoline werkt nu ongeveer een jaar op zo’n GCA (Gezondheidcentrum voor asielzoekers). Zij werd eerst in Emmen ingewerkt. Daar werden uitgeprocedeerde asielzoekers opgevangen. Sinds februari 2015 werkt zij in Hoogeveen. Wat doet Nicoline daar zoal op een dag en welke taken heeft een praktijkverpleegkundige daar eigenlijk, naast de huisartsen, GGZ-consulent en doktersassistenten?
Spreekuur
‘Om half negen ‘s morgens kom ik op mijn werk. We beginnen de dag met koffie en thee. Er is altijd een huisarts, een GGZ-consulent, een doktersassistent en twee verpleegkundigen. Om negen uur begint het spreekuur. Asielzoekers kunnen tussen negen en tien uur een nummertje trekken en aan de geopende balie roept de doktersassistente de nummers om. Zij doet ook de ‘triage’ en vraagt wat de klachten zijn. Zij bepaalt dan of de asielzoeker naar een verpleegkundige of de huisarts moet. Of zij geeft zelf adviezen inzake zelfzorg. Met deze patiënten zijn we tot twaalf uur ’s morgens bezig.’
Maar niet iedereen kan toch Engels spreken? ‘Nee, als dat een probleem is, is er soms wel een asielzoeker beschikbaar die even wil helpen. Maar vanwege de privacy kan dat niet altijd natuurlijk. Dan kan er een telefonische tolk ingeschakeld worden via een tolk- en vertaalcentrum, maar door de hoge instroom asielzoekers van de laatste tijd is het lastiger om snel een tolk te krijgen. Dat vergt geduld van alle partijen of er wordt een tolk gereserveerd en de afspraak wordt uitgesteld afhankelijk van de urgentie van de klacht.
Intakegesprekken
Wat doen jullie ’s middags? ’s Middags houden we ons vooral bezig met intakegesprekken. Elke asielzoeker die in het AZC verblijft wordt ingepland voor een medische intake. We vragen dan ondermeer of ze kunnen lezen en schrijven, informeren naar hun ziektegeschiedenis en bijzonderheden. Ook wordt er gevraagd naar risico op geslachtsziekten. Het komt regelmatig voor dat vrouwen, met name uit Eritrea, te maken hebben gehad met verkrachting. Nogal wat mannen die via Hongarije zijn gereisd zijn geslagen. We informeren dus ook altijd naar hoe de reis is verlopen. Maar meestal moeten we dit soort informatie er wat uittrekken, men praat er niet zo over. Daarnaast beoordelen we hoe het psychisch is gesteld met de asielzoeker. Het is een kwetsbare groep door alles wat deze mensen hebben meegemaakt.
Wat je vooral wel hoort is hoe ze zich zorgen maken over de achtergebleven familie, of over hun land. Sommigen willen dan echt wat met je delen. Ze laten bijvoorbeeld foto’s van hun gezin zien. Dan zie je daar een ‘happy family’. Ik krijg daar dan kippenvel van!
Al met al hoor je heel wat verhalen. Het lukt me aardig goed om die verhalen niet mee naar huis te nemen. Verder kan het gebeuren dat we een ‘spoedje’ krijgen. Dan heeft een asielzoeker buiten de aanmeldingstijd de landelijke spoedlijn gebeld. Zo’n spoedlijn beoordeelt de klacht en indien nodig brengt men de asielzoeker in verbinding met ons. We gaan er dan naar toe, tenzij die persoon zelf wel naar ons toe kan komen.’
Opleiding
Kun je als verpleegkundige ‘zomaar’ aan de slag op een AZC of krijg je daar een aanvullende training voor? ‘We krijgen praktijktrainingen, voorlichting over te volgen procedures en informatie over cultuurverschillen. Bijvoorbeeld in hoeverre men wel of niet praat over pijn. Ook krijg je een training in het omgaan met agressie. Heb ik nog niet hoeven toepassen overigens! Ook moet je een cursus volgen over chronische ziekten, daar moet je toch weer even wat meer van weten. Als verpleegkundige moest ik zeventien protocollen zowel in theorie als praktijk behalen! Eén van deze protocollen is hoofdpijn, een veel voorkomende klacht! Veel mensen drinken veel te weinig, maar ook stress kan hoofdpijn opleveren. Het is dan aan mij om te kijken om welke hoofdpijn het gaat en hoe te behandelen.
Wat mij opvalt is dat er veel mensen op het spreekuur komen, vooral met kinderen, waarbij sprake is van verkoudheidsklachten. Die kennen ze veelal niet en dan maken ze zich zorgen over een erge ziekte. Dan geef ik voorlichting aan de ouders wat ze kunnen doen. Meestal geven we de kleine kinderen als troost een knuffelbeestje mee.
Een groot deel van onze taak is voorlichting geven en zo nodig behandelen. Bijvoorbeeld met betrekking tot anticonceptie, schurft, griepjes en leefstijladviezen.
Geloof
Wat trekt je aan in dit werk? ‘Het is leuk om heel anders bezig te zijn dan in een ziekenhuis. Daar moet je mensen wassen, van eten en medicijnen voorzien. Je werkt dan onder een arts, hier werk je meer samen met de huisarts. Als verpleegkundige draai ik mijn eigen spreekuur. Je bent ook heel anders met mensen bezig dan in een ziekenhuis. Ook is er meer verschil in leeftijd: van baby tot oudere. En dat het vluchtelingen zijn, dat maakt dat ik iets in dit werk voor hen kan doen. Ik neem de mensen serieus, toon begrip, probeer een gesprek op gang te brengen. Kortom, ik probeer betrokken aanwezig te zijn. Zonder meteen een oordeel te hebben. Ik geef ruimte aan verdriet en laat merken dat ik ze echt zie staan.’
Welke plaats neemt je geloof hierin? ‘Ik verbaas me over de kracht en energie die ik van God krijg om dit werk te doen. Een paar jaar terug nog liep ik vast in de zorg en toen dacht ik dat ik daar wel mee klaar was. Ik ben heel blij dat ik deze plek kreeg. Dat ik christen ben mag ik op het werk in zekere zin weinig laten merken, maar in mijn houding werkt het wel door. Naar collega’s als patiënten, door flexibel te zijn, door patiënten te zien staan.’
Onmacht
Wat zijn moeilijke of lastige momenten voor jou? ‘Dat ik niet voor elk probleem een oplossing heb. Dan voel ik onmacht. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld nog geen AZC-status en die mogen alleen acute medische hulp ontvangen. Lopen ze tegen minder urgente medische problemen aan dan moeten wij nee verkopen. Ook hun verdriet kun je niet wegnemen. Soms merken we dat patiënten ons willen gebruiken om hun procedure sneller te doen verlopen. Wij maken dan duidelijk dat we daar geen enkele zeggenschap over hebben.
Wat zijn voor jou topmomenten? ‘Als mensen dankbaar de spreekkamer weer verlaten. Omdat ze een luisterend oor of begrip hebben ontvangen. Dat is heel mooi om te zien!’
Zo’n stroom asielzoekers die momenteel over de wereld gaat, daarvan krijg je een deel heel concreet te zien. Wat doet dat met je? ‘Ik denk vaak: dit is niet eerlijk! Waarom moeten ze dit meemaken? En dan voel ik me soms schuldig en beschaamd: een ,,betaald baantje om deze mensen te helpen. Je voelt nooit wat die mensen voelen. Waarom laat God dit toe? En: hoe lang nog? Tegelijk is onze opdracht ook helder: we moeten er voor hen zijn.’
Nynke Sikkema-Holwerda, Hoogeveen