Van de kerk van mijn jeugd kan ik me herinneren dat er elk jaar vier bijzondere diensten waren. Op startzondag was er ’s ochtends een dienst voor kinderen en ’s middags een dienst voor de oudere jeugd. Met Kerst was er het kinderkerstfeest en eens per jaar was er een dienst met verstandelijk beperkte mensen. De rest van het jaar waren er elke zondag twee ‘gewone’ diensten.
Toen ik wat ouder werd, kwamen er wat meer jeugddiensten. Twee of drie keer per jaar stonden de jongeren centraal in de dienst. Zo is jarenlang geprobeerd recht te doen aan de plaats die jongeren in de gemeente innemen. Steeds meer kwam er in de jaren negentig het besef dat de kerkdienst lang niet altijd geschikt was voor kinderen en jongeren. Om hen tegemoet te komen, werden er dan andere diensten georganiseerd en wij waardeerden dat. We zaten met de jeugd voorin en werden direct aangesproken door de predikant.
Jeugddiensten
In de meeste gemeenten zijn de jeugddiensten gebleven, maar ook de vragen over de plaats van jongeren in de kerk. Nog steeds vragen we ons af of de kerkdienst eigenlijk wel geschikt is voor jongeren. Hoe zorgen we ervoor dat onze jongeren werkelijk een plaats hebben in de gemeente? Hoe zorgen wij ervoor dat jongeren zich gezien en begrepen weten, en zich thuis voelen in de kerk?
Het probleem is in de afgelopen twintig jaar niet kleiner geworden. Kerkverlating door jongeren is een grote zorg in de kerk die tot op de synode besproken wordt. En de vraag die daarmee samenhangt is natuurlijk hoe je er als kerk voor kunt zorgen dat jongeren in de kerk zo min mogelijk in de weg wordt gelegd om Christus te ontmoeten en te leren kennen. Dat zit niet alleen vast op kerkdiensten en andere kerkelijke activiteiten, maar die diensten en activiteiten kunnen wel een grote rol spelen in de geestelijke ontwikkeling van jongeren. Maar hoe doen we dat?
Jarenlang is geprobeerd met jeugddiensten, bandjes en combo’s, nieuwe muziek en alternatieve invulling van diensten de jongeren te trekken en vast te houden. Het is goed dat zo steeds meer het besef is gekomen dat er in de gemiddelde gereformeerde kerkdienst wel erg veel van jongeren gevraagd wordt. Maar het houden van jeugddiensten of samenkomsten parallel aan de ‘normale’ dienst is niet het antwoord. Dan veranderen we een paar diensten per jaar radicaal, zodat we niet kritisch naar al die andere diensten hoeven te kijken. Dat is geen oplossing. Dat blijkt wel. De vragen van twintig jaar geleden zijn er nog steeds. Maar wat moeten we met de vragen die er zijn rondom de jeugd en de kerk?
Alternatief
Als duidelijk is geworden dat het organiseren van jeugddiensten niet heeft geholpen om jongeren werkelijk een plaats te geven in de gemeente, dan is het misschien goed andere mogelijkheden te verkennen. Schaf de jeugddiensten af en ga de uitdaging aan jongeren een plaats te geven in de ‘gewone’ zondagse diensten. Maar dan is de vraag: hoe doe je dat? Het is gemakkelijk om jeugddiensten af te schaffen, maar wat komt ervoor in de plaats?
Hoe kun je aan de ene kant jongeren recht doen en ze in de kerkdienst werkelijk een plaats geven zonder aan de andere kant de hele dienst om te gooien. Hoe kun je zorgen dat de zondagse eredienst een plaats is waar jong en oud samen het geloof kunnen beleven, samen kunnen vieren en ontvangen. Want dat lijkt me in de kerk van het grootste belang: dat jong en oud samen worden aangesproken door het Woord van de levende God.
Dat klinkt idealistisch en het is niet mogelijk om elke zondag elke leeftijdsgroep in de gemeente evenzeer aan te spreken. Maar het mag wel het doel zijn om dat in de kerk zoveel mogelijk in de praktijk te brengen. En tot mijn verbazing denken heel veel jongeren er hetzelfde over. En dat zijn niet alleen betrokken jongeren. Veel jongeren zitten niet te wachten op een jeugddienst. Ze komen er in elk geval niet speciaal voor naar de kerk. Sommige onderdelen van die jeugddiensten vinden ze zeer de moeite waard en zouden ze graag vaker in de diensten terugzien. Maar er hoeft niet elke week een band, er hoeft niet alleen opwekkingsmuziek, en er hoeft niet elke week in maximaal een kwartier gepreekt te worden. Als jongeren zoeken naar goede muziek, dan kunnen ze die op hun telefoon gemakkelijk vinden en luisteren. Daar hebben ze de kerk niet voor nodig. In de kerk moet het vooral gaan over God. In de kerk kom je om iets te leren. En daar hoeft het echt niet altijd leuk te zijn.
Hoe komen we tot een invulling van de diensten waarbij zowel jongeren als ouderen worden gezien en gekend? Natuurlijk is het onmogelijk om iedereen in elke dienst aan te spreken, maar hoe bereik je de mensen zoveel mogelijk? En wat hebben jongeren eigenlijk wel en niet nodig? Daarover in een volgend artikel meer.
Wouter Moolhuizen, Dedemsvaart