Van 10-23 juli was ik (ds. Albert Hakvoort) samen met ds. Gert Kortleven uit Noordscheschut in Mozambique. We gaven er als gastdocenten lessen op een bijbelschool.
In 1994 kwamen onze kerken in contact met zendingswerk dat door Trans World Radio in Mozambique werd gedaan. Tot 2011 woonden achtereenvolgens de predikanten Jan van ’t Spijker en Guus Vos met hun gezin als zendingswerkers ter plaatse, waar onder hun leiding bijbelonderwijs werd opgezet. In 2011 kon de leiding worden overgedragen aan plaatselijke docenten.
Twee niveaus
Dit bijbelonderwijs gebeurt op twee niveaus. In verschillende kleine dorpen wordt aan plaatselijke predikanten ('pastores') en gemeenteleiders bijbelles gegeven. Dat gebeurt door twee Mozambiquaanse docenten, die voor sommige groepen honderden kilometers moeten rijden en dagen van huis zijn. Dit is een basiscursus. Sommige van deze gemeenteleiders krijgen de gelegenheid om hun basiskennis te vergroten. Dat gebeurt aan de bijbelschool in de stad Mocuba. Dit is een opleiding van drie jaar. Vier maanden per jaar komt men aan de bijbelschool studeren. Die maanden ben je intern. Daarom is er een limiet van dertig studenten, voor meer is er geen slaapgelegenheid. Elk jaar moeten er weer mensen teleurgesteld worden! Aan de bijbelschool geven twee hoofddocenten les. Soms doen ze een beroep op gastdocenten. In 2014 was het de eerste keer dat ds. Kortleven en ik gastlessen verzorgden. Dit jaar gingen we voor de tweede keer.
Twee werelden
Voor zo’n bezoek wordt bewust gekozen voor onze zomerperiode. Dan is het in Mozambique namelijk winter. Maar de Mozambiquaanse winter is qua temperatuur vergelijkbaar met de Nederlandse zomer. Tijdens ons bezoek was het rond de 25 graden. Kom je er enkele maanden later, dan kan het zo 40 graden worden! We hebben een avond samen met alle studenten gegeten. Ze vroegen ons van alles over het leven in Nederland en ook de temperatuur kwam ter sprake. We vertelden over temperaturen onder nul. Dat dan water bevriest en je erop kunt lopen. Dat dan neerslag in de vorm van sneeuw of ijzel uit de lucht valt, met gladheid als gevolg. Sommigen konden het haast niet geloven. Eentje vroeg: Maar de kinderen dan? Wij moesten uitleggen dat die gewoon naar buiten gaan met een muts en een sjaal en wanten. Maar ú bent verbaasd als ik u vertel dat er tijdens ons bezoek studenten met een dikke jas aan in de klas zaten, omdat ze het koud vonden...
Bovenstaand is een klein voorbeeldje van de twee verschillende werelden die Nederland en Mozambique zijn. Dat betreft ook het lesgeven. In Mozambique heeft een docent een positie die je op een andere manier respecteert dan in Nederland. Dat zit ‘m in uiterlijke vormen: als ik een vraag stel gaat een student staan om antwoord te geven. Ik moet niet zelf het krijtbord schoonborstelen, nee, er schiet een student naar voren die het voor me doet. Dat zit ‘m ook in de verhoudingen: een Mozambiquaanse student zal wat zijn docent zegt nooit openlijk in twijfel trekken. Hij zal ook niet zélf het initiatief nemen om vragen te stellen, je moet hem ertoe uitnodigen. En dan zijn het nooit kritische vragen, maar informatieve. In Nederland komen de leerlingen naar school, terwijl ze overal al van alles van vinden. Daar begint de leraar dan ook naar te vragen: Wat denken jullie ervan? In Mozambique spreekt het vanzelf dat de leerlingen nog nergens iets van vinden, ze komen juist naar school om kennis op te doen en hun mening te laten vormen. Dat is ook goed verklaarbaar, want het opleidingsniveau in Mozambique is veel lager dan bij ons. Voor sommige studenten, met name de oudere generatie, is lezen zelfs lastig! Want u moet weten dat onze jongste student 21 jaar was, en de oudste 64!
Engels-Portugees-Lomwe
De lessen beginnen om 7.30 uur en duren tot 11.30 uur. ’s Middags maken de studenten het opgegeven huiswerk. Vaak bestaat dat uit het lezen van een bijbelgedeelte, ter voorbereiding op de volgende lesdag. De bijbelschool heeft een kleine bibliotheek met studieboeken. Ds. Kortleven gaf lessen vanuit het bijbelboek Genesis, ik over Hebreeën en over evangelisatie. Dat gebeurt in het Engels. Een van de plaatselijke docenten vertaalt het in het Portugees. Want dat is de officiële taal in Mozambique. De moedertaal van de mensen in dit deel van Mozambique is het Lomwe. Die taal komen wij tegen in de kerkdiensten die we op de zondagen bezoeken. Dat doen we in een van de dorpjes waar een basiscursus gegeven wordt. Het is voor zo’n gemeente een hele eer om docenten van de bijbelschool én bezoekers uit Nederland te ontvangen! We proberen de liederen mee te zingen. Die zijn óf in het Portugees, óf in het Lomwe. Natuurlijk wordt de preek door ons verzorgd. In het Engels. En na de kerkdienst gaan we aan tafel met de kerkenraad. Niet om te vergaderen, maar om te eten! Rijst, kip, sima (een maisgerecht). Dan speelt de taalbarrière geen enkele rol, want je hoeft geen woord te zeggen om te laten merken dat je het lekker vindt en dat je je een weet in Christus, over alle mogelijke grenzen heen.
A. Hakvoort, Kampen