Ons kerkverband telt verscheidene deputaatschappen: commissies met deskundigen op een bepaald terrein. De kerken dragen het werk van deze deputaatschappen. Ze dragen het werk financieel, maar vooral ook door betrokkenheid. Voor deze betrokkenheid is onder meer nodig dat je weet wat een deputaatschap zoal doet. In deze rubriek vertellen deputaatschappen over hun werk. Deze week een artikel van het deputaatschap eenheid van gereformeerde belijders in Nederland.
Elke drie jaar benoemt de generale synode ongeveer dertig verschillende deputaatschappen. Een deputaatschap is een commissie die een opdracht krijgt van de synode voor de komende drie jaar. Veel deputaatschappen worden elke synode weer benoemd. Sinds 1947 heeft de synode 23 keer het deputaatschap ‘eenheid voor de gereformeerde belijders in Nederland’ benoemd. Dat deputaatschap bestaat dus 70 jaar. In dit artikel ga ik in op vragen die gesteld kunnen worden bij dat deputaatschap. Vragen als: Welke opdracht is er en waarom? Is het een Bijbelse opdracht? Met welke kerkverbanden zijn er gesprekken? Wat merkt de gewone cgk-er (het grondvlak) van jullie werk?
Opdracht
Om met die opdracht te beginnen: die is heel algemeen opgeschreven: naar de eis van het Woord van God en in overeenstemming met de gereformeerde confessie wegen zoeken die kunnen leiden tot de eenheid van de kerken van gereformeerde belijdenis in Nederland. Daar zit een tweede opdracht bij: door middel van contact en overleg alles te doen wat bevorderlijk is voor het proces van onderlinge herkenning en samenwerking tussen de gereformeerde belijders in Nederland (Kerkorde CGK, bijlage 34). Twee dingen worden daar heel compact gezegd. Allereerst lees je dat de CGK geloven dat er een Bijbelse opdracht is om eenheid te zoeken. Er staat: naar de «cursief» eis «einde cursief» van het Woord van God. De Bijbel roept niet alleen op dat kerken één willen zijn, de Bijbel eist het van de kerk. Waarom? Omdat de Bijbel maar één lichaam van de Here Christus kent! De kerk is één. Dat wordt ook in de gereformeerde belijdenis zo gezegd: er is maar één kerk. Het duidelijkst komt dat uit in de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel. Daar belijden we te geloven ‘in één heilige, katholieke (algemene) en apostolische kerk’. Ook de NGB in art 27 is glashelder: ‘Wij geloven en belijden één katholieke of algemene kerk’. Ten tweede lees je dat die éénheid gezocht moet worden op een Bijbelse en gereformeerde manier. De CGK hebben de opdracht dus gebonden aan de Bijbel (dat is logisch, want hoe kun je van een kerk spreken als de Bijbel niet aan het woord komt?) en aan de gereformeerde belijdenis (dat is ook praktisch en principieel: de CGK zijn zelf een gereformeerde kerk, en het ligt voor de hand dat je dan allereerst kijkt of je éénheid kunt bereiken met andere kerken die gereformeerd willen zijn).
Samenwerking
Er zijn heel veel kerken in Nederland die het woordje ‘gereformeerd’ in hun naam hebben. Deputaten eenheid hebben gesprekken met de commissie voor eenheid vanuit de Nederlands Gereformeerde Kerken. Met hen zijn de gesprekken het langst gaande. Sinds het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw worden gesprekken met deze kerken gevoerd. De oudste samenwerkingsgemeentes zijn gemeentes waarin de CGK en de NGK samen zijn gegaan: Lelystad, Almere, Nieuwegein, Amsterdam-De Bron, om er een paar te noemen. Sinds 1998 kunnen er ook op die manier gemeentes samenwerking hebben met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt). In het Noorden zijn er samenwerkingsgemeentes op deze manier in Sneek, Surhuisterveen, Franeker, Harlingen, Veendam-Wildervank. Op tal van anderen plaatsen zijn andere vormen van samenwerking met een NGK of een GKv. Spreken we alleen met die twee kerken? Nee, er worden ook gesprekken gevoerd met de Hersteld Hervormde Kerk, met de voortgezette Gereformeerde kerken in Nederland en met de Gereformeerde Gemeenten, en al jaren worden er ook goede gesprekken gevoerd met het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de PKN. Om het plaatje compleet te maken: deputaten doen ook mee in verschillende ‘koepels’, zoals het Contactorgaan voor de Gereformeerde Gezindte en in de activiteiten van de Stuurgroep Nationale Synode. En in 2013 zijn we begonnen aan een overleg waar ook de Protestantse Kerk Nederland bij aan tafel zit: het vijf-kerkenoverleg. Daar zitten behalve de PKN ook de GKv, de vGKN, de NGK en de CGK aan tafel.
Opdrachten
Behalve de algemene opdracht in de Kerkorde krijgt het deputaatschap vaak van de synode een aantal gespreksopdrachten mee. Eén van die onderwerpen is lange tijd geweest: de toe-eigening van het heil. Dat gaat over de manier waarop de redding die door de Here Christus is verworven mijn eigendom wordt, door mij beleefd en ervaren wordt. Ook spraken we over de omgang met verschillen als het gaat om: wie komen tot het Avondmaal. Hoe ga je om met verschillende regels voor de kerk: moet alles altijd overal hetzelfde gaan voordat je kunt samenwerken? Er zou meer te noemen zijn, maar dat voert nu te ver.
Grondvlak
Het deputaatschap spreekt op landelijk niveau met andere kerken. Maar de kerk is geen organisatie die alleen maar op landelijk niveau werkt. Het lichaam van de Here Christus wordt juist plaatselijk zichtbaar. Dat gebeurt doordat gelovigen samen komen, elkaar liefhebben om Christus’ wil, samen zingen en Bijbellezen, samen de maaltijd des Heren gebruiken tot versterking van het geloof. Wat merkt die plaatselijke gemeente (het ‘grondvlak’) van het werk van deputaten? Wel, u leest nu dit stukje en op die manier merkt u iets van het werk van deputaten eenheid. Dat is natuurlijk maar een heel klein dingetje. Maar misschien denkt u: o, in onze stad of in ons dorp zijn veel verschillende kerken. Mogelijk kerken met het woord ‘gereformeerd’ in de naam. Zouden de leden uit die verschillende gereformeerde kerken van elkaar kunnen leren, en misschien dingen samen gaan doen? U spreekt daarover op een Bijbelkring of gespreksgroep, of u bespreekt het tijdens een huisbezoek. En zo kan er mogelijk een contact tot stand komen. Want wij kunnen als deputaten niet voor u de eenheid zoeken – dat moet plaatselijk gebeuren. Waarom? Omdat dat de eis van het Woord van God is, zo zagen we aan het begin. En omdat die gereformeerde belijdenis ons ook leert dat er maar één kerk is. Waarom dat vandaag misschien nog wel zwaarder telt dan ooit, komt volgende week aan de orde.
Willem van ‘t Spijker, Hilversum
Drs. W. van 't Spijker is predikant te Hilversum, en was vanaf 2007 voorzitter van deputaten voor de eenheid van gereformeerde belijders in Nederland