De verscheurdheid onder de Palestijnen is de laatste jaren ernstiger en verlammender geworden. De onderlinge strijd tussen Fatah en Hamas is moordend. Allemaal vechten ze tegen elkaar en liggen ze met elkaar overhoop. De ernstige tweedracht in de Palestijnse samenleving heeft, samen met het Israëlische nederzettingenbeleid, de kans uitgesloten op een oplossing met twee staten, dus de vestiging van een Palestijnse staat naast Israël. De Palestijnen zijn de laatste jaren dichter genaderd tot een oplossing met twee Palestijnse staten: de Westoever en de Gazastrook. Tegelijkertijd valt de bestuurbaarheid en levensvatbaarheid van zulke staten te betwijfelen. Dat plaatst het uitroepen van 2017 als het jaar van de internationale erkenning van de staat Palestina door president Abbas in een merkwaardig daglicht.
Het is duidelijk: de Palestijnen haten de Joden fel. Maar hun onderlinge haat is nog groter. Dat is de conclusie van de historica en journaliste Els van Diggele.
Haar boek is een verslag van haar naspeuringen in de geschiedenis van Palestina en van haar journalistieke arbeid onder de Palestijnse leiders en bevolking in de volle breedte van de Westoever en de Gazastrook. Haar boek is een bewonderenswaardige prestatie, want de Palestijnen zijn niet graag eerlijk over hun situatie. Van al hun ellende geven zij Israël de schuld, maar ondertussen is er bij hen weinig bereidheid om constructief samen te werken, ook niet met elkaar. Vriendjespolitiek en corruptie is aan de orde van de dag. Iemand als Arafat kwam daarmee weg bij de meeste Palestijnen, omdat hij ondanks alles hun held was. Bij Abbas is dat veel minder het geval.
Vanaf 2013-2017 was Salam Fayyad premier op de Westoever. Hij bleek in staat de corruptie terug te dringen, de orde te herstellen en de infrastructuur te verbeteren. Hij was er voor de Palestijnen, maar schuwde pragmatische samenwerking met Israël niet. Wat hij in enkele jaren opbouwde, was ongelooflijk, maar het werd even snel weer afgebroken. Hij werd namelijk gezien als te weinig Palestijns, te weinig een vechter. Dat heeft de voorkeur van de meeste Palestijnen, ook al maakt dat de ellende alleen maar groter. Zij hebben hun trots. Die gaat boven alles. Maar ze hebben wel heel verschillende doelen en zijn vooral altijd met onderlinge strijd bezig.
Van Diggele laat zien dat rivaliteit tussen families en groepen in de Palestijnen er vanouds ingebakken zit. De bijdrage die Westerse landen aan de Palestijnen leveren, komt trouwens te vaak in verkeerde handen terecht en is daarom weinig effectief.
Kortom, haar boek geeft een onthutsend beeld van de situatie in het Midden-Oosten. Het geeft een eerlijke kijk van een betrouwbaar onderzoekster, vooral wat de Palestijnse kant van de kwestie betreft.
Amersfoort, D. Visser
Els van Diggele, We haten elkaar meer dan de Joden, Tweedrecht in de Palestijnse maatschappij, Atheneum-Polak & Van Gennep in Amsterdam 2017, ISBN 978 90 253 0714 1, € 22,50.