Veel dove mensen ervaren een grote mate van eenzaamheid. Tegelijk zijn er in onze tijd veel mogelijkheden om die eenzaamheid te verlichten en te doorbreken. In dit artikel deel ik met u graag aan aantal ervaringen vanuit de boeiende en dankbare rol die ik mag vervullen als dovenpastor.
Het eerste artikel noemde een aantal soorten doofheid, en het tweede ging in op 'dovendiensten'. In dit derde artikel wordt nog iets gezegd over het IDP, en volgen enkele praktische tips.
Het Interkerkelijk Dovenpastoraat is – zoals in het vorige artikel al is aangegeven – een samenwerkingsverband van vier kerken. Het werk van het IDP is bedoeld als een hulpdienst voor de kerken om hen te ondersteunen bij het samen gemeente-zijn van dove en horende gemeenteleden. Er is een landelijk bestuur dat bestaat uit leden die door de vier kerken zijn benoemd. Onder dit bestuur functioneren een aantal taakgroepen (PR en website, Toerusting, Missionaire Activiteiten, Interkerkelijke Commissies, Financiën). Vanuit deze taakgroepen worden ook landelijke activiteiten georganiseerd, zoals een Landelijke Bijbeldag, een Huwelijksdag, enzovoort. Verdeeld over het land zijn er zestien Interkerkelijke Commissies voor het Dovenpastoraat (afgekort IC’s). In iedere IC zijn de kerken uit de regio vertegenwoordigd. Zij organiseren kerkdiensten, bezoekwerk en andere activiteiten.
Tips
Hier volgen een aantal praktische tips voor wat u als gemeente kunt doen samen met dove en slechthorende gemeenteleden:
Zoek het contact/gesprek.
Bijna alle horende mensen moeten over een drempel heen om in contact te treden met dove mensen. U kunt zich waarschijnlijk wel voorstellen, dat dit voor dove mensen vervelend en pijnlijk is. Dus stap over die drempel heen. En hoe dan verder?
Face-to-face!
Kijk de dove of slechthorende persoon recht aan. Benader een dove persoon nooit van achteren. En ga op een plek zitten of staan waar genoeg licht is. Bij voorkeur niet voor het raam. Dan moet de dove persoon namelijk tegen het licht in kijken. Dan is uw gezicht minder goed zichtbaar. En het is ook extra vermoeiend vanwege het tegenlicht.
Spreek rustig en duidelijk.
Het is belangrijk dat de andere persoon uw mondbeeld goed kan zien. U hoeft niet overdreven te gaan bewegen met uw mond. Maar u zult zien hoeveel u kunt overbrengen door gewoon rustig en duidelijk te spreken.
In groepen: spreek om de beurt.
Als er meerdere personen tegelijk spreken, krijgt de dove of slechthorende persoon er niets van mee.
Goede ringleiding in kerkzaal én in andere zalen!
Sommige doven hebben wat restgehoor. Vandaar dat ook voor hen een ringleiding belangrijk is. Maar zeker voor slechthorende gemeenteleden is een ringleiding onmisbaar. In veel kerken worden trouwdiensten, afscheidsdiensten, gemeenteavonden, verenigingsavonden, bijbelkringen etc. gehouden in een zaal. Is daar geen ringleiding aanwezig, dan sluit je bij voorbaat een grote groep mensen uit. En dat moet je zeker als kerk niet willen, toch?
Uitgewerkte liturgie en preek op papier
Voor gemeenteleden die geen gebarentaal kennen, kan het een goede oplossing zijn om de liturgie en preek uitgewerkt op papier te krijgen. Verder is het dan nodig dat er iemand naast hen gaat zitten en precies aanwijst waar we zijn.
(Pastorale) gesprekken
Tijdens (pastorale) gesprekken kunt u heel gemakkelijk gebruik maken van een laptop of tablet. Daaraan koppelt u een toetsenbord. Dat kan zelfs draadloos. U typt in wat u zegt of vraagt. Op die manier kunt u vaak prima met elkaar communiceren. Ik zal nooit vergeten dat ik op die manier een gebed intypte voor een dove broeder. Na het gebed stonden de tranen in zijn ogen: het was voor het eerst sinds jaren dat er weer iemand rechtstreeks met hem gebeden had op een manier dat hij het zelf ook kon volgen.
Preekondertiteling
Er is een speciaal computerprogramma ontwikkeld dat er voor zorgt dat de preek wordt omgezet in tekst die dan direct zichtbaar is op een tablet (zie preekondertiteling.nl). Die kan heel goed werken, maar is mede afhankelijk van de dove persoon en zijn/haar mogelijkheden en behoeften.
Schrijftolk
Er zijn ook zogenaamde schrijftolken. Zij gebruiken een speciaal toetsenbord. Daarmee kunnen ze alles wat gezegd wordt direct intypen. De dove persoon kan dit dan lezen op een scherm of op een tablet. Sommige schrijftolken kunnen hun systeem ook koppelen aan de computer/beamer, zodat de tekst boven- of onderin het scherm te lezen is. De opsomming hierboven is niet volledig, maar wil vooral duidelijk maken dat er heel veel mogelijk is om als dove en horende gemeenteleden samen op te trekken. De dovenpastores en de IC’s zijn graag bereid om samen met de dove gemeenteleden en u mee te denken wat de beste oplossing is.
Met al het bovenstaande heb ik geprobeerd om u zo goed mogelijk in te wijden in de Dovenwereld. Eén artikel is daarvoor natuurlijk te klein. Meer informatie is te vinden op www.doofenkerk.nl of via mijn collega’s en mij.
M. Visser, Nunspeet
Drs. Martin Visser werkt sinds 2015 als dovenpastor voor het Interkerkelijk Dovenpastoraat. Daarvoor was hij gemeentepredikant in Klundert, Siegerswoude-De Wilp en Nunspeet.
Deze artikelen zijn – met toestemming – overgenomen uit «cursief» Ambtelijk Contact. Studieblad ten dienste van ouderlingen en diakenen van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland «einde cursief», jrg. 57 (2018), nr. 6.