Hoe staat de kerk erop in de samenleving? Is de kerk wat ze, volgens de Bijbel, is: een heilig volk? Het zijn die vragen die ik bekijk in deze korte artikelenreeks.
Vorige keer eindigde ik bij de woorden van Petrus die zonder meer als kerntekst gelden als het gaat om dit onderwerp: Gij echter zijt een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterschap, een heilige natie, een volk (Gode) ten eigendom, om de grote daden te verkondigen van Hem, die u uit de duisternis geroepen heeft tot zijn wonderbaar licht. (1 Petrus 2, 9). De missionaire spits in deze woorden is helder.
Negatief of positief?
In de titel van dit artikel staat de aanduiding ‘een mooie reclame …’! Het uitroepteken daarbij, volgend op de drie aandachtspuntjes, geeft aan dat er nogal eens negatief wordt gekeken naar de kerk en naar wat er in de kerk gebeurt. De vraag kan met recht gesteld worden wat de kerk uitstraalt? In het eerste artikel wees ik er al op dat er heel wat scheef kan zijn, en helaas ook vaak is, in de kerk. En dan is er bepaald geen sprake van positieve reclame. Er is nogal wat onheiligheid en onheilig gedoe in de kerk. Daarom: het is niet op zijn plaats om de kerk te voorzien van een aureool van heiligheid.
En toch is de kerk heilig
Maar dat betekent niet dat er geen sprake is van heiligheid. Alleen, daarbij is het nodig te kijken naar wat de Bijbel bedoelt als het woord ‘heilig’ gebruikt wordt. En de Bijbel heeft het als het om het begrip ‘heilig’ gaat niet in de allereerste plaats over een kwaliteit van de mensen die als ‘heiligen’ worden aangeduid. In het Nieuwe Testament worden de gelovigen ‘heiligen’ genoemd, of ‘geheiligden in Christus’, of ook ‘geroepen heiligen’. Daarbij is het opmerkelijk dat de apostel Paulus deze aanduiding vaak gebruikt in de aanhef van zijn brieven. Maar als je verder leest, zie je eigenlijk altijd dat de apostel best het een en ander te verhapstukken heeft met die ‘heiligen’ waaraan hij schrijft. Hij legt soms op een vlijmscherpe manier de vinger op een zere plek. Het liegt er niet om.
Wat is dan heilig?
Intussen wijst dit gebruik van het begrip ‘heilig’ zoals je het in het Nieuwe Testament tegenkomt, wel de weg. De heiligheid heeft te maken met wat er gebeurt als mensen in het geloof aan Jezus verbonden raken. Ik kwam een heel duidelijke omschrijving daarvan tegen die ik in mijn eigen woorden weergeef: ‘Heiligheid heeft alles te maken met de aard van de gemeente als vergadering van mensen die door God geroepen zijn om, uit de duisternis vandaan, te komen leven in het licht van Gods liefde in Jezus Christus. En zo is het helemaal: de gemeente is door God (in Christus) apart gezet in deze zondige wereld. Apart gezet: niet afgescheiden van de wereld, maar midden in de wereld. Dit “apart gezet zijn” is de kernbetekenis van wat het woord “heilig” aanduidt. De gemeente is apart gezet om een aan God toegewijd leven te leiden, om zich in te spannen voor zendingswerk in de wereld, en om de genade van eeuwige verlossing te genieten. Heiligheid betekent daarom ook het weerspiegelen van Gods heiligheid in de wereld, hoewel dit nog niet mogelijk is zonder zonde.’
Tot zover de omschrijving die ik tegenkwam.
En wat betekent dat nou?
Als ik deze omschrijving van wat de Bijbel zegt over heiligheid bekijk, zijn er drie lijnen aan te wijzen. Het eerste dat duidelijk wordt is dat de heiligheid van de gemeente dus niet bij de mensen vandaan komt. Ze komt van God. Het is de Here God die in zijn genade mensen opzoekt, roept, en zich over hen ontfermt in Christus. Door zijn Geest leert Hij hen geloven. Door zijn Geest geeft Hij aan hen geloof. En Hij brengt ze samen in zijn gemeente. In de nieuwe gemeenschap die ontstaat rond Christus. Heiligheid heeft dus alles te maken met God die mensen tot het heil brengt.
Heiligen zijn geen heilige boontjes
Vervolgens is ook duidelijk dat heiligheid van de gemeente niet wijst op een situatie waarin geen zonde meer is. De gemeente bevindt zich nog altijd te midden van de aardse, alledaagse realiteit, waarin ze geroepen is te bestaan. De gemeente is daarin bij lange na niet volmaakt. Ze is door God apart gezet van de wereld om in de wereld naar het woord van Christus te leven. Om in handel en wandel te laten zien dat ze gemeente van Christus is. Om te laten zien dat ze ernaar streeft om te leven naar het Woord van Christus, al gebeurt dat ook met lek en gebrek. De gemeente weet beter dan wie ook dat het inderdaad met vallen en opstaan is. De gemeente ervaart elke dag dat de zonde nog steeds een realiteit is, niet alleen in de wereld rondom de gemeente, maar ook in de gemeente zelf.
Geroepen tot heiligheid.
Tenslotte is ook de missionaire betekenis duidelijk. De heiligheid van de gemeente geeft inhoud aan de missionaire aanwezigheid in de wereld. Juist als zichtbaar wordt dat de gemeente ernaar streeft te leven, te spreken en te handelen naar wat Christus in zijn Woord zegt, gaat er een getuigenis uit. Geen getuigenis van heilige boontjes, maar van een gemeenschap waar het evangelie van genade en vernieuwing niet alleen gepredikt wordt, maar waar het ook zichtbaar wordt. Omdat de Geest niet alleen overtuigt van de werkelijkheid van de genade, maar ook leert om als nieuwe mensen te leven. Voor het oog van de wereld.
In het laatste artikel werk ik dat nog wat verder uit.
Jan van ’t Spijker, Hoogeveen