De dood. Praat er óver en niet eroverheen. Dat is een van de slogans van Sire, Stichting Ideële Reclame. Volgens Sire praat ruim 1 op de 3 mensen nooit over de dood. Terwijl het juist heel waardevol kan zijn om samen bij de dood stil te staan, erover te praten en elkaar erbij te helpen. Het gesprek erover aangaan verbindt en verrijkt.
Hoe bereid je je voor op je sterven?
‘Hoe lang heb ik nog, dokter?’ ‘Dat weet ik niet, maar het lijkt me goed om wat u nog wilt doen, niet uit te stellen, maar om dat nu te doen.’ Wat zijn dan de dingen die je nog wilt doen? Is dat het afvinken van de wensen op je bucketlist? En als je dat gedaan hebt, ben je dan klaar? Ben je dan bereid om te sterven? Of hoort daar meer bij? In elk geval gaat de voorbereiding op je sterven ook over veel praktische zaken. Zoals wellicht een bezoek aan de notaris om een testament te laten maken, of om een al vergeeld testament te updaten aan de wensen van nu. En een afspraak met een uitvaartondernemer over de wensen en mogelijkheden. Dat helpt om er bij stil te staan. En om met naasten te overleggen over hoe het straks zal gaan. Je kan de zolder opkruipen om je doos met persoonlijke spullen na lang weer uit het stof te halen. Door je persoonlijke spullen gaan. Wat wil ik zelf uitzoeken en wat kan later door anderen worden gedaan? Daarbij komen veel herinneringen boven. Die kunnen je weemoedig stemmen en verdrietig maken, maar het helpt wel bij het verwerken.
Je gereed houden
Van Dale omschrijft ‘zich op iets voorbereiden’ als ‘zich ervoor gereed houden, in de positie brengen om het af te kunnen wachten.’ Je moet dus om je voor te bereiden iets doen, namelijk je gereed houden, je zelf in een positie brengen. In de positie om te af te kunnen wachten. Dat afwachten is iets laten. En dat laten is geen nalaten, maar de noodzakelijke aanvulling op het doen. Sterven is ook laten: het leven, jouw leven los-laten. Afscheid nemen. Ik ga op reis en laat achter…
Loslaten
Je scheidt je af van al die mensen, situaties, plaatsen, dingen waar je bij hoort. En die bij jou horen. En waarvan je je nauwelijks kan voorstellen dat er eens een scheiding tussen zal komen. Zo ben je aan ze vastgegroeid. En zij aan jou. Afscheid nemen kost dan ook tijd. Die tijd is er soms niet, maar als die er is, neem die dan. Want je neemt geen afscheid in één grote stap, het is een lange weg van heel veel kleine stappen. Het is een ingewikkeld proces dat tijd, energie, maar ook moed vraagt. Want het doet pijn. Het maakt jou en degenen van wie je afscheid neemt verdrietig. Maar aan de andere kant kan het ook kostbare ervaringen van verbondenheid en onvergetelijke herinneringen opleveren voor wie straks verder moeten.
Genieten?
Reizen is driemaal genieten. Je hebt eerst de voorbereidingen op de reis, dan de reis zelf en na afloop de films, foto’s en herinneringen, kortom het nagenieten. Ook van de laatste reis mag een christen zeggen: een goede voorbereiding geeft nu al momenten van dubbel genieten. Hoe vreemd dat ook mag klinken, maar wie gelooft dat Jezus Christus onze gids is, wie gelooft dat zijn Woord de mooiste reisgids is en dat het reisdoel de hoogste verwachtingen overtreft, die kan zelfs van de voorbereidingen ‘genieten’. Van ons worden soms dingen gevraagd die niet altijd gemakkelijk zijn, maar we hoeven het niet zonder God en Zijn Heilige Geest te doen.
Stel niet uit
Schrijf je ‘laatste wil’ over wat er gezongen moet worden, wat er boven de kaart moet staan, wie er uitgenodigd moeten worden ergens op, bijvoorbeeld op een briefje in je huisbijbel. En laat je dierbaren niet in het onzekere over het verwachte doel van je laatste reis. Wat een zegen als we ze niet in die onzekerheid hoeven achter te laten. Spreek niet alleen over de medische details van je laatste reis, maar heb het ook over de geestelijke.
Bereid je voor. Maak je gereed. Net als de succesvolle vijfsterrengeneraal van Karel de Grote. Toen hij door Karel de Grote gevraagd werd om leiding te geven aan een volgende veldtocht, bedankte de generaal voor die eervolle opdracht. Hij schreef aan de keizer: Sire, ik heb voor deze nieuwe klus geen tijd, ik moet me nu gaan voorbereiden op mijn eigen laatste veldtocht, mijn naderende levenseinde.
Tref de voorbereidingen op de laatste reis als je gezond bent, voordat de tijd komt dat ‘je er geen zin meer in hebt’ (Prediker12, 1). God ontmoeten aan het einde van je levensreis is niet moeilijker dan tijdens je levensreis. In Christus Jezus is Zijn genade en vergeving zo groot, dat niemand ooit tevergeefs bij Hem heeft aangeklopt. Je moet wel kómen en je in het geloof aan Hem overgeven.
Gurbe Huisman, Winschoten
Bronnen: Dichtbij de horizon van Henk Veltkamp, KokBoekencentrum 2018 en Voorbereiding voor de laatste reis van P. Vermaat, Boekencentrum 2014