Waarom dopen we eigenlijk? Wie heeft dat bedacht? Nou, dat is gelukkig een makkelijke vraag met een direct antwoord. Omdat Jezus ons die opdracht geeft.
Aan het einde van Jezus’ werk op aarde, vlak voor zijn hemelvaart, zegt Hij: ‘Ga er dan op uit en maak alle volken tot mijn discipelen door hen te dopen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest en hun te leren dat ze zich moeten houden aan alles wat ik jullie opgedragen heb.’ (Mattheüs 28:19-20)
Bijbelse opdracht
We dopen dus omdat God daar zelf opdracht toe geeft. Het Woord van God is de richtlijn voor hoe we omgaan met elkaar en we luisteren naar zijn stem. Zo zegt Paulus in 2 Timotheüs 3:16: ‘Elke schrifttekst is door God geïnspireerd en kan gebruikt worden om onderricht te geven, om dwalingen en fouten te weerleggen, en om op te voeden tot een deugdzaam leven.’
De Bijbel scherpt je in je denken. Daarom is het belangrijk om telkens daar weer naar terug te gaan. Samen schatgraven. Soms zijn er zoveel tradities, of makkelijke antwoorden, of een web van gedachtenspinsel rondom Bijbelse zaken gekomen dat het moeilijk is tot de kern door te dringen. Daarom is het goed telkens opnieuw terug te keren naar de teksten zelf.
Verbondsdoop en geloofsdoop
Voordat we dat doen, nog even één tussenstap. Ik krijg wel eens de vraag: “Hebben jullie de kinderdoop of de volwassendoop?” “Nou, beide niet”, zeg ik wel eens… Want in de kerk waar ik predikant ben, doop ik zowel kinderen als volwassenen. Kinderen van gelovige ouders én volwassenen die tot geloof zijn gekomen en niet als kind gedoopt zijn. De tegenstelling kind of volwassen klopt dus niet helemaal. Alsof kinderen er bij kerken die volwassendoop hanteren niet toe doen. En alsof volwassenen niet gedoopt kunnen worden in kerken waar vooral kinderen het teken van de doop krijgen.
Eigenlijk kan je het beter anders noemen. Verbondsdoop in de protestantse kerken. En geloofsdoop in de baptistische traditie. Dopen op grond van het verbond – Gods afspraak met mensen. Of dopen op grond van geloof – jouw geloof in God en de stap die je naar Hem toe zet. Zit er veel verschil tussen? Allebei gaat over het teken dat je hoort bij de HERE God. Allebei gaat over vergeving en vernieuwing en dat je God mag volgen in je leven. En toch, onder de motorkap, is er verschil. Een verschil vooral in hoe je kijkt naar de Bijbel, de rode draad door de Bijbel en Gods omgang met mensen.
Verbond
Het verbond is een rode draad diep ingeweven in de Bijbel. Verbond – dat klinkt al ingewikkeld. We dopen op grond van het verbond, zo klinkt het misschien wel in jouw kerk als er gedoopt wordt. In sommige kerken wordt over het verbond niet of nauwelijks meer gepreekt, want het is toch super ingewikkeld. En dat is jammer, daarmee verliezen we een belangrijke Bijbelse notie.
Verbond: een ander woord is contract of afspraak. Als je een baantje neemt bij een supermarkt dan zet jij én de directeur je handtekening: afspraak is afspraak, ik ben er dan en dan, en ik krijg daarvoor dit bedrag. Ook vroeger werden er al contracten gesloten en noemde men dat een verbond. Je bent met elkaar verbonden, je hoort samen, jij en ik gaan verder.
De God van de Bijbel wordt ook de God van het verbond genoemd. De God van de afspraak, de deal! Hoe werkt dat? Dan gaan we terug naar de oer-afspraak van God met mensen. Terug naar het verbond met Abraham.
In Genesis 12 en 15 en 17 lees je over beloften die God aan Abraham doet. Neem Genesis 17:2-8:
Ik wil met jou een verbond aangaan en ik zal je veel, heel veel nakomelingen geven.’ Abram boog zich diep neer en God sprak: ‘Ik doe jou deze belofte: je zult de stamvader worden van een menigte volken. Je zult voortaan niet meer Abram heten maar Abraham, want Ik maak je de vader van vele volken. Ik zal je bijzonder vruchtbaar maken. Er zullen veel volken uit je voortkomen en onder je nazaten zullen koningen zijn. Ik sluit een verbond met jou en met je nakomelingen, met alle komende generaties, een eeuwigdurend verbond: Ik zal jouw God zijn en die van je nakomelingen. Heel Kanaän, het land waar je nu als vreemdeling woont, zal Ik jou en je nakomelingen voor altijd in bezit geven, en Ik zal hun God zijn.’
God staat met zijn handen vol bij Abraham, een gewone man uit een grote stad ergens in het huidige Irak. Hij had daar vast een prima bedrijf want arm was hij niet. En in die grote stad was heel wat te beleven. Maar toen kwam God bij hem. ‘Abraham! Volg mij! En ik beloof je dit: een land, om te leven, een kind, dus een toekomst, en Ik zal in alle dingen je God zijn!’ God belooft vrede, veiligheid, toekomst en leven met Hem. Dát is Gods contract, Gods afspraak. En wat moet Abraham doen? Volg mij. Ga achter mij aan. Blijf dicht bij mij! Eigenlijk een oneerlijk contract. God belooft van alles, Abraham hoeft eigenlijk niks te doen.
Deal
Dit verbond, deze deal die God mensen aanreikt, is zijn reddingsoperatie voor deze wereld. In het eerste deel van Genesis lees je hoe God alles gemaakt had. Het was perfect en mooi en geweldig, een paradijs! Adam en Eva liepen daar rond met God door de hof van Eden. Maar mensen werden ongehoorzaam en liepen bij God vandaan. God en mens waren niet meer verbonden, de band was doorgesneden door schuld en zonde. Toen Adam viel, vielen wij allemaal. God zei tegen Adam: ‘Op de dag dat je eet van de boom van kennis van goed en kwaad, zul je zeker sterven.’ (Genesis 2:17) Paulus schrijft later: het loon van de zonde is de dood. (Romeinen 6:13) We zijn zonder God, zonder relatie met Hem. Wij mensen leven buiten het paradijs.
Maar nu doorbreekt God de scheiding tussen Hemzelf en ons. Dat doet Hij door met Abraham te beginnen, één man, één familie. Zo wil de HERE God zich via Abraham verbinden aan mensen. Dat is ook Gods belofte. Het doel van Gods verbond is dat mensen zien aan Abraham en aan zijn kinderen hoe geweldig het leven met Hem is. Zo staat er in Genesis 12:1-3:
De HEER zei tegen Abram: ‘Trek weg uit je land, verlaat je familie, verlaat ook je naaste verwanten, en ga naar het land dat Ik je zal wijzen. Ik zal je tot een groot volk maken, Ik zal je zegenen, Ik zal je aanzien geven, een bron van zegen zul je zijn. Ik zal zegenen wie jou zegenen, wie jou bespot, zal Ik vervloeken. Alle volken op aarde zullen wensen gezegend te worden als jij.’
Via Abraham wil God de wereld weer bereiken. Hoe God dat gaat doen is nog onduidelijk voor Abraham. Dat leren we eigenlijk pas bij Jezus. Het Nieuwe Testament onthult: uit Abraham is Jezus voortgekomen – moet je zien, God houdt zijn belofte! God verbindt zich aan mensen die van Hem los waren. Jezus sterft in onze plaats: en daardoor mag jij bij Hem horen. Dat is Gods Big Deal: leven met God!
Bram Hofland, Emmeloord